همه از چاقی بیزار هستند و می دانند این عارضه احتمال ابتلا به انواع بیماری ها( از بیماری های قلبی - عروقی گرفته تا سرطان) را افزایش داده و سلامتی فرد را در معرض خطر قرار می دهد. ضمن اینکه احتمال بروز افسردگی در این افراد بیشتر است؛ چرا که از وضع اندام خود خجالت می کشند، نمی توانند لباس های زیبایی را که در بازار وجود دارد، بپوشند و اگر در رژیم هم باشند، از خوردن بسیاری از خوراکی های خوشمزه محروم هستند.
نوع دیگری از چاقی
یکی دیگر از انواع چاقی که بسیاری از افراد را رنج می دهد، چاقی های موضعی است. همه ما این افراد را دیده ایم و شاید خودمان هم یکی از آنها باشیم و ندانیم چه کار کنیم تا علاوه بر کاهش وزن کلی، چربی های اضافی بازوها، ران ها، باسن، شانه ها یا صورت و گردن را کم کرده و با سایر قسمت ها متناسب کنیم.این کار به مراتب سخت تر از کاهش وزن کلی است و بسیاری از افراد نمی توانند در این کار موفق شوند.آنها نمی توانند لباس دلخواه خود را بخرند، چون مثلاً شلواری که انتخاب می کنند، به قدشان می خورد، ولی باسن، شکم یا ران های چاق آنها نمی گذارد شلوار درست به تن آنها برود و دگمه یا زیپ آن کامل و به راحتی بسته شود.از این رو مجبور می شوند علیرغم میل خود شلواری بخرند که یکی از این اندام های چاق را پوشش دهد و این امر موجب نامتناسب شدن کل شلوار با بالاتنه یا ساق های لاغر آنها خواهد شد.این نکته که به خصوص برای زنان اهمیت بیشتری دارد، قابل حل است؛ ولی بیشتر افراد با استفاده از روش های غلط سعی در رفع آن دارند که به نتیجه نمی رسند.
چاقی گردن و غبغب
گردن هم یکی از نقاطی است که دچار این حالت می شود و بسیاری از کسانی که موفق به کاهش وزن کلی خود می شوند، نمی توانند چربی اضافی این قسمت را از بین ببرند. معمولاً وقتی سن افراد بالاتر می رود، این چاقی موضعی خود را بیشتر نشان می دهد. جاذبه زمین و افزایش سن دو علت مهم بروز این حالت ناراحت کننده هستند. داشتن غبغب برای هیچ کس، چه پیر و چه جوان، اصلاً خوشایند نیست و جالب اینکه غبغب فقط در افراد مسن ایجاد نمی شود، بلکه تعدادی از جوانانی که می خواهند وزن کم کنند هم دچار این حالت می شوند.در اینجا روش هایی برای رفع این مشکل ارائه می شود.
پاسخ به چند سؤال...
آیا این حالت می تواند ارثی باشد؟
بله، ژنتیک هم در این میان نقش دارد. در واقع ممکن است فرد چاقی که برای کاهش وزن رژیم گرفته و ورزش می کند، ابتدا مشاهده نماید که گردنش لاغر شده، ولی فرد دیگری با شروع روند کاهش وزن، همچنان غبغب داشته باشد.این دیگر به شانس شما بستگی دارد!ولی نگران نباشید. حتی اگر ژن ها رفع این چاقی موضعی را برای شما سخت کنند، باز هم می توانید به تدریج، با سالم غذا خوردن، انجام منظم ورزش های مناسب و علمی و با عزم و اراده راسخ، این مشکل را حل کنید.
چرا گردنم این قدر چاق شده و غبغب پیدا کرده ام؟
از زبان کارشناسان:
اولین اقدام در این مورد، اصلاح رژیم غذایی است. اگر عوامل زمینه ای دیگر مانند برخی بیماری های خاص یا مصرف داروهایی که چاقی از عوارض جانبی آنهاست را کنار بگذاریم، بیشتر افراد چاق به خاطر پرخوری و نادرست غذاخوردن یا حتی نادرست رژیم گرفتن چاق شده اند و همین افراد بیشتر اوقات غبغب پیدا می کنند و علیرغم موفقیت در کاهش وزن کلی، باز هم از این مشکل رنج می برند. به همین خاطر داشتن رژیم غذایی مناسب و پیروی منظم از آن، اولین و مهم ترین راه برای حل این مشکل است.
