اگر به دیابت مبتلا هستید حتما با جداول جانشینی غذاها آشنا هستید. در این جداول، غذاها به گروه‌های اصلی تقسیم شده‌اند و برای هر گروه واحدی تعریف شده است. مقدار وزنی مواد غذایی گوناگون در یک گروه ممکن است با هم متفاوت باشد. برای‌اینکه شما بتوانید از مقدار‌های تعیین شده برای برنامه‌ریزی غذای روزانه استفاده کنید باید:
• اولا گروه‌های اصلی مواد غذایی را بشناسید.
• ثانیا مقدار مواد غذایی راکه معادل یک واحد از گروه است، بشناسید.
• ثالثا مقدار انرژی روزانه مورد نیاز خود را به کمک کارشناس تعیین کنید و برنامه وعده‌های غذایی و میان وعده‌ها را برای هر روز مشخص کنید.
هرم غذایی افراد مبتلا به دیابت کمی با هرم غذایی افراد سالم متفاوت است زیرا گروه‌های غذایی در‌این هرم بر اساس محتوای کربوهیدرات و پروتئین دسته‌بندی شده‌اند نه غذا. با این که مقدار کربوهیدرات یک واحد غذاها در یک گروه با هم یکسان است اما ممکن است مقدار پروتئین آنها متفاوت باشد. برای مثال شما سیب زمینی و سایر سبزی‌های نشاسته‌ای را به جای گروه سبزی‌ها در گروه سبزی‌های نشاسته‌ای و غلات پیدا می‌کنید.پنیر به جای گروه شیر در گروه گوشت قرار می‌گیرد. مقدار واحد برنج یا ماکارونی یک سوم لیوان به جای نصف لیوان هرم معمول است و واحد آب میوه نصف لیوان در برابر سه چهارم لیوان هرم معمول مواد غذایی است.
برای هر گروه واحدی پیشنهاد شده که یک حداکثر و یک حداقل دارد. مقادیر مورد نیاز برای هر فرد خاص را کارشناس تغذیه با توجه به وضعیت سلامت، نوع، مقدار و زمان داروهای مصرفی و شیوه زندگی او در برنامه روزانه تنظیم می‌کند.
توصیه‌ها:
- از شیرینی‌ها کمتر استفاده کنید چرا که حاوی مقادیر فراوانی روغن و شکر هستند.
- چنانچه عادت به مصرف شیرینی دارید، آن را جزیی از برنامه غذایی روزانه محاسبه کنید، نه‌اینکه به برنامه غذایی اضافه کنید.
گروه گوشت و جانشین‌های آن
گروه گوشت‌ها شامل گوشت قرمز (گاو، گوسفند و...) و سفید (ماکیان و ماهی)، مغزهای روغنی یا آجیل (بادام زمینی، فندق، پسته و. ..)، پنیر، سویا و تخم‌مرغ است. این گروه منبع خوب پروتئین و بسیاری از ویتامینها و مواد معدنی است.
برای اینکه بتوانید مواد غذایی متنوع از این گروه را در رژیم غذایی خود داشته باشید، بهتر است به جای اینکه بگوییم 2 تا 3 واحد مصرف کنید، بگوییم:
روزانه 110 تا 170 گرم از‌این گروه میتوانید مصرف کنید.
توصیه‌ها:
- بیشتر از مرغ و ماهی به جای گوشت قرمز استفاده کنید.
- پوست مرغ را قبل از پخت جدا کنید.
- چربی‌های گوشت قرمز را قبل از پخت کاملا جدا کنید.
- روش‌هایی چون بخارپز کردن، کبابی کردن و تفت دادن را به جای سرخ کردن و افزودن روغن انتخاب کنید.
- از پنیر کمچرب به جای خامه‌ای استفاده کنید.
- تخم‌مرغ را با روغن خیلی کم درست کنید و حتی‌الامکان آن را آب‌پز نمایید.
- به‌دلیل خواص مفید سویا جایگاه ویژه‌ای برای آن در رژیم غذایی قایل شوید.
- مقدار کمی از انواع آجیل بی نمک را به‌دلیل چربی‌های مفید آن در رژیم روزانه خود بگنجانید.
هر واحد گروه گوشت و جانشین‌های آن شامل:
30 گرم گوشت یا مرغ یا ماهی پخته شده
1 عدد تخم‌مرغ
1 قوطی کبریت پنیر (30 گرم)
2قاشق غذاخوری سرخالی آجیل مانند تخمه، پسته، بادام، گردو
1 قاشق غذاخوری کره بادام زمینی
نصف لیوان سویا
گروه میوهها
میوهها حاوی کربوهیدرات هستند. آنها همچنین دارای مقادیر فراوانی ویتامین، مواد معدنی و فیبر هستند.این گروه، کلیه میوهها از جمله سیب، پرتقال، گلابی، زردآلو، هلو و انگور را دربر می‌گیرد. هرروز 2 تا 4 واحد از‌این گروه استفاده کنید.
توصیه‌ها:
• میوهها یا آبمیوه‌ها را بدون افزودن شکر مصرف کنید.
• به جای آبمیوه، میوه تازه را که فیبر بیشتری دارد انتخاب کنید.
• مرکباتی مانند پرتقال، گریپ‌فروت و نارنگی را در رژیم روزانه خود بگنجانید.
