این روزهای خیلی از جوانان برای کوتاه کردن راه خود برای رسیدن به اندام مناسب و ایده‌آل، بدون تجویز پزشک و متخصصان تن به مصرف مکمل‌ها و داروهای نیروزا در باشگاه‌های بدنسازی داده و پس از مدتی کوتاه دچار عوارض و مشکل می‌شوند.
به گزارش ، همشهری نوشت:شنیده بودم که برای حجیم شدن عضلات باید آمپولی به نام وینسترول تزریق کنم، خیلی گران نبود اما سخت می‌شد تهیه‌اش کرد. از طریق واسطه‌ها تهیه کردم اما یک‌ماه بعد از تزریق دردهای شدیدی را در عضلاتم احساس می‌کردم تا حدی که حتی نمی‌توانستم نرمش‌های ساده را هم انجام دهم. دردهایم که شدیدتر شد به دکتر مراجعه کردم و متوجه شدم که وینسترول یکی از خطرناک‌ترین استروئید‌هاست که نه‌تنها به عضله پایم آسیب زده، بلکه روی کبدم هم تأثیر گذاشته است. حالا بیشتر از یک سال است که تحت درمان هستیم. این روایت یکی از افرادی است که برای داشتن اندامی زیبا تصمیم گرفته ره صد ساله را یک شبه طی کند. در این گزارش با مشکلات و دردسر‌های استفاده از مکمل‌ها و داروهای غیر مجاز بیشتر آشنا می‌شوید.
این روزهای خیلی از جوانان برای کوتاه کردن راه خود برای رسیدن به اندام مناسب و ایده‌آل، بدون تجویز پزشک و متخصصان تن به مصرف مکمل‌ها و داروهای نیروزا در باشگاه‌های بدنسازی داده و پس از مدتی کوتاه دچار عوارض و مشکل می‌شوند. داستان استفاده و تزریق این داروها تنها مختص باشگاه‌ها نیست؛ چرا که تجویز و تزریق هورمون‌ها و شبه‌هورمون‌های غیراستاندارد توسط افراد غیرمتخصص به آرایشگاه‌های زنانه هم راه پیدا کرده است و افراد ناراضی از شرایط فیزیکی اندامشان، بدون اینکه بخواهند برای هیکلی متناسب، ورزش کرده و رژیم غذایی صحیحی را رعایت کنند، دست به انتخاب‌های اشتباهی می‌زنند که نتیجه‌ای ندارد جز آسیب جدی به اندام‌های بدن.
اعتیاد، رفتارهای خشونت‌آمیز، نارسایی کبدی، اختلال رشد، اختلال در یادگیری، عقیمی و... از شایع‌ترین عوارض مصرف داروها و مکمل‌هایی است که خودسرانه استفاده می‌شود. مدیرکل بازرسی و امور حقوقی سازمان غذا و دارو با بیان این مطلب در مورد شیوع استفاده از این هورمون‌ها و شبه‌هورمون‌ها به همشهری گفت: نوجوان‌ها و جوانان گرایش بیشتری به استفاده از هورمون‌ها و شبه‌هورمون‌ها دارند. این افراد جذب برنامه‌های تلویزیونی و عکس‌های مجله‌ها می‌شوند و به جای برنامه غذایی و ورزشی مناسب به سمت این مواد کشیده می‌شوند و در نتیجه عوارض بسیار زیادی را تحمل می‌کنند. این در حالی است که باید برای مصرف هر مکملی با نظر پزشک همراه شد.
مصرف خودسرانه مفهومی ندارد
وی در این باره توضیح داد و افزود: توصیه اکید ما استفاده از مکمل‌ها با مشورت پزشک و افراد متخصص است. در باب تجویز مکمل‌های ورزشی که توسط سازمان غذا و دارو برچسب اصالت دریافت کرده است و از مبادی مجاز به فروش می‌رسد، مصرف خودسرانه مفهومی ندارد. فرد باید طبق یک برنامه رژیمی خاص زیرنظر متخصص یا کارشناس تغذیه به مصرف آنها مبادرت ورزد.
توزیع مکمل‌های ورزشی توسط مربیان ورزشی غیرمجاز است
دکتر شهریار اسلامی‌تبار در ادامه به تجویز مکمل‌ها توسط مربیان ورزشی هم اشاره کرد و افزود: توزیع مکمل‌های ورزشی توسط مربیان ورزشی غیرمجاز است و همانطور که بارها و بارها و به انحای مختلف متذکر شده‌ایم، مکمل‌هایی که از افراد یا فروشگاه‌های غیرمجاز تهیه می‌شوند عوارض خطرناکی دارند. به همین سبب مربیان ورزشی و باشگاه‌های ورزشی هیچ‌گونه حقی برای خرید و توزیع مکمل‌های ورزشی ندارند. قاعدتا در ارتباط با فرآورده‌هایی که عرضه آنها در خارج از سیستم داروخانه امکان‌پذیر باشد، احتمال قاچاق و تقلب وجود دارد. به‌عنوان مثال وقتی فرآورده‌های مکمل ورزشی به غلط و به‌صورت غیرقانونی در باشگاه‌های ورزشی عرضه می‌شوند، احتمال قاچاق بودن آنها زیاد است؛ چراکه فرآورده‌هایی که در این حوزه به‌صورت اصولی وارد می‌شوند، از سوی شرکت‌های پخش توزیع شده و این شرکت‌ها هم مجاز نیستند که این فرآورده‌ها را به جایی جز داروخانه بدهند و خود غیرمجاز بودن منشا و سر‌فصل عوارض است.
