ممکن است شنیده باشید که خمیازه کشیدن مسری است. دقیقاً چه چیزی آن را مسری میسازد؟ آیا دلیل علمی پشت آن قرار دارد؟ پاسخهای خود را به این سئوالات در این مقاله بیابید.
خمیازه کشیدن، فرایندی طبیعی و غیر ارادی است. به سادهترین شکل این گونه تعریف میشود که این عمل باز کردن کامل دهان ناشی از کمبود اکسیژن، خستگی و یا کسل بودن صرف است. هنگامی که فردی خمیازه میکشد هوای زیادی را به طور غیر ارادی استنشاق مینماید و متوسط یک خمیازه حدود 5 تا 6 ثانیه به طول میانجامد. اعتقاد بر این است که نوزاد یا جنین از زمانی که هنوز در شکم مادر خود است شروع به خمیازه کشیدن میکند. غیر از انسان، حیواناتی مانند جگوار (نوعی یوزپلنگ)، میمون، مرغ دریایی، کرگدن، طوطی و غیره نیز خمیازه میکشند.
هنگامی که شخصی کنار ما خمیازه میکشد، ما نیز به خمیازه میافتیم. این باور وجود دارد که خمیازه کشیدن یک عمل مسری است. مشاهده شده که در صورت خمیازه کشیدن شخصی در کنار نوزادان و کودکان (زیر 4 سال)، آنها دچار خمیازه نخواهند شد و به اصطلاح به خمیازه نمیافتند. از سوی دیگر، این عمل در بزرگسالان بسیار مسری است. بزرگسالان هنگامی که شخصی را در حال خمیازه کشیدن مشاهده میکنند، هنگامی که کتابی را در مورد خمیازه میخوانند و یا حتی زمانی که صدای خمیازه کشیدن کسی را از پشت تلفن میشنوند، دچار خمیازه میشوند. این امر حتی در مورد افراد نابینا و ناشنوا نیز صدق میکند. عجیب آنکه، خمیازه همچنین در میان حیوانات نیز مسری است. اما افراد مبتلا به اوتیسم و اسکیزوفرنی به هنگام مشاهدهی خمیازه کشیدن کسی، به خمیازه نمیافتند.
به چه علت خمیازه میکشیم؟
ممکن است زمانی را مشاهده کرده باشید که فردی در یک جمع خمیازه کشیده و ناگهان سایر افراد در آن جمع دچار خمیازهی غیر قابل مقاومت میشوند. بسیاری افراد ممکن است سعی در سرکوب و یا خفه نمودن آن کنند، اما نیاز شدید به خمیازه کشیدن امری ناآگاهانه است. نظریات چندی وجود داشته که به درک علت پشت آن کمک میکنند. همانطور که در بالا عنوان شد، مشخص شده است که به علت کمبود اکسیژن دچار خمیازه میشویم. بنابراین هنگامی که در یک جمع قرار میگیریم، افراد زیادی به منظور استنشاق اکسیژن بیشتر خمیازه میکشند. با این حال، اثبات آن به لحاظ علمی سخت میباشد.
بعضی محققان بر این باورند که خمیازه کشیدن در جمع به دوران باستان برمیگردد یعنی زمانی که بشر عصر حجر به منظور ترساندن دیگران با نشان دادن دندانهای خود به یکدیگر، خمیازه میکشیدند. از سوی دیگر بعضی محققان اعتقاد دارند که خمیازه نشانهای از خستگی و ملالت است. مردمان دوران باستان هنگامی که در یک گروه بودند خمیازه میکشیدند تا به یکدیگر علامت دهند که زمان استراحت و یا خواب فرا رسیده است. درثانی در بعضی قبیلهها این باور وجود داشت که افرادی که خمیازه میکشند انرژی کمتری داشته و از اینرو توسط دیگران مورد محافظت و حمایت قرار میگرفتند.
بعضی دانشمندان بر این باورند که خمیازه بر مبنای واکنش فرایندهای خاصی در مغز ما صورت میگیرد. آنها دریافتند که ناحیهی کوچکی در مغز وجود دارد که تمام حالات چهره را کنترل میکند. بنابراین اعتقاد بر این است هنگامی که فردی، شخص دیگری را در حال خمیازه کشیدن مشاهده میکند، این ناحیه از مغز فعال شده و به طور مشابه پاسخ میدهد. تمام این فرایند به طور غیر ارادی انجام میشود. از سوی دیگر، خمیازه کشیدن به طور عجیبی همچنین به عنوان شکلی از نشان دادن همدلی و یا تعلق پذیری در نظر گرفته میشود. هیچ کدام از این نظریهها تاکنون به اثبات نرسیدهاند.
خمیازه قطعاً عملی مسری است. گرچه تحقیقات مختلفی در خصوص آن صورت گرفته است و بررسیهای زیادی در خصوص اثبات آن انجام شده است، با این وجود هنوز هیچ دلیل علمی کافی برای آن وجود ندارد.