غرق شدن بیش از ۲۰۰ اثر باستانی با احداث ۵ سد بزرگ

تاریخ خبر : 1392/12/14 – به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مرکز گردشگری علمی – فرهنگی دانشجویان ایران(istta) به نقل از تهران‌امروز، «تالوار»، «سیمره»، «گتوند»، «سیوند» و «هنزاف گوغر» کرمان از جمله سدهایی هستند که تبلیغات گسترده‌ای برای احداث آنها در ابعاد مختلف صورت گرفته حال آنکه صرف‌نظر از سایر خساراتی که ساخت هر سدی بر جای می‌گذارد و با در نظر داشتن محاسن این سازه‌های عظیم، سدهای یاد شده سبب غرق شدن بیش از 200 اثر باستانی و تاریخی با قدمت چندصد ساله در گوشه و کنار کشور می‌شوند و این صرف‌نظر از زیان‌هایی نظیر زیرآب رفتن روستا، و تخریب زمین کشاورزی و هزاران اصله درخت است که تاکنون اتفاق افتاده است. به‌طور حتم متولیان طرح‌های عمرانی و مسئولان گردشگری و فرهنگی کشور می‌دانند که آثار تاریخی و باستانی شناسنامه و هویت یک کشور محسوب می‌شود و آنها نیز معتقدند نباید اجازه داد بخشی از تاریخ ایران با آبگیری سدهای مختلف به زیر آب برود، اما همواره از حرف تا عمل فاصله بسیار است. در حال حاضر هزاران طرح و بنای تاریخی در کشور در حال نابودی است و متولیان میراث فرهنگی واکنش در خوری نشان نمی‌دهند و همین متولیان زمانی که طرح‌های عمرانی اجرا و تکمیل می‌شوند، تازه صدای اعتراضشان بلند می‌شود که معمولا بی‌فایده است و در شرایطی است که چند صد میلیون هزینه شده است. به گفته کارشناسان تاکنون 100 اثر تاریخی به زیر آب رفته است و با آبگیری کامل این سدها 50 اثرتاریخی دیگر نیز به زیر آب خواهد رفت. «سد سیمره» در مسیر رودخانه سیمره و در شهرستان بدره استان ایلام قرار دارد که وسعت رودخانه سیمره استان‌های لرستان و خوزستان را نیز در بر می‌گیرد. سد گتوند نیز یکی از بزرگ‌ترین سدهای ایران است که روی رودخانه کارون احداث شده است که احداث و آبگیری این سد نیز با حاشیه‌های فراوانی روبه‌رو بوده است که نمونه‌ای از این حاشیه‌ها به زیر آب رفتن 100 هکتار از زمین‌های مرغوب و حاصلخیز دشت عقیلی، زیرآب رفتن 41 روستا و برخی از آثار باستانی و تخریب صدها اصله درخت بوده است. چند شیر سنگی با عنوان بردشیرها ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور نیز با آبگیری سد گتوند به زیر آب رفت. «سد سیوند» واقع در شهرستان پاسارگاد روی رودخانه سیوند ساخته شده ‌است که ساخت و آبگیری این سد نیز حاشیه‌های فراوانی داشت اما سرانجام بدون توجه به تبعات و پیامدهایی بر آثار باستانی منطقه «تنگه بلاغی» و «پاسارگاد» اقدام به آبگیری این سد با حضور رئیس‌جمهوری وقت شد. به گفته کارشناسان،‌ قدمت آثار تاریخی در محوطه «سد هنزاف گوغر» که مجری آن اداره جهاد کشاورزی شهرستان بافت است به هزاره دوم و سوم قبل از میلاد مسیح بازمی گردد که کشف 12 عتیقه در منطقه هنزاف گوغر نشان‌دهنده از وجود آثار باستانی با قدمت چندصدساله است.
محمدمهدی افضلی مدیر روابط‌عمومی و امور فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی کرمان با تاکید بر اینکه عملیات سد هنزاف گوغر بافت باید متوقف شود، گفت: بر اساس بخشنامه هیات وزیران برای انجام هرگونه عملیات اجرایی طرح‌های عمرانی باید از سازمان میراث فرهنگی استعلام شود اما هیچ‌گونه پیگیری از میراث فرهنگی تاکنون صورت نگرفته است. «سد بزرگ تالوار» نیز سه استان همدان، زنجان و کردستان را در بر گرفته است و کارشناسان باستان شناسی هشدار داده‌اند با آبگیری کامل این سد حدود 18 بنا و محوطه تاریخی به زیر آب خواهد رفت.
نماینده سنندج و دیواندره در مجلس با انتقاد از اینکه مسئولان به آثارهای تاریخی به عنوان تاریخ و شناسنامه ایران بی‌توجه هستند، گفت: باید گفت با آبگیری سد تالوار تاریخ و تمدن ایران پاک خواهد شد. چرا مسئولان ما نسبت به نابودی آثار تاریخی بی‌تفاوت هستند و بدون توجه به وجود بناهای تاریخی با قدمت چندصد ساله اقدام به اجرایی کردن طرح‌های عمرانی خود می‌کنند. سیداحسن علوی افزود: یعنی مسئولان زمانی که قصد آغاز اجرای ساخت سد تالوار را داشتند نمی‌دانستند که با آبگیری این سد بیش از 18 بنای تاریخی با زیر آب رفتن نابود خواهد شد؟ وی ادامه داد: در هر جای دنیا زمانی که می‌خواهند طرحی را اجرایی کنند مطالعات و پروژهش‌های اولیه را انجام می‌دهند و با کار کارشناسی طرح خود را اجرایی می‌کنند، برای بناهای با قدمت کمتر از یکصد سال هم ارزش قائل هستند.