کدام ورزشکاران به مکمل‌ها و داروها احتیاج دارند؟
مدیرکل بازرسی و امور حقوقی سازمان غذا و دارو درباره استفاده ورزشکاران از مکمل‌ها و داروها افزود: مکمل‌های تغذیه‌ای فرآورده‌هایی هستند که با توجه به اسم آنها یا در بدن تولید می‌شوند یا از طریق تغذیه به بدن می‌رسند که نبود آن مشکلات زیادی را برای فرد به‌دنبال دارد. مکمل‌های تغذیه‌ای شامل انواع ویتامین‌ها، مینرال‌ها و مخلوط آنهاست که هر کدام از این مقوله‌ها به‌دلیل ضوابط حاکم در وزارت بهداشت، عرضه متفاوت و دستورالعمل‌های خاص خودشان را دارند و در نهایت تجویز آنها هم متفاوت است پس به‌دلیل اینکه مکمل‌های تغذیه‌ای عرضه متفاوت و دستورالعمل‌های خاص خودشان را دارند متخصص و پزشک برای هر ورزشکار به‌صورت ویژه مکمل و دستورالعمل خاصی را تجویز می‌کند؛ ضمن اینکه باید توجه کرد که متأسفانه با موضوعی چون تقلب در مکمل‌های ورزشی هم روبه‌رو هستیم که می‌تواند جان افراد را به خطر بیندازد. این مسئول در این‌باره همچنین توضیح داد و گفت: پودرهای مکمل بدنسازی بدون مجوز اغلب در کشورهای مجاور و به‌صورت دست‌ساز تهیه می‌شوند و احتمال دارا بودن آرد و شیرخشک‌های تاریخ گذشته را در خود دارند. در رابطه با دارو و مکمل‌های تهیه شده از فروشگاه‌های غیرمجاز تحت عنوان فرآورده‌های چاق‌کننده و لاغرکننده هم مصرف کورتن در فرآورده‌های چاقی موجب افزایش فشارخون، افزایش قندخون، ایجاد آب مروارید و خشکی پوست می‌شود. همچنین مصرف آن سیستم ایمنی فرد را ضعیف کرده و در نهایت مستعد ابتلا به انواع عفونتها خواهد شد.
ضمن اینکه پودرهای چاق‌کننده غیرمجاز گاهی حاوی داروهای سرکوب‌کننده غذا نیز هستند که مصرف اینگونه پودرها عوارض جبران‌ناپذیری بر سیستم هورمونی بدن خواهد داشت. وی در ادامه افزود: محتوای اغلب فرآورده‌های های چاق‌کننده و حتی لاغرکننده غیرمجاز، ضمن تحریک غده تیروئید موجب اختلال شدید در سیستم هورمونی فرد مصرف‌کننده می‌شود. داروهایی نظیر تستوسترون، کسی‌متولون و اکساندرولون نیز همینطور که در بالا گفته شد اغلب به‌صورت غیرقانونی و در شرایط بسیار نامناسب در کشورهای مجاور تهیه و به ایران قاچاق می‌شوند. همچنین این داروها عوارض جبران‌ناپذیری بر سیستم هورمونی فرد خواهند داشت؛ آنقدر که ممکن است منجر به عقیم شدن دائم، افزایش موهای زائد در بدن، افزایش ریسک سکته و پرخاشگری شدید در فرد شوند. از همه مهم‌تر کورتن موجود در اینگونه پودرها باعث ایجاد چاقی کاذب در فرد و در نهایت منجر به افزایش قندخون، فشارخون و کاهش سیستم ایمنی بدن می‌شود.
داروهای تقلبی را بشناسید
اما برای شناسایی این داروهای تقلبی چه راهی وجود دارد و آیا اصلا این تقلب‌ها قابل تشخیص هستند؟ دکتر اسلامی‌تبار در این‌باره همچنین توضیح داد: امروزه با پیشرفت علم تقلب‌ها هم پیچیده شده‌اند و ممکن است فرد به‌صورت عادی قادر به شناسایی همه تقلب‌ها نباشد؛ پس بهترین راه اعتماد به سازمان‌های نظارتی است. تخلفاتی که در زمینه مکمل‌های ورزشی رخ می‌دهد، زمانی است که فرآورده‌ای تقلبی بوده و یا از مبادی غیرمجاز وارد شده یا محل عرضه آنها ممنوع باشد. برای مثال یک کالای رژیمی ورزشی باید از مسیرهای مجاز وارد شده و تمامی حقوق گمرکی را رعایت کرده و محصول را مورد آزمایش و ثبت قرار داده باشد و سپس در محل مورد تأیید به فروش برسد.