چربی اضافی در بدن افراد چاق در همه جای بدن، از جمله گردن تجمع پیدا می کند و حتی اگر درست غذا خورده باشید، تمام تمرین های لازم را برای کاهش وزن انجام داده باشید و در نهایت به اندام دلخواه رسیده باشید، باز هم در برخورد اول این گردن چاق و غبغب بزرگ است که نگاه های افراد را متوجه آن می کند و اندام زیبا و هیکل متناسب شما را تحت تأثیر قرار می دهد.
آیا اگر تغذیه ام سالم و علمی باشد، می توانم این مشکل را راحت تر حل کنم؟
بله البته، پیروی مستمر و مرتب از یک رژیم غذایی سالم و سرشار از مواد مغذی که بدون اضافه کردن وزن همه نیازهای غذایی بدن را تأمین کند، قطعاً به شما کمک خواهد کرد. خوردن ماهی، مرغ، لوبیا، مغزها، انواع میوه ها و سبزی ها و غلات کامل، متابولیسم بدن را تسریع می کند و باعث می شود که چربی بدن راحت تر بسوزد.همچنین، به حجم غذایی که می خورید دقت کنید. بهتر و علمی تر این است به جای اینکه به خود فشار آورید و در روز فقط دو وعده غذا بخورید، طی روز پنج یا شش وعده غذای سبک تر و با حجم کمتر میل کنید.
چرا با انجام این همه تمرین های موضعی باز هم گردنم لاغر نشده و هنوز غبغب دارم؟
شما باید یک واقعیت را در نظر بگیرید و آن اینکه تا وقتی وزن کل بدن را پایین نیاورید، هر قدر هم که ورزش های مخصوص گردن انجام دهید، نخواهید توانست چربی ناخوشایند این قسمت را از بین ببرید؛ مگر آنکه لیپوساکشن کنید و با روش جراحی چربی های تجمع یافته در گردن را دربیاورید.
چه کار کنم تا همزمان با لاغر شدن، غبغب زشتم را هم ناپدید کنم؟
در درجه اول باید از غذاهای شیرین پرهیز کنید؛ چون بسیار پرکالری هستند.اگر به بدن کالری اضافی تحمیل کنید، آن را به چربی تبدیل خواهد کرد. یکی از مهم ترین اصولی که افراد چاق برای لاغر شدن باید به آن توجه کنند این است که از خوردن خوراکی های شیرین بپرهیزند. بدیهی است در غیر این صورت نباید انتظار داشته باشید که لاغر شوید و اگر فکر می کنید با ادامه این روند گردنتان هم لاغر می شود و از شر چربی های اضافی زیر چانه خلاص خواهید شد، سخت در اشتباه هستید.
چه غذاهایی را باید از رژیم غذایی حذف یا مصرف آنها را محدود کنم؟
شیرینی ها
باید لذت خوراکی های بسیار شیرین را فراموش کنید و جلوی خودتان را بگیرید. چیزهایی مانند انواع شکلات، کیک، دسرهای شیرین، بستنی و مربا، آب نبات و نان شیرینی ها از مضرترین خوراکی هایی هستند که نه اجازه می دهند کل بدنتان لاغر شود و نه غبغب از بین برود. سعی کنید اصلاً سراغ این خوراکی ها نروید یا حداقل به مقدار بسیار کم از آنها بخورید.
چربی های اشباع
جداً از مصرف غذاهای شیرین اجتناب نمایید و تا حد امکان آنها را از فهرست غذایی خود حذف کنید. غذاهایی که دارای چربی های اشباع هستند نیز چنین وضعیتی دارند و اگر مصرف آنها را ادامه دهید و به گمان خودتان همچنان روی رژیم باشید، نتیجه ای نخواهید گرفت و شاید اوضاع به مراتب بدتر هم بشود. غذاهای سرخ شده، هله هوله هایی مانند چیپس سیب زمینی، کره و بیسکویت های شور و کرم دار را کنار بگذارید و مصرف غذاهایی مثل پنیر و تخم مرغ را هم که دارای چنین چربی هایی هستند، ولی نمی توانید به طور کلی آنها را از رژیم غذایی خود حذف کنید، محدود نمایید.
