«عصر ظهور»، عصر زیبایی ها، نوآوری‌ها، شکوفایی‌ها و خیر و خوبی‌ها است؛ دوران معنویت‌گرایی، خردورزی و دادگری مطلق است؛ هنگامه رویش و بالندگی روحی و تکامل واقعی است؛ زمان نعمت، رحمت، برکت و پیشرفت است؛ دوران حاکمیت دین، قانون، نظم و عدل است... این تصویر کلی با جزئیات کامل آن در منابع دینی ما ارائه شده و دورنمای آینده را، روشن، منطقی و متعالی جلوه داده است.
تصویر یادشده، نشانگر تغییرات و تحولات گسترده و فراگیر در تمامی عرصه‌های زندگی و حکایت‌گر نو شدن، شکوفا گشتن و به اوج رسیدن است. البته «کمال انسان»، با وجود «انسان کامل» و «به دست کمال بخش» او قابل دستیابی است و به همین جهت عصر ظهور، دوران تجلی و تبلور خیرات و زیبایی‌ها به دست مصلح کل و منجی موعود امام مهدی عجل الله تعالی فرجه است.
آینده به نام تو رقم خواهد خورد
بر باورمان جمعه قسم خواهد خورد
روزی که بهار با تو آغاز شود
نوروز تصنعی به هم خواهد خورد
یکی از ویژگی‌های بارز و برجسته این عصر، «شکوفایی انسان» است؛ یعنی، رونمایی از همة استعدادها و ظرفیت‌های وجودی انسان و بازگشایی راه‌های پیشرفت مادی و معنوی و بهره‌وری بهینه از نعمت‌ها و امکانات.
امام مهدی عجل الله تعالی فرجه زوایای نامکشوف و ناپیدای انسان را آشکار می‌کند و گره‌های کور زندگی مبهم و جاهلانه او را می‌گشاید. او حقایق و واقعیات حیات بشری را تبیین کرده و زمینه‌ها و بسترهای رشد و فرارسایی او را مهیا می‌سازد. او به امری عظیم قیام می‌کند و پرده از امور مخفی و مجهول زندگی بر می‌دارد.
ابی‌سعید خراسانی می‌گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: برای چه ایشان «مهدی» نامیده شده است؟ فرمود: برای اینکه به هر چیزی که مخفی باشد، هدایت می‌شود... قطعاًَ او به امری عظیم قیام می‌نماید (لأنّه یهدی الی کلّ امر خفیّ… انّه یقوم بأمرٍ عظیم).[1]
امام گنج‌های وجودی انسان را آشکار می‌سازد؛ همان گونه که گنج‌های زمین را استخراج می‌کند (یستخرج الکنوز و یفتح مدائن الشرک[2]) و او را با مقام و منزلت واقعی خود آشنا می‌سازد. در واقع انسان هایی که از فطرت و سیرت حقیقی و باطنی خود دور شده و صورت غیر انسانی و ناراستی پیدا کرده‌اند، طبق همین صورت رفتار می‌کنند و سیرت الهی و متعالی خود را فراموش کرده‌اند. فاجعه‌بارترین حالت برای آدمی، همین دوری از سیرت و فطرت الهی و گم‌گشتگی و حیرت است. نتیجه این حیرت و صورت گزینی غیر انسانی، رفتارهای رذیلانه و غیر فاضله است؛ یعنی، فرو رفتن در جهالت، جنایت، غفلت، ظلمت، حیوانیت و… به همین جهت جامعه انسانی همواره آکنده از ظلم و ستم، فساد و تباهی، تجاوز و حق کشی، فقر و احجاف و تشویش و ناامنی است.
تا زمانی که انسان‌ها با یک حرکتی پویا و بنیادین، به شکوفایی سیرت الهی و حقیقی خود نپردازند و به آن حقیقت و ظرفیت وجودی خود باز نگردند، همه این کاستی‌ها و ناراستی‌ها باقی مانده و جامعة بشری همچنان غرق در آلام، اضطراب‌ها و انحراف‌ها خواهد بود. علاوه بر این، با شکوفایی ظرفیت‌ها و توانایی‌های انسان ـ و به تبع آن ظرفیت‌های طبیعت و…ـ و آشنایی عمیق او باکرامت و منزلت واقعی و الهی خود، زمینه برون‌رفت اززندگی مادی و غیر اصیل فراهم شده و بسترهای سیر و سلوک روحی و فکری و حرکت کمال گرایانه او شکل خواهد گرفت.
این گسست از پیشینه غیر انسانی و پیوست به آیندة رحمانی و بازگشت به سیرت واقعی، به دست امام مهدی عجل الله تعالی فرجه در عصر ظهور صورت خواهد گرفت.
