تاثیر گیاهان دارویی بر پوست و مو (۱)

دکتر محمدعلی نیلفروش‌زاده؛ متخصص پوست و مو

در یکصد سال گذشته گیاهان نقش تعیین کنندهای در درمان بیماری‌ها از جمله بیماری‌های پوستی ایفا مـی‌کردنـد.

اما با پیدایش داروهای شیمیایی و صناعی بـه‌تـدریج نقش آنها کمرنگ شد و آنتی بیوتیک‌ها و داروهای شیمیایی به طور وسیعی کاربرد پیدا کردند.

در سال‌های اخیر به خاطر رویکرد مجدد مردم به مـصرف داروهای گیاهی و عوارض جانبی کمتر آنها، تعادل مـصرف بـه نفع داروهای گیاهی در حال رقم خوردن اسـت.

پژوهش‌‌ها نشان می‌‌دهند که بعضی از گیاهان در جلوگیری از ریزش مو تاثیر دارند. البته بیشتر این پژوهش‌‌ها روی جمعیت کمی انجام شده‌اند؛ بنابراین نمی‌توان درباره این نتایج نظر قطعی داد.

 طب سنتی یک طب کل‌نگر است در مورد ریزش مو اولین قدم تشخیص علت بیماری است و دقیقاً براساس تشخیص درمان‌های متفاوتی اعمال می‌شود.

ولی از دیدگاه طب سنتی یکی از عواملی که در رویش مو اهمیت دارد، تغذیه است. اصلاح رژیم غذایی می‌تواند در رویش و استحکام مو موثر باشد.

در مورد ترکیبات موضعی که در اغلب فرآورده‌‌های مو یکی یا ترکیبی از چند گیاه استفاده می‌‌شود، که از مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:   

صبر زرد: صبر زرد جریان گردش خون در پوست سر را بهبود می‌‌بخشد و رشد مو را تحریک می‌‌کند

غان: روغن تهیه شده از درخت این گیاه به کاهش ریزش مو کمک می‌‌کند و باعث رشد مو می‌‌شود. اغلب این گیاه به افرادی که از کم شدن مو رنج می‌‌برند توصیه می‌‌شود.

بابا آدم: این گیاه سرشار از «phytosterols» و اسیدهای چرب طبیعی است که برای حفظ موی سر و رشد طبیعی آن لازم می‌‌باشد.

علف گربه: این گیاه ضد خارش است .

بابونه: بابونه، برای موهای چرب که حاوی شوره سر است مفید می‌‌باشد. علاوه بر آن این گیاه با ایجاد تعادل در میزان آب اپیدرم مانع خشک شدن پوست می‌‌شود.

دم اسبی: این گیاه حاوی ماده‌ای به نام «silica» است که با جوان سازی پیاز مو باعث رشد آن می‌‌شود. علاوه بر آن این ماده به رشد ناخن نیز سرعت می‌‌بخشد.

می‌‌توان روغن آن را به طور مستقیم روی پوست سر بمالید و یا این که به صورت خوراکی، کپسول آن را مصرف کنید. گیاهان دیگری که مانع ریزش مو می‌‌شود عبارتند از: شیرین بیان، همیشه بهار، گزنه، جعفری، رزماری، مریم گلی.

در مورد نقش گیاهان دارویی در بهبود پوست براساس مطالعه مروری چاپ شده در سال 92 در مجله پوست و زیبایی دانشگاه تهران، تعدادی گیاه که در درمان بیماری‌های پوستی نقش چشمگیر دارند، انتخاب و بررسی شدند.

پوست یکی از قسمت‌های حساس بدن بوده و نگهداری از آن در زیبایی انسان مؤثر است.

فرآورده‌های گیاهی نسبت به مواد شیمیایی عوارض کمی داشته و اثرات فارماکولوژیک مؤثری بر پوست دارند و از آنها در تهیه فرآورده‌های دارویی و آرایشی استفاده می‌شود.

آلوئه‌ورا: از جمله این گیاهان آلوئه‌ورا است. گیاه آلوئه‌ورا یا صبر زرد به مدت 2000 سال مـورد استفاده قرار گرفته و از 300 سال قبل از میلاد مـسیح به صورت سنتی مصرف می‌شد.

در ایالت متحده از این گیـاه بـرای درمـان زخم‌های ناشی از سوختگی و مشکلات پوستی مثل انواع زخم‌ها، آکنه، تبخال، گال، پسوریازیس و برخـی تومورهای پوستی استفاده می‌شد.

ژل آلوئه‌ورا تحریک کننـده پوسـت بوده و به رشد سـلول‌هـای جدید کمک مـی‌کنـد. از طرفــی آلوئه‌ورا التیــام بخش، ضد قارچ، ضــدباکتری، خنک کننده و طراوت زا و همچنین مرطـوب کننـده‌ای منحصر به فرد می‌باشد.

آلوئه‌ورا پوست را در مقابل اثـر تابش آفتاب و اشعه ماوراء بنفش محافظت میکند و در درمان ترک‌های پوستی و خشکی پوست مؤثر است،

گیاه آووکادو (Avocado): سرشار از ویتامین E، بتاکـاروتن، ویتـامین D، پروتئین، لسیتین و اسیدهای چرب اسـت و روغـن آن به علت دارا بودن "ویتامین A" کاربرد زیادی در مواد آرایشی دارد.

به صورت مجزا یا مخلوط با روغـن کنجـد برای تهیه کـرم‌هـای مختلـف مخـصوص پوسـت‌هـای خشک بـه کـار مـی‌رود. همچنـین روغـن آووکـادو را می‌توان برای جلوگیری چروک پوسـت بـه کار بـرد.

آووکادو برای کاهش آسیب ناشـی از التهـاب پوسـت و اشعه ماورا بنفش نیز کاربرد دارد، همچنین در حفاظت پوست در برابر آفتاب نقش زیادی دارد.

اکالیپتوس (Eucalyptus) گیاه دیگری است که دارای تنوعی از فلوروگلوسینول و تانن‌ها می‌باشد.

اسانس اکـالیپتوس یک ترکیب ضد التهابی، ضدقارچ، ضد باکتری ضـعیف و ضــد ویروس اســت و هنگــامی کــه بــه صــورت موضــعی استفاده شود، در بهبود خونرسانی موثر است.

سوسن (سوسن سفید) پیاز سوسن برای جلوگیری از بروز چـروک بـه کـار می‌رود.

برنجاسف (درمنه) به صـورت لوسیون بــرای نــرم و لطیــف کــردن و جلوگیری از پیری پوست دست‌ها مؤثر اسـت. اسـتفاده از این گیاه موجب لطافت و نرم شدن پوست و جلوگیری از چــروک زودرس آنهــا مـی‌شود.

گیاه درمنه کوهی خـواص بیولوژیـک زیـادی از جمله ضد میکروبی، ضـد التهابی و اتـساع عـروق دارد، به نظر می‌رسد که بتواند در روند ترمیم زخم مؤثر بوده و باعث افزایش سرعت بهبود زخم شود..

برای خواندن بخش دوم -تاثیر گیاهان دارویی بر پوست و مو- اینجا کلیک کنید.