البته در این مورد هم مانند هر عارضه ای خوددرمانی ممنوع است و برای لاغر شدن، حذف یا محدود کردن مصرف هر ماده غذایی بنا به شرایط جسمی هر فرد فرق می کند و باید با پزشک متخصص و کارشناس تغذیه مشورت کرد. نکات اشاره شده در این برداشت آزاد در حالت کلی هستند و ممکن است برای کسانی که به هر دلیل شرایط ویژه جسمی یا روانی دارند، کمک کننده نباشند.
چه غذاهایی بخورم تا گردن چاق و چین های اضافی زیر چانه ام زودتر از بین بروند؟
بهترین گزینه برای چنین افرادی خوردن غذاهای پر فیبر است. این تقریباً در مورد همه رژیم های لاغری، از جمله لاغری موضعی صدق می کند. در واقع، میزان چربی اشباع در این خوراکی ها بسیار اندک است و همین به سوزاندن چربی بدن کمک می کند. به طور کلی همه سبزی ها و میوه ها حاوی فیبر هستند که مهم ترین آنها شامل کلم بروکلی، کلم بروکسل و نخودفرنگی، میوه هایی چون سیب، موز و پرتقال، برنج قهوه ای، نان های سبوسدار(پخته شده با آرد گندم کامل)، بادام و بلغور جو است.
آیا برای از بین بردن غبغب تمرین های فیزیکی هم مفید است؟
انجام تمرین های کششی مخصوص گردن و ورزش کردن به طور مرتب می تواند به شما در لاغر کردن گردن (مانند لاغر کردن دیگر قسمت های بدن) کمک کند یا دست کم روند کاهش میزان چربی گردن و از بین بردن غبغب را راحت تر کرده و سرعت بخشد. برای از بین بردن چربی های اضافی گردن و غبغب و به طور کلی کاهش وزن، تنها رعایت یک رژیم غذایی سالم و علمی که کارشناس تغذیه آن را تجویز کرده باشد، چاره ساز نیست؛ بلکه باید روند چربی سوزی در بدن تسریع شود و به این منظور، تمرین های منظم و روزانه ورزشی خاص که باز هم یک کارشناس یا مربی تجویز کرده باشد، ضروری است.
آیا می توانم به سالن ورزشی بروم؟
البته، چرا که نه! اگر واقعاً نمی دانید که روش صحیح و مناسب این نرمش های موضعی چیست، در یک سالن ورزشی ثبت نام کنید. در آنجا مربی ها تکنیک های درست را آموزش می دهند و می توانید از وسایلی که به پیشبرد سریع تر این روند کمک می کنند هم استفاده کنید. البته همیشه یادتان باشد که کار کردن با این دستگاه ها دستورات خاص خود را دارد و بدون رعایت کامل آنها ممکن است بیش از آنچه فکر کنید به خودتان آسیب برسانید یا حتی مشکلتان را بیشتر کنید.
برای لاغر کردن گردن باید چه حرکاتی انجام داد؟
تعدادی از تمرین هایی که می توانید انجام دهید به شرح زیر است:
در حالی که پشتتان را تا حد ممکن صاف نگه داشته اید، نشسته یا ایستاده به آرامی سرتان را به سمت راست خم کنید؛ به طوری که گوشتان با شانه تماس پیدا نکند. در این حالت سر شما باید در زاویه ای 40 تا 45 درجه نسبت به شانه قرار گیرد. 10 ثانیه به همین حالت بمانید و سپس به آرامی سرتان را بلند کرده، در حالت عادی قرار دهید و همین کار را برای سمت چپ تکرار کنید. چهار بار این سری حرکات را انجام دهید.
سرتان را طوری به عقب خم کنید که بتوانید سقف را ببینید. 2 ثانیه به همین حال بمانید و سپس سر را آهسته به حالت اول برگردانید. روزی 5 تا 10 بار این کار را انجام دهید. این تمرین قطعاً برای از بین بردن غبغب مؤثر خواهد بود. این حرکت را هم می توانید نشسته انجام دهید و هم ایستاده؛ در هر حال باید پشتتان را صاف نگه دارید.
