دکتر محمدرضا بلورساز
یکی از بیماری‌های شایع میان کودکان، اسهال و استفراغ می‌باشد که به‌نظر می‌رسد درمان خودسرانه آن عوارض و خطرات جبران‌ناپذیری در کودک یا شیرخوار ایجاد خواهد کرد؛ لذا شناخت این بیماری و پیشگیری و درمان به‌موقع آن لازم است.
عوامل مختلفی باعث ایجاد اسهال و استفراغ می‌شوند که مهم‌ترین عامل و بهتر بگوییم عامل تشدید کننده، گرمای هواست که زمینه ابتلا به اسهال و استفراغ را فراهم می‌کند.
توصیه‌های بهداشتی در پیشگیری از اسهال و استفراغ
به محض بروز اسهال به پزشک مراجعه کرده و کم‌آبی بدن شیرخوار را جبران کنید. از درمان خودسرانه و تجویز داروهای گیاهی، طبی و آنتی‌بیوتیک‌ها جدا بپرهیزید و در مواردی که به پزشک دسترسی ندارید، از سرمهای خوراکی ORS (طبق دوز توصیه شده) استفاده نمایید.
در شستشوی میوه‌ها و سبزی‌ها و ضدعفونی کردن آنها کاملا دقت کنید (کلیه میکروب‌های خطرناک در سبزیجات و میوه‌های نَشُسته وجود دارد).
از آنجا که این بیماری از طریق دهان منتقل می‌شود، لذا بهترین راه مقابله با آن، رعایت بهداشت تغذیه‌ای است. در این خصوص توصیه می‌گردد ازمصرف غذاهای مانده، به خصوص سس‌دار، در فصول گرم اجتناب کنید. همچنین کودکان پس از بازی و فعالیت روزمره باید دست و صورت خود را بشویند.
نکته بسیار مهم اینکه گاهی در بعضی از پارک‌ها، آب‌های غیربهداشتی وجود دارد که با برچسب‌های مخصوص مشخص شده‌اند؛ ولی کودکان دقaت نکرده و از آنها استفاده می‌کنند و بیمار می‌شوند. باید آنها را از تماس و نوشیدن این آب‌ها بر حذر داشت.
همچنین با توجه به شعار سازمان بهداشت جهانی در خصوص شستشوی دست‌ها، کودکان قبل از خوردن صبحانه، نهار و شام دست‌ها را باید بشویند. و در نهایت اینکه، در صورت بروز اسهال یا هر علائم گوارشی (حالت تهوع، شکم درد، پیچش دل، تب و اسهال خونی) فوراً به پزشک مراجعه کرده و از درمان خودسرانه جدا خودداری کنید.
عوامل مهم در ایجاد اسهال
عواملی که نقش بسیار مهمی‌در ایجاد اسهال در تابستان دارند، ویروس‌ها و میکروب‌هایی هستند که اختصاصا در این فصل فعال شده و باعث بیماری می‌شوند. در این میان، از بین ویروس‌ها ویروسی به‌نام «آنترو ویروس» باعث ابتلای شیرخوار به اسهال و استفراغ می‌شود و علائم آن با تب، درد شکم، تهوع، استفراغ، ضعف و بی حالی، اسهال و گهگاه بثورات جلدی بروز می‌کند.
گاهی میکروب‌ها نقش بسیار مهمی‌در ایجاد اسهال و استفراغ دارند که شایع‌ترین آنها میکروب «ایکلای»، «شیگلا»و «سالمونلا» می‌باشند و علائم آنها تب، درد شکم، تهوع و استفراغ، پیچش شدید شکم، کم‌آبی و نهایتا اسهال خونی است که در صورت عدم مراجعه و درمان خودسرانه، خطرات جدی و گهگاه مرگ، کودک را تهدید می‌کند.
گاهی انگل‌ها عامل ایجاد اسهال و استفراغ هستند و از بین انگل‌ها، انگلی به نام «ژیاردیا» باعث اسهال حاد و مزمن در کودک می‌شود.
عامل بسیار خطرناک و شایع دیگر، انگلی به نام آمیب است که بیماری آن «آمیبیازیس» نامیده می‌شود و علائم با تب، درد شکم، حالت تهوع، استفراغ، پیچش شدید شکم، اسهال و مخصوصا اسهال خونی بروز می‌کنند. و در نهایت، عامل بسیار مهمی‌که کودکان و شیرخواران را تهدید می‌کند، گرمازدگی است که با علائمی همچون عطش فراوان، خشکی مخاط‌ها، سردرد، گیجی و منگی، حالت تهوع و استفراغ، شکم درد و اسهال همراه می‌باشد. گرمازدگی گاه بسیار خطرناک است و باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.
