دکترلادن سیفی؛ متخصص زنان و زایمان
بارداری و مادر شدن، شیوه جدیدی از زندگی را برای زنان به ارمغان می‌آورد. کلمه بارداری خواسته و برنامه ریزی شده همیشه یادآور جشن و خوشحالی است، ولی این خوشحالی با شرایط جدیدی برای مادر همراه است. فرد باردار تحولات جدیدی را در وضعیت سلامتی خود احساس می‌کند. درد مبهم رحمی یکی از علائم شایع است که زنان در طول بارداری آن را تجربه می‌کنند.
گرفتگی
این حس تقریباً چیزی شبیه گرفتگی در دوران قاعدگی است. گرفتگی میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. برخی زنان هفت روز پس از تخمک‌گذاری این حس را تجربه می‌کنند. هنگامی که تخمک بارور شده در دیواره رحم جای می‌گیرد، گرفتگی و اسپاسم‌ها به تدریج آغاز می‌شود. از آنجا که رحم باید به تدریج بزرگ شود تا بتواند 9 ماه جنین را در خود نگه دارد، این پروسه نیز میتواند موجب اسپاسم و دل درد بشود.
در اکثر مواقع این گرفتگی‌ها و اسپاسم‌های عضلانی رحمی در دوران بارداری طبیعی است و هیچ خطری جنین را تهدید نمی‌کند. درد رحم، درد کمر و درد مهبل (واژن) نیز از انواع این گرفتگی‌هاست. زنانی که نوزادان آنها دو و یا چندقلوست، این دردها را بیشتر احساس می‌کنند و گاه این دردها در کشاله ران و لگن نیز به وجود می‌آید.
این دردها زمانی شدیدتر می‌شود که خانم باردار از حالت نشسته و یا خوابیده تغییر موقعیت داده و می‌ایستدگاه با راه رفتن متوقف می‌شود. یکی از روش‌های مناسب در مبارزه با این نوع اسپاسم‌ها، تقویت ماهیچه‌های جدار شکم با ورزش است. در اکثر مواقع ضعف عضلات این دردها را تشدید می‌کند.
اسپاسم رحمی در اوایل دوران بارداری
اگرچه گرفتگی در طول مراحل اولیه بارداری ممکن است عادی باشد، ولی متأسفانه گاه میتواند نشان از یک مشکل جدی باشد، در اینجا به دلایل ابتلا به اسپاسم اشاره خواهیم کرد:
لانه‌گزینی: همان‌طور که قبلاً هم به آن اشاره کردیم، زمانی که تخمک بارور شده به دیواره رحم متصل می‌شود، درد مبهمی درناحیه تحتانی شکم به وجود می‌آید. شدت این درد از خفیف تا متوسط متغیر است. بیشتر زنان در دوران بارداری این گرفتگی را تجربه می‌کنند.
سقط
اگر گرفتگی در طول دوران اولیه بارداری با خونریزی همراه باشد، باید کمی نگران شد؛ چرا که میتواند نشان از سقط جنین باشد. خونریزی واژن و یا حتی لکه‌بینی از جمله نشانه‌های سقط جنین است.
کشش رحم
این گرفتگی عضلات در رحم اتفاق می‌افتد تا رحم کمی بزرگ شده و فضای کافی برای تحمل وزن نوزاد به وجود بیاید. این گرفتگی را در لیگامان گرد هم بوجود می آید و تمامی زنان باردار آن را به درجاتی تجربه می‌کنند. این گرفتگی تا سه ماهه دوم و یا سوم نیز ادامه خواهد داشت.
حاملگی خارج از رحم: حاملگی خارج از رحم نوعی بارداری غیرطبیعی است که همان‌طور که از نام آن پیداست، بارداری درمحیطی خارج از رحم شکل می‌گیرد و یکی از علائم آن گرفتگی عضلات در پشت و پائین لگن است. علائم دیگر شامل درد شکم، لکه‌بینی و خونریزی است.