برای انجام این تمرین پیش از اینکه سرتان را به سمت شانه راست خم کنید، ابتدا دست راست خود را روی سمت راست سرتان قرار دهید. وقتی دارید سرتان را به سمت شانه راست خود خم می کنید، با همان دست به سرتان فشار بیاورید. این فشاری که در جهت عکس وارد می شود و اجازه نمی دهد سر خم شود و خم کردن آن را سخت تر می کند، به کاهش حجم چربی گردن کمک خواهد کرد. 10 ثانیه در همین حالت بمانید، بعد سر را آرام به حالت معمولی برگردانید و سپس این کار را برای شانه چپ انجام دهید. این تمرین یکی از بهترین و مؤثرترین تمرین هایی است که برای لاغر کردن گردن توصیه می شود.
اگر روی عضلات گردنتان کار کنید، آنها رشد می کنند و قوی تر و حجیم تر خواهند شد. هر قدر عضلات گردن قوی تر باشند، به پوست گردن شما فشار بیشتری وارد شده، پوست سفت تر می شود و حجم چربی اضافی گردن کاهش می یابد و غبغب راحت تر از بین می رود یا دست کم کوچک تر می شود. این تمرین هم در یکی از حالات ایستاده یا نشسته قابل انجام است.
یکی دیگر از نرمش هایی که می توانید انجام دهید و به حالت دلخواه خود دست یابید، یک حرکت چرخشی است. به این ترتیب که به حالت نشسته یا ایستاده، در حالی که کمرتان را کاملاً صاف کرده اید، به آرامی و تا جایی که می توانید سرتان را به سمت راست بچرخانید. سپس به آهستگی و بدون عجله سر را به جای اول باز گردانید. همین کار را برای سمت چپ تکرار کنید. این دو چرخش روی هم یک حرکت است که باید 5 تا 10 بار انجام شود.
با یک حرکت مقاومتی هم می توان به افزایش قدرت عضلات کمک کرد. برای انجام این حرکت دست خود را روی پیشانی قرار دهید. در همین حال سعی کنید تا جایی که می توانید سرتان را به سمت جلو یعنی به همان دستتان فشار دهید. در واقع دست شما جلوی حرکت رو به جلوی سرتان را می گیرد. دقت کنید که اگر می خواهید از این حرکت بیشترین نتیجه را بگیرید، باید به آرامی این فشار را وارد کنید.
این نرمش هم درست مانند مورد قبلی است؛ با این تفاوت که این بار دست هایتان را پشت سرتان در هم گره بزنید و در همین حال سعی کنید تا جایی که می توانید سرتان را به عقب و روی دستان در هم گره خورده فشار دهید. این بار هم مانند حرکت بالا دقت کنید و سرتان را آرام به عقب فشار دهید.
تمرین دیگری که برای ناپدید کردن غبغب شما مفید می باشد، این است که به پشت دراز بکشید و دست و پاهایتان را راست روی زمین بگذارید. دست هایتان باید کنار ران هایتان قرار گیرند. سرتان را بلند کنید و چانه را به قفسه سینه برسانید و به آن فشار دهید. دو ثانیه در همین حال بمانید و سپس سرتان را روی زمین بگذارید. توجه کنید که هرگز سریع سرتان را روی زمین نگذارید و آن را پرت نکنید. بعد دوباره به آرامی سر را بلند کنید و با دقت چانه را روی قفسه سینه فشار دهید. این مجموعه حرکت را 25 بار در روز انجام دهید. یادتان باشد به محض اینکه حس کردید گردنتان درد گرفته دیگر ادامه ندهید و اگر پس از مدتی استراحت درد ساکت نشد، به پزشک مراجعه کنید.
نفس عمیق کشیدن هم که هیچ خرجی ندارد و باز هم از تمرینات مفید است. همزمان با هر دم و بازدم سرتان را بالا و پایین بیاورید. دقت کنید که حرکات سر با دم و بازدم هماهنگ باشد؛ به این معنی که هر وقت نفس را به درون می کشید (دم)، سرتان را بالا بیاورید و زمانی که نفستان را بیرون می دهید( بازدم)، سرتان را به پایین خم کنید.
مجموعه ای از نرمش های هوازی( ایروبیک)، نرمش های قدرتی و ورزش هایی که انجام آنها برای سلامت قلب و عروق مفید است، مانند دویدن، دویدن آهسته، دوچرخه سواری یا پیاده روی سریع هم روند سوزاندن چربی های اضافی کل بدن، از جمله گردن را تسریع خواهند کرد.