مدعیان میراث فرهنگی کجا هستند؟
عضو کمیسیون عمرانی مجلس نیز با انتقاد از اینکه در استان‌های مختلف کشور هزاران اثر و محوطه باستانی ناب و بی‌نظیر به‌صورت متروکه رها شده است، گفت: چرا زمانی که طرحی عمرانی به پایان می‌رسد تازه متولیان و مدعیان میراث فرهنگی صدایشان در می‌آید و مدعی میراث فرهنگی کشور می‌شوند؟ علیرضا خسروی ادامه داد: مسئولان به جای اینکه بنشینند تا مشکلات به سمت‌شان بیاید، آنها به سمت مشکلات بروند و موضوعات را قبل از اجرایی شدن بررسی کنند. وی با اشاره به اینکه نمونه این بی‌توجهی‌ها، مسئولان استان فارس هستند که اکنون شاهد از بین رفتن محوطه تاریخی تخت‌جمشید هستیم، اضافه کرد: نمونه بی‌توجهی مدعیان میراث فرهنگی در سمنان هم واضح است، اگر واقعا متولیان میراث فرهنگی‌، صنایع دستی و گردشگری دلشان برای آثار و بناهای تاریخی می‌سوزد، باید حال هزاران بنای تاریخی در حال نابودی را دریابند.
نماینده سمنان در مجلس تصریح کرد:‌ «قلعه‌هفت‌طبقه» ساخته شده از گل در روستایی به نام «لاسجرد» در سمنان وجود دارد که با اندک اعتبار می‌توان از تخریب و متروکه شدن این بنای بسیار تاریخی جلوگیری کرد، اما اکنون باید پرسید میراث فرهنگی مدعی کجاست؟

چرا وقتی طرحی به پایان می‌رسد، صداها در می‌آید؟
عضو کمیسیون عمران مجلس با اشاره به اینکه برای یک طرح عمرانی چندین ترمز آن هم از نوع‌ای بی‌اس وجود دارد، گفت: زمانی که طرح برای اجرا در ابتدای راه است، کارشناسان حفاظت محیط‌زیست، میراث فرهنگی و چندین کارشناس اظهارنظر می‌کنند، اما باید پرسید چرا زمانی که طرح عمرانی سدها به پایان رسیده صدای دوستان در آمده است؟ وی افزود: این روزها حتی پزشکان نیز روی طرح‌های عمرانی اظهارنظر می‌کنند به‌عنوان مثال آلاینده بودن صنایع و مواد معدنی از سوی پزشک مشخص می‌شود. خسروی انتقاد کرد: هزاران بنای تاریخی در حال مرگ است اما صدای میراث فرهنگی در نمی‌آید اما جایی‌که سنگی روی سنگ قرار می‌گیرد و آبادانی و توسعه‌ای صورت می‌گیرد، دایه بهتر از مادر می‌شود؟ عضو کمیسیون عمران در مجلس با بیان اینکه میراث فرهنگی تاکنون چه اقدامی برای حفظ آثار باستانی و تاریخی کشور انجام داده است؟ اضافه کرد: انواع و اقسام خانه قدیمی که درس معماری به ما می‌دهد در حال نابودی است. به هر حال ایران مهد تمدن و تاریخ بشریت است و در حالی‌که بسیاری از کشورها سعی در تمدن‌سازی دارند،‌ما قدر داشته‌های خود را نمی‌دانیم و با بی‌برنامگی آنها را از بین می‌بریم. کاش گوش شنوایی وجود داشته باشد و روزی که آیندگان در مورد ما قضاوت کنند ما را محکوم به بی‌فرهنگی و کم‌سوادی نکنند.