تجع گاز و یبوست
یبوست یکی از مشکلات شایع است که زنان باردار با آن مواجه هستند و در مراحل اولیه بارداری میتواند موجب درد شود. علل گرفتگی در مراحل بعدی بارداری، ممکن است دلیل ابتلا به گرفتگی درد سه ماهه دوم و سوم بارداری به مسائل زیر مربوط باشد:
درد لیگامان‌های گرد: رحم از داخل به اندازه نوزاد رشد می‌کند و لیگامان‌ها از رحم کشیده شده و بزرگ شونده محافظت می‌کنند. گاه حتی آنها به لمس نیز حساس خواهند بود و دچار درد می‌شوند.
زایمان زودرس
زایمان قبل از موعد با درد شدید کمر و گرفتگی عضلانی همراه است. انقباضات براکستون هیکس: انقباضاتی هستند که به صورت متناوب یا نامنظم در طی بارداری، به خصوص در سه ماهه دوم و سوم تجربه می‌شوند.
زایمان
دل درد و کمردرد از نشانه‌های اولیه زایمان هستند. انقباضات به صورت خفیف و هر سی ثانیه یکبار تکرار شده و به تدریج شدید می‌شود.
زمان مراجعه به پزشک
گرفتگی عضلانی در دوران بارداری میتواند طبیعی باشد و در میان بیشتر زنان مشترک است، ولی شدت آن در هر فردی از دیگری متفاوت می‌باشد. برای برخی از زنان این درد غیرقابل تحمل است. اگر خانمی در هفته اول بارداری همراه با گرفتگی عضلانی دچار لکه‌بینی شد و یا اینکه این گرفتگی‌ها تا هفته ششم بارداری همچنان ادامه داشت، همچنین اگر پس از خوردن غذا در قسمت فوقانی شکم و درست زیر قفسه سینه دچار شد، باید به پزشک مراجعه کند.
گاه این درد آنقدر شدید می‌شود که به شانه‌ها منتقل می‌گردد. این درد میتواند نشانه‌ای از بیماری‌های کیسه صفرا باشد که اگرچه به ندرت رخ می‌دهد، ولی برخی از زنان به آن مبتلا می‌شوند.
درمان
کمپرس گرم برای درمان درد لیگامان‌ها و یا کمر درد بسیار مناسب است. از بالشتک‌های الکتریکی و یا حرارتی نیز می‌توانید استفاده کنید؛ فقط آنها را بیش از حد گرم نکنید. حمام آب گرم نیز موجب شل شدن عضلات و رباط‌ها و در نتیجه تسکین گرفتگی‌ها می‌شود. زمانی که یبوست دلیل درد باشد، با ایجاد تغییرات کوچکی در رژیم غذایی می‌توان از آن جلوگیری کرد. مقادیر زیادی میوه‌های غنی از فیبر بخورید.
برخی از کارشناسان درمان و بهداشت توصیه می‌کنند که در دوران بارداری اگر درد داشتید از نزدیکی خودداری کنید زیرا میتواند موجب شدت گرفتگی عضلانی شود. اگرچه در اکثر مواقع نزدیکی در دوران بارداری بلامانع است، ولی ممکن است به لکه‌بینی منجر و این لکه‌بینی با علائم سقط جنین اشتباه گرفته شود. هرگونه استرس و یا رژیم غذایی ناسالم در دوران بارداری میتواند درد را افزایش دهد. استراحت و خواب و آرامش از جمله ضروریات استقبال از تولد نوزاد سالم است.
بعضی از داروها به رفع درد و گرفتگی در دوران بارداری کمک می‌کند ولی قبل از مصرف هر نوع دارو حتماً با پزشک خود مشورت و دقت کنید که هیچ نوع دارویی و آرام‌بخش را نباید در دوران بارداری سر خود مصرف کنید. پیاده‌روی کوتاه مدت در این دوران بسیار مفید است. فراموش نکنید که با ورزش مناسب و رژیم غذایی سالم، می‌توانید تحولات و تغییرات دوران بارداری را راحت‌تر تحمل کنید.