من می خواهم فقط گردنم را لاغر کنم، چرا باید وزن کل بدنم را هم پایین بیاورم؟
بله، ممکن است تعجب کنید و ندانید چرا این همه بر کاهش وزن کل بدن برای از بین بردن این چربی موضعی ناخوشایند تأکید می شود؛ ولی یک واقعیت وجود دارد و آن این است که هیچ کس نمی تواند بدون کاهش وزن کلی قسمتی از بدنش را لاغر کند. تمام آگهی های رنگارنگی هم که ادعا می کنند در سالن ورزشی و تحت نظر مربیان مجرب انجام این کار کاملاً ممکن است، فقط برای جلب مشتری است. تقریباً همه کسانی که غبغب دارند و چاقی گردنشان جلب توجه می کند، کلاً چاق هستند و کاهش وزن به طور کلی یکی از راه های حذف چانه چند طبقه آنهاست.
یک نکته ساده و کلیدی...
در واقع ساده ترین و کم خرج ترین راه برای رفع مشکل غبغب این است که هنگام راه رفتن، نشستن پشت میز یا راه رفتن کمرتان را صاف کرده و قوز نکنید. اگر به این نکته ساده توجه کنید، شاید چربی موضعی آزار دهنده گردنتان کاملاً از بین نرود، ولی پس از مدتی راست نشستن و پرهیز از خم کردن بیش از اندازه پشتتان خواهید دید که گردن چاق شما کمتر به چشم می آید و جلب توجه می کند.
دقت کنید که...
در ابتدا نرمش ها را به آرامی و به دفعات کمتر در روز انجام دهید. هرگاه که می خواهید وضعیت گردنتان را تغییر دهید، بسیار آرام و بدون عجله این کار را بکنید. اگر برای انجام برخی تمرینات بالا مثل ممانعت از حرکت رو به جلو یا رو به عقب سر، می خواهید از ابزاری غیر از دست هایتان که در سالن های ورزشی وجود دارند استفاده کنید، این کار را به دقت انجام دهید و برای دفعات اول حتماً زیر نظر مربی تمرین کنید. هیچگاه خودتان را خسته نکنید. اگر کوچک ترین احساس ناراحتی کردید و دیدید که گردنتان درد گرفته است، فوراً تمرین را قطع کنید و با پزشک خود تماس بگیرید.
اگرچه می خواهید هرچه زودتر گردن خود را لاغر کنید و غبغبتان از بین برود، ولی باید بدانید که گردن انسان خیلی حساس است و به سادگی می تواند آسیب ببیند، بنابراین اگر روش درست انجام این ورزش ها را نمی دانید، حتماً از یک کارشناس آگاه، مانند یک فیزیوتراپ، کمک بگیرید. اگر دقت نکنید و از روی عجله برای زودتر نتیجه گرفتن، این نرمش ها را سریع تر یا به تعداد دفعات بیشتر در روز انجام دهید، ممکن است به گردنتان که پیش از این سالم و فقط چاق بوده است، به شدت آسیب بزنید.
چرا اگر موقع نشستن یا راه رفتن قوز کنم غبغب پیدا می کنم؟
اگر موقع نشستن و راه رفتن قوز کنید و به مدتی طولانی پشت تان را خم کرده و در همان حالت بمانید، پوست زیر چانه تان شل شده و چربی در آن نقطه جمع می شود. در واقع با خم شدن بیش از حد و قوز کردن، عضلات فک های شما فضای بیشتری در اختیار خواهند داشت تا خود را در آن جای دهند و به این ترتیب عضلات آن قسمت شل شده و دیگر لازم نیست خودشان را سفت نگه دارند و به این ترتیب ضعیف می شوند( به زبان ساده ولو می شوند) و چربی های اضافی می توانند در کنار این فک های شل و ول تجمع یابند.
میز و صندلی من در محل کار طوری است که به ناچار باید پشت میز خم شوم تا بتوانم کارم را انجام دهم. چه کار کنم؟
بدانید که قوز کردن و خم شدن بیش از اندازه پشت میز کار نه تنها باعث می شود غبغب پیدا کنید، بلکه به کمرتان هم آسیب می زند. پس اگر به سلامتی و ظاهرتان اهمیت می دهید، در صورت امکان از مدیرتان بخواهید که یک صندلی مناسب برای شما تهیه کند یا اگر او درخواست شما را قبول نکرد، خودتان یک صندلی مناسب تهیه کنید. راست نشستن پشت میز کار یک فایده مهم دیگر هم دارد و آن این است که بهتر می توانید روی چیزی که می نویسید، می خوانید یا تماشا می کنید تمرکز کنید.
