هر شاخه از موی سر انسان دارای یک چرخه ی حیاتی است که به طور ژنتیکی طراحی شده و شامل رشد، پیری و ریزش می باشد. به طور متوسط روزانه پنجاه تا صد تار مو می ریزد. البته در افراد مختلف این میزان متفاوت است. زمانی که یک مو می ریزد، مویی جدید جای آن را می گیرد. مشکل زمانی آغاز می شود که سرعت ریزش و تعداد موهای ریزش یافته بیشتر از موهای رویش یافته ی جدید باشد و یا اینکه که رشد موهای جدید کند شود. در این حالت با گذشت زمان از تعداد کل موها کاسته شده و فرد متوجه کاهش حجم موهایش می شود.
امان از ریزش مو
اکثر مردم روزانه بین پنجاه تا صد و پنجاه تار از موی سرشان را از دست می دهند که عمدتاً در حین شستشو، شانه زدن و یا بستن موی سر اتفاق می افتد. معمولاً کم شدن موی سر زمانی است که ریزش مو بیشتر از رویش مو باشد. کم مو شدن وقتی قابل توجه است که حدود چهل درصد از چگالی موی سر از دست رود.
تیپ های مختلف ریزش مو
دسته بندی های متفاوتی از ریزش بر حسب منطقه ی ریزش، پراکندگی ریزش، مدل ریزش مردانه و زنانه و وجود یا عدم وجود ضایعه ی پوستی همراه، مطرح می شود. از فرم های شایع که معمولاً دیده می شود «آلوپسی آره آتا» یا ریزش موی سکه یی است که در آن نواحی مشخصی به شکل تکه یی، طاس می شود که در بسیاری از موارد بدون هر گونه اقدامی، پس از مدتی به طور خودبه خود بهبود می یابد.
علل ریزش مو
دلایل متفاوتی می تواند سبب ریزش مو شوند.
یکی از علل شایع ریزش، استعداد ژنتیکی است. به عبارت دیگر، ریزش مو بخشی از آرایش ژنتیکی فرد است.
بیماری یا جراحی های بزرگ
ممکن است حدود سه یا چهار ماه پس از یک بیماری یا جراحی بزرگ، به طور ناگهانی تعداد زیادی از موها دچار ریزش شود که به علت استرس بیماری یا جراحی و معمولاً موقتی است.
اختلالات هورمونی
پرکاری و کم کاری تیروئید، هر دو باعث ریزش مو می شود. البته با حل مشکل تیروئید، این مشکل تا حدودی حل خواهد شد. ممکن است هورمون های زنانه (استروژن) یا مردانه (آندروژن) دچار عدم تعادل شده باشند که می تواند از علل ریزش مو باشد. متعادل کردن این هورمون ها نیز به کنترل ریزش مو کمک می کند. دیابت کنترل نشده، بیماری های کلیه، کبد، لوپوس و سندرم تخمدان چند کیستی نیز در این گروه قرار می گیرند.
رژیم غذایی
یکی از مهم ترین عوامل ریزش مو رژیم غذایی نامناسب است. رژیم غذایی باید حاوی انواع مواد غذایی باشد. برای کاهش ریزش مو، غذای پر پروتئین و دارای آهن، الزامی و همچنین مصرف میوه ها، سبزی های تازه، سالادها و ... مورد نیاز است.
استرس
از دیگر عوامل مهم ریزش مو، استرس است. «تلوژن افلوویوم» یا ریزش با تأخیر ناشی از استرس می تواند عامل مهم ریزش مو محسوب شود. به طور طبیعی پنج تا ده درصد از موهای سر در مرحله ی استراحت به سر می برند. یک استرس شدید باعث می شود درصد زیادی از موها در یک زمان وارد مرحله ی ریزش شوند. چند ماه بعد از استرس واردشده، موهای در حال استراحت دچار ریزش شده و این ریزش شدید باعث نگرانی فردمی شود. این استرس می تواند شامل یک ضربه ی روحی ناگهانی، بیماری، خستگی شدید و یا حتی جراحی باشد و چون این حادثه چند ماه قبل اتفاق افتاد، فردمعمولاً ریزش موی خود را به آن نسبت نمی دهد. البته این یک وضعیت موقتی است و طی چند ماه موهای جدید با سیکل طبیعی شروع به رشد می کنند.
حاملگی
بسیاری از زنان بعد از گذشت سه تا چهار ماه پس از زایمان متوجه ریزش موی شدید می شوند. این موضوع به این دلیل اتفاق می افتد که در زمان حاملگی افزایش مقدار هورمون های زنانه سبب می شود تا بدن، موهای در حال ریزش را حفظ کند وپس از حاملگی که سطح هورمون ها نرمال می شود، این موها حفظ شده ریزش پیدا می کنند.
