براساس تعاریف موجود توانایی حفظ خطر پایین ابتلا به بیماری یا ناتوانی، حفظ عملکرد بالای ذهنی و جسمی و داشتن یک زندگی فعال، به عنوان سالمندی سالم بیان شده است. با توجه به بهبود نسبی شرایط زندگی و پیشرفت قابل توجه علوم پزشکی در پیشگیری و درمان بیماری ها، میانگین امید به زندگی در بدو تولد در اغلب کشورهای دنیا افزایش قابل توجهی داشته است.
براساس مطالعات انجام شده مهم ترین عوامل تاثیرگذار در ارتباط با سلامت طولانی مدت، عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی هستند.
مطالعات نشان داده اند که عوامل محیطی مانند چگونگی فرآیند تغذیه در ارتباط با عامل زمان می تواند در دراز مدت بر ژنوتیپ یا الگوی ژنی اثر بگذارند و نهایتا عوارض مختلفی نماینگر شود و یا زمینه مناسب برای بیان شدن ژن های خاص را فراهم کنند.
براساس مطالعات مرکز کنترل بیماری ها مهم ترین علل مرگ و میر و ناتوانی در سنین بالای 65 سال به ترتیب، بیماری های قلبی - عروقی، سرطان ها، حمله مغزی، بیماری های مزمن ریوی و پنومونی، دیابت و آلزایمر هستند که تغذیه سالم و فعالیت فیزیکی نقش بسیار مهم در پیشگیری و کنترل اغلب این بیماری ها دارند.
همچنین مطالعات متعدد نشان داده اند که تناسب و تعادل رژیم غذایی (برخورداری از الگوی غذایی سالم روزانه) و سلامت فیزیکی (کنترل وزن و ظرفیت فعال قلبی - ریوی) که خود با یک برنامه منظم و مفرح ورزشی امکان پذیر است به شدت بر میزان وقوع ناتوانی و مرگ در سنین بالای 65 سال اثرگذار است و باعث کاهش قابل توجه در میزان های مرگ و میر و ابتلاء شده و با افزایش سن تا بالای 80 سالگی این اثرات بسیار چشمگیرتر خواهند شد.
نکته قابل توجه در ارتباط با بروز بالای بیماری های مزمن و غیر واگیر،تغییرات ایجاد شده در الگوی غذایی است، به گونه ای که آمارها نشان می دهند مصرف غذاهای آماده افزایش یافته است. همچنین مصرف بالای نمک، شکر، چربی های اشباع، کربوهیدرات های تصفیه شده و بدون فیبر و کاهش مصرف میوه و سبزی های تازه، زندگی ساکن و غیر فعال از مهم ترین دلایل بروز بالای این بیماری ها بوده اند.از طرفی مطالعات نشان داده اند که این الگوی غذایی نامناسب با تولید بیشتر عوامل اکسید کننده در بدن (مهم ترین عامل مطرح در اغلب تئوری های سالمندی) همراه است که خود منجر به آسیب و مرگ سلول های بافت های بدن خواهد شد.
به گفته محققین دانشکده پزشکی هاروارد: «همچنان که ما مسن تر می شویم اثر عوامل محیطی بر سلامت مان مهم تر و اثر عوامل ژنتیکی بر سلامت کمرنگ تر می شود.» جای تردیدی باقی نمی ماند که شیوه زندگی و نوع الگوی غذایی که ما از آن در طی دوران زندگی پیروی می کنیم به طور قابل توجهی در بروز ژنتیکی بیماری ها و کیفیت زندگی و در نتیجه سلامت نسل بعدی اثر خواهد داشت.
منبع:نشریه دنیای تغذیه - ش100