آدامس جویدن هم به شما کمک می کند!
یک روش جالب و راحت و کم خرج دیگر برای حل این مشکل ناراحت کننده این است که آدامس بجوید. البته دقت کنید که حتماً آدامس بدون قند باشد. اگر عضلات فک و صورت شما زیادتر حرکت کنند، از تجمع چربی در گردن پیشگیری خواهد شد. عضله ای در گردن شما هست که « پلاتیسما» نام دارد و کار روی این عضله و نرمش دادن به آن کلید اصلی حل این مسأله فیزیکی دشوار است.
آیا باید برای لاغر کردن گردنم به طور خاصی آدامس بجوم؟
بله، آدامس جویدنی که بتواند از ایجاد غبغب جلوگیری کند هم راه و روش خاص خودش را دارد. این کار کمی با آدامس جویدن معمولی فرق دارد. باید دهانتان را تا حد ممکن باز کنید و لب پایین خود را روی دندان های ردیف پایین بکشید. پس از این کار فکتان را یک بار باز و بسته کنید؛ درست مثل اینکه بخواهید یک خوراکی را با فک خود بقاپید. ممکن است انجام این نرمش در حضور دیگران مؤدبانه به نظر نرسد؛ زیرا معمولاً وقتی کسی آدامس می جود، سعی می کند دهانش باز نشود. اگر برای انجام این کار در مکان های عمومی، مانند محل کار خجالت می کشید، در خانه تمرین کنید. با انجام مداوم و هر روز این کار اثرات مثبت آن را به خوبی مشاهده خواهید کرد.
لیپوساکشن
اگر همه دستوراتی را که در بالا گفته شد درست و بدون هیچ کم و کاست و خطایی انجام دادید، ولی موفق نشوید، «لیپوساکشن» بهترین گزینه درمانی است. در این روش بافت های اضافی چربی بیرون آورده می شوند تا آن نقطه لاغر شود و به حالت طبیعی برگردد.
لیپوساکشن چطور عمل می کند؟
از یک دستگاه ساکشن و یک تیوب توخالی برای بیرون کشیدن چربی های اضافی استفاده می شود. پس از اینکه آن نقطه به طور موضعی بی حس شد، مقدار معین و از پیش تعیین شده ای از یک ماده خیس کننده را داخل موضع تزریق می کنند. ترکیبات موجود در این مایع سلول های چربی را از بافت ها جدا کرده و سپس دستگاه ساکشن آنها را از طریق آن تیوب توخالی از بدن بیرون می کشد تا چربی اضافی آن نقطه از بدن( مثلاً گردن) خارج شود و غبغب فرد از بین برود.
حالا باید چه کار کنم؟
حالا که از اصول کلی لاغر کردن گردن و از بین بردن غبغب آگاه شدید، باید این روند را هر روز ادامه دهید و در بکارگیری آن افراط یا تفریط نکنید. به جای اینکه لاغر کردن گردن و از بین بردن غبغب نازیبای خود را به عنوان یک هدف کوتاه مدت در نظر بگیرید، سبک زندگی خود را تغییر دهید. فکر نکنید که اگر مدت کوتاهی برای کاهش چربی گردنتان تلاش کنید و حتی در این کار موفق شوید، برای همیشه از شر این مشکل خلاص خواهید شد. اصلاً این طور نیست و اگر به محض از بین رفتن غبغب و رسیدن به شکل دلخواه مانند قبل عمل کنید، همان چربی های اضافی و غبغب زشت مجدداً باز خواهند گشت.
لاغر کردن موضعی یک قسمت از بدن کار ساده ای نیست و روند کندی دارد؛ زیرا چربی ها به خاطر شیوه نادرست زندگی و عادات غلط غذایی به مرور زمان جمع شده اند و به سادگی از بین نمی روند. باید صبور و امیدوار باشید و با مداومت و پشتکار ادامه دهید تا نتیجه بگیرید. هیچ گاه انتظار معجزه نداشته باشید.
منبع:نشریه ی دنیای تغذیه، شماره 99
/ع