داروها
بعضی داروها باعث ریزش مو می شوند مانند داروهای ضد انعقاد خون، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد نقرس، داروهای شیمی درمانی و استفاده بیش از حد از ویتامین A از این عوامل هستند. قطع این داروها به کاهش ریزش مو بسیار کمک می کند.
عفونت
بعضی از عفونت ها نیز مانند عفونت های قارچی باعث ریزش مو می شوند که با درمان آن ها، از ریزش مو جلوگیری می شود.
بیماری ها
در بعضی از بیماری ها از جمله درلیکن پلان، لوپوس و دیابت ریزش مو دیده می شود. تشخیص و درمان علت ریزش مو می تواند سبب کشف بیماری و درمان به موقع آن شود. در بعضی از بیماری های دیگر هم مانند سیفلیس، تیفوس، آنفلوآنزا، سرماخوردگی مزمن، کم خونی و حتی در تب بالا نیز ریزش مو دیده شده است.
فاکتورهای شیمیایی
مواد شیمیایی که در رنگ کردن موها، فر کردن، صاف کردن و دکلره استفاده می شوند، می توانند باعث خشک و خرد شدن موها شده و ریزش موقت ایجاد کنند. در مواردی نیز این ریزش موها دایمی می شوند.
مراقبت نامناسب
کشش بیش از حدموهاازعلل مهم ریزش مواست . استفاده ازسشوارطولانی وآرایشهای نامناسب همگی از عوامل ریزش مومی باشند.
«آناژن افلوویوم» یا ریزش ناگهانی
شرایطی است که درصد زیادی از موهای در حال رشد به طور ناگهانی ریزش پیدا می کنند. شیمی درمانی و رادیوتراپی در درمان سرطان، عواملی هستند که باعث توقف فاز رشد و ریزش مو می شوند. شیمی درمانی و رادیوتراپی روی سلول هایی از بدن که به سرعت تقسیم می شوند مثل سلول های سرطانی اثر کرده و باعث از بین رفتن آن ها می شود. متأسفانه چون سلول های ناحیه فولیکول مو سرعت تقسیم بالایی دارند این داروها روی آن ها هم اثر کرده و باعث از بین رفتن فولیکول ها می شوند. البته این حالت هم موقت بوده و چند ماه بعد از توقف شیمی درمانی، موها شروع به رشد می کنند. در همه ی شرایط ذکر شده تا رفع کامل عامل اصلی، ریزش مو ادامه خواهد داشت. بنابراین یافتن علت اصلی و برطرف نمودن آن، مهم ترین قدم در درمان ریزش مو می باشد.
درمان ریزش مو؛ یک آرزو
این موضوع دردرجه ی اول بستگی به علت ریزش موی شما دارد و باید ابتدا عامل اصلی را تا حد امکان برطرف کرد. یک رژیم غذایی مناسب با پروتئین کافی، ویتامین B، مس، روی و ید کافی بسیار مفید خواهد بود. بیماری های عفونی نیز باید کنترل شود و در صورت هر گونه مشکل هورمونی باید در جهت درمان و تعادل هورمونی اقدامات لازم را انجام داد. اگر عامل، مصرف دارویی خاص باشد. در صورت امکان قطع آن دارو و جایگزینی با دارویی دیگر کمک کننده خواهد بود. استفاده از تونیک ها، شامپوی مناسب و استفاده از بسیاری از روغن های طبیعی مثل روغن نارگیل، مصرف مکمل های مناسب همگی می توانند سیر ریزش مو را کند کنند. در نهایت درمان ریزش مو نیاز به مداخله ای تخصصی داشته که حتماً در این موارد باید به پزشک مراجعه کرد.
چطور باید از ریزش مو جلوگیری کرد؟
در مورد پیشگیری از ریزش مو باید یادآور شد که در بعضی از ریزش موها که ارث در آن ها تأثیر زیادی دارد، (طاسی مردانه) با هیچ روشی نمی توان جلوی ریزش مو را به طور کامل گرفت و فقط می توان با رعایت مواردی، پیشرفت ریزش مو را کند کرد. رعایت نکات بهداشتی مو، جلوگیری از چرب شدن زیاد مو، شستشوی صحیح مو و استفاده از شامپوهای ملایم، برطرف کردن عوامل تشدید کننده ی ریزش مو (مثل افسردگی و استرس های روحی که تأثیر زیادی در ریزش مو دارد) یا کم خونی و بیماری های مرتبط، رعایت نکات تغذیه یی، پرهیز از مصرف بی رویه نمک و شیرینی، مصرف میوه جات و سبزیجات و پرهیز از رژیم های غذایی سخت جهت لاغری، اصلاح عادت های اشتباه (مثل سشوار کشیدن های طولانی) و ... همگی در حفظ سلامت مو مؤثرند.
منبع: 7 روز زندگی، شماره 106. 