یک واحد از‌این گروه شامل:
1 عدد میوه تازه کوچک مانند سیب، پرتقال، لیمو شیرین، موز
نصف عدد گریپ فروت
1 برش هندوانه
یک‌چهارم طالبی
1-نصف لیوان میوه‌های ریز مانند انگور، انار، آلبالو، توت فرنگی
4 عدد انجیر متوسط
3 عدد خرما
نصف لیوان کمپوت میوه
یک چهارم لیوان میوه خشک مانند انواع برگه، کشمش، توت و انجیر خشک
نصف لیوان آب میوه
گروه چربی‌ها و شیرینی‌ها
چربی‌ها و شیرینی‌ها حاوی مقدار زیادی کالری هستند. بعضی انواع چربی‌ها مانند چربی‌های اشباع و کلسترول، خطر‌ایجاد بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش می‌دهند. محدود کردن این نوع غذاها به کاهش وزن و کنترل قند خون کمک زیادی می‌کند. سعی کنید تا آنجا که ممکن است، از‌این گروه غذایی کمتر استفاده کنید.
توصیه‌ها:
- مصرف چربی خود را محدود کنید.
- مصرف چربی اشباع را محدود کنید. این نوع چربی در گوشت قرمز و فرآورده‌های حیوانی مانند کره و پنیر یافت می‌شود.
- به جای روغن جامد، از روغن‌های مایع استفاده کنید. از بین روغن‌های مایع، روغن زیتون از ارزش غذایی ویژه‌ای برخوردار است. سعی کنید هر روز از‌این روغن در سالاد خود استفاده کنید.
گروه شیر و ماست
گروه شیر و فرآورده‌های لبنی، حاوی مقدار فراوانی پروتئین و کلسیم و همچنین بسیاری از ویتامینها هستند. هر روز 2 تا 3 واحد از‌این گروه
غذایی را در رژیم خود بگنجانید.
توصیه‌ها:
- شیر یا ماست کمچرب یا بدون چربی را انتخاب کنید.
- از ماست میوه‌ای کمچرب یا بدون چربی با شیرین کننده‌های کم‌کالری استفاده کنید.
- از ماست کمچرب به‌عنوان خامه در غذاها یا به جای سس مایونز در سالاد استفاده کنید.
یک واحد از‌این گروه شامل:
1 لیوان شیر یا ماست
•2 لیوان دوغ
گروه سبزی‌ها
سبزی‌ها به‌دلیل اینکه چربی ندارند، انتخاب مناسبی برای وعده‌های غذایی هستند. همچنین می‌توان از آنها به‌عنوان میان وعده‌های کم‌کالری استفاده کرد. سبزی‌ها غنی از ویتامینها، مواد معدنی و فیبر هستند.این گروه غذایی شامل کلیه سبزی‌های برگ سبز مانند اسفناج، جعفری، تره و...، کلم، گل‌کلم، هویج، کاهو، خیار و گوجه فرنگی است. سبزی‌های نشاسته‌ای مانند سیب‌زمینی، ذرت و نخود سبز، در رژیم غذایی افراد دیابتی، در گروه غلات و نشاسته قرار می‌گیرند. هر روز حداقل 3 تا 5 واحد از این گروه مصرف کنید.
توصیه‌ها:
• سبزی‌های خام یا پخته را هر روز مصرف کنید.
• سبزی‌ها را با مقدار خیلی کم آب بپزید و حتی‌الامکان از سرخ کردن آنها بپرهیزید.
• برای سالادها از سس کمچرب یا بدون چربی و یا روغن زیتون به همراه سرکه استفاده کنید.
یک واحد از‌این گروه شامل:
نصف لیوان سبزی‌های پخته مانند هویچ یا لوبیا سبز پخته و. ..
نصف لیوان آب گوجه فرنگی، هویج و یا سایر سبزی‌ها
گروه نان، غلات و مواد نشاسته‌ای
در قاعده هرم، گروه نان، غلات و برنج قرار دارد.این موادغذایی، به‌طور عمده حاوی کربوهیدرات هستند. غذاهای موجود در‌این گروه به‌طور عمده شامل غلاتی مانند گندم و جو است. سبزی‌های نشاسته‌ای مانند سیب‌زمینی، نخود سبز و ذرت و همچنین حبوبات مانند لوبیا چیتی، عدس و لپه به این گروه تعلق دارند. علت اینکه سبزی‌های نشاسته‌ای و غلات و حبوبات در این گروه هستند این است که در یک واحد از آنها، مقداری از کربوهیدرات به‌اندازه یک برش نان است. بنابراین شما میتوانید در طراحی رژیم غذاییتان، آنها را کربوهیدرات به شمار آورید. روزانه 6 تا 11 واحد از‌این گروه میتوانید مصرف کنید.
یک واحد از‌این گروه شامل:
1 کف دست نان (سنگک، بربری و تافتون)= 4 کف دست نان لواش= 30 گرم
سه چهارم لیوان غلات آماده خوردن (برشتوک)
یک سوم لیوان برنج یا ماکارونی پخته
نصف لیوان لوبیا چیتی، عدس، نخود یا ذرت پخته
یک عدد سیب زمینی کوچک
3 تا 4عدد بیسکوییت
توصیه‌ها:
• سعی کنید از انواع غلات سبوس‌دار مانند نان سنگک یا بیسکوییت‌های سبوس‌دار استفاده کنید.
• از حبوبات به‌عنوان منابع غنی از فیبرهای محلول استفاده کنید.
• مصرف مواد نشاسته‌ای با روغن زیاد مانند سیب‌زمینی سرخ شده را به حداقل برسانید.
• در میان وعده، از منابع کربوهیدراتی کم‌چربی مثل کراکر استفاده کنید.
یک واحد چربی شامل:
1قاشق مرباخوری روغن، کره، سس مایونز، مارگارین
1 قاشق غذاخوری پنیر خامه‌ای، سس سالاد
یک واحد شیرینی شامل:
2/1 لیوان بستنی
1 عدد کلوچه کوچک
2 عددشیرینی خشک کوچک
4 عدد شکلات کوچک
منبع:http://www.salamat.com
/ج