امام باقر علیه السلام می‌فرماید: «… یملأ الارض عدلاً و قسطاً و نوراً کما ملئت ظلماً و جوراً و شرّاً»[3]؛ «او زمین را آکنده از عدل، قسط و نور می‌کند؛ همان گونه که از بیداد، ستم و شرّ پر شده است» و نیز «یصنع کما صنع رسول الله یهدم ماکان قبله کما هدم رسول الله امر الجاهلیة و یستأنف الاسلام جدیداً بعد ان یهدم ماکان قبله»[4]؛ «]مهدی[ بر طبق شیوة رسول خدا رفتار می‌کند و آنچه از نشانه‌های گذشته باشد از میان بر می‌دارد؛ همان گونه که پیامبر صلّی الله علیه و آله نشانه‌های جاهلیت را از بین برد. پس از ریشه کن ساختن گذشتة ]جاهلی[، اسلام را از نو احیا می‌کند».
می آید و آیه‌های باران با اوست
بوی گل و عطر لاله زاران با اوست
می آید و باغ خشک جان‌های ملول
مشتاق که رمز نوبهاران با اوست
با نگرشی دقیق و اصولی در روایات مربوط به عصر ظهور و حضور مستقیم امام معصوم در جامعة جهانی، می‌توان ابعاد مختلف بازپروری ظرفیت‌های وجودی انسان و شکوفایی توانایی‌ها و استعدادهای نهادی او را شناسایی کرد و زمینه‌های درک و فهم سازوکار اصلاح جامعه بشری و بهْ‌سازی رفتارها، گفتارها و پندارهای انسان‌ها را ـ با توجه به سیرت الهی و واقعی آنها ـ فراهم ساخت. ترسیم بسیار دلپذیر و دوست داشتنی از عصر ظهور، مستلزم شناخت هرچه بیشتر نحوة رشد و تعالی انسان‌ها و زیباسازی روح و روان آنها است. باید گام در مسیری بگذاریم که اشتیاق جان‌ها و دل‌ها را برای درک آن دوران فزونی بخشیم و پیش بینی‌های وحیانی را ملموس و مطلوب همگان سازیم.
رسول گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله می‌فرماید: «… خوشا به حال کسی که با مهدی، ملاقات کند و خوشا به حال کسی که او را دوست داشته باشد و خوشا به حال کسی که به او معتقد باشد؛ او آنان را از هلاکت نجات می‌بخشد. به خاطر اقرار به خداوند و به رسول او و به همة امامان، خداوند بهشت را به روی آنان می‌گشاید. مثل آنان در زمین، همچون مشک است که بویش پخش می‌شود و تغییر نمی‌کند و مثل آنان در آسمان، همچون ماهِ نورافشان است که نورش هرگز خاموش نمی‌گردد»[5] و «زمین پربرکت می‌شود و امت من در عصر او چنان زندگی ]خوبی[ دارند که در هیچ زمانی چنین نبوده است (تعیش امتی فی زمانه عیشاً لم تعشه قبل ذلک فی زمان قطّ)»[6].
همچنین: «امت من در عصر او چنان برخوردار از نعمت‌ها می‌شوند (و به سطح بالایی ازرفاه و زندگی می‌رسند) که نظیری برای آن نیست (تتنعم امتی فی زمن المهدی نعیماً لم یتنعّموا مثله قط)[7]».
البته شکوفایی و بالندگی در عصر ظهور، منحصر درانسان نیست؛ بلکه شامل علم و صنعت، اقتصاد، کشاورزی، سیاست و… می‌شود و جامعه جهانی از یک رشد متوازن، فراگیر و چند بعدی برخوردار می‌گردد. امید آنکه اندیش‌وران و پژوهشگران با دقت و ژرف نگری در این عرصه، ابعاد و زوایای مختلف این رشد و شکوفایی فراگیر را تبیین کنند و با رویکردهای علمی و نظری، امکان تحقق بعضی از آنها را در جامعة منتظر، بررسی نمایند.
چشم‌ها پرسش بی‌پاسخ حیرانی ها
دست‌ها،تشنه تقسیم فراوانی ها
با دل زخم، سر راه تو آذین بستیم
داغ‌های دل ما، جای چراغانی‌ها
حالیا دست کریم تو برای دل ما
سرپناهی است در این بی‌سر و سامانی ها
وقت آن شد که به گل، حکم شکفتن بدهی
ای سرانگشت تو آغاز گل افشانی‌ها
فصل تقسیم گل و گندم و لبخند رسید
فصل تقسیم غزل‌ها و غزل خوانی‌ها
چشم تو، لایحة روشن آغاز بهار
طرح لبخند تو پایان پریشانی‌ها
پی نوشت:
[1]. مجلسی، بحارالانوار، ج51، ص30.
[2]. علی بن عیسی اربلی، کشف الغمة، ج2، ص470.
[3]. نعمانی، الغیبة، ص243.
[4]. همان، ص230، ح13.
[5]. مجلسی، بحارالانوار، ج52، ص311.
[6]. سیوطی، العرف الوردی، ص99.
[7]. اربلی، کشف الغمة، ج2، ص473.
منبع: فصلنامه علمی تخصصی انتظار موعود/خ