گاهی اوقات نیز شرایطی پیش می‌آید که این کالا با وجود اصل و اورجینال بودن و تهیه از شرکت‌های معتبر، خارج از مسیر قانونی وارد کشور می‌شود که در این مورد قاچاق صورت گرفته است. گاهی نیز کالای مکمل از مبادی قانونی ورود پیدا می‌کند اما از روی فرآورده اصیل کپی‌برداری شده و برچسب قلابی روی آن درج می‌شود. این کالا هویت مشخصی ندارد، معلوم نیست کجا ساخته شده است؟ در کشورهای همسایه یا انبار‌های زیرزمینی در کشور خودمان؟ عرضه برخی از برندها هم با وجود اینکه ترکیبات و مسیرهای قانونی را دارا هستند، ممنوع است، پس فروش آنها نیز تخلف است. با توجه به گستره مرزهای جغرافیایی وسیع همیشه ورود فرآورده‌های قاچاق به کشور به‌طور کامل کنترل نخواهد شد؛ چراکه مانند هر کالای دیگری بالاخره به کشور قاچاق می‌شود.
طبیعی است که این مکمل‌ها هم در زمره کالاهای قاچاق قرار می‌گیرند اما سازمان‌های بازرسی دست روی دست نمی‌گذارند و با جدیت بر قاچاق فرآورده‌های سلامت نظارت می‌کنند اما آنچه باید مورد تأکید قرار گیرد، این مطلب است که مکمل ورزشی حتما باید از داروخانه تهیه شود با این سیاست می‌توان تفاوت مکمل مجاز و مکمل غیرمجاز را تشخیص داد.
با ورزشگاه‌هایی که مکمل‌ها و داروهای غیرمجاز می‌فروشند چه برخوردی می‌شود؟
با وزارت ورزش در سال جدید تفاهمنامه‌ای را امضا کردیم که بر مبنای آن نظارت‌مان را بر ورزشگاه‌ها بیشتر می‌کنیم و در نتیجه می‌توانیم در هر جایی که خارج از مجرای درست و حقیقی‌اش یعنی داروخانه عرضه شود، برای نظارت ورود کنیم. ماده 27 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز قانون صراحتا بیان می‌کند که هر شخص حقیقی یا حقوقی که اقدام به واردات و صادرات دارو، مکمل، ملزومات و تجهیزات پزشکی بدون انجام تشریفات قانونی کند به مجازات کالاهای قاچاق محکوم می‌شود. نگهداری و حمل کالاهای قاچاق نیز احکامی مشابه ارتکاب به قاچاق دارد. مجازات این افراد نیز ذیل موضوع قاچاق کالاهای ممنوع، مشخص بوده و بنا بر ماده 22قانون نامبرده شده با توجه به ارزش کالا به تشخیص قاضی شامل جزای نقدی، حبس یا دیگر جرایم است.
مکمل‌های ورزشی را از چه مراکزی خریداری کنیم؟
اگر‌چه در عرضه مکمل‌ها نیز چالش‌هایی وجود دارد اما این مکمل‌ها چه از نوع ورزشی و چه نوع ویتامینی آن، فقط و فقط باید در داروخانه‌ها عرضه شوند. فضاهای دیگر اعم از فروشگاه‌های سلامت، باشگاه‌های ورزشی یا عطاری مجاز به فروش و عرضه مکمل‌های ورزشی نیستند. بعضی از کمپانی‌ها از طریق شبکه‌های ماهواره‌ای اقدام به تبلیغ فرآورده مکمل ورزشی می‌کنند، این کار نیز منسوخ است؛ زیرا هیچ فرآورده مجازی حق تبلیغ در شبکه‌های ماهواره‌ای را ندارد؛ بنابراین راه دیگری که می‌توان کالای تقلبی را تشخیص داد، تبلیغ آنها در رسانه‌های غیرمجاز است. نکته دیگری که باید ذکر کنم این است که چنانچه فرآورده‌ای کارایی، کیفیت و بی‌خطر بودن خود را به اثبات رسانده باشد، نیازی به تبلیغ ندارد. مکمل‌های ورزشی تبلیغی، به‌طور قطع مشکل خاصی داشته‌اند که برای عرض اندام مجبور به تبلیغ شده‌اند. اما نکاتی که مردم موقع خرید باید به آن توجه کنند این است که علاوه بر اعتماد به نظارت‌های ما خودشان هم بازرس خودشان باشند و به سلامتی خود و کودکان‌شان اهمیت داده و در وهله اول از جایی جز داروخانه این محصولات را تهیه نکنند و اگر کردند هم حتما از اصالت آن مطمئن شوند. در رابطه با ترکیبات فرآورده نیز یکسری مدارک گرفته می‌شود، این مدارک از لحاظ داروسازی و ترکیبات مختلف نیز باید مورد تأیید قرار بگیرند. بعد از طی این مراحل و بررسی اینگونه موضوعات، دولت مجوز به ورود مکمل‌های ورزشی به داخل کشور را می‌دهد. گروه دیگری از فرآورده‌ها نیز تولید شرکت‌های داخلی هستند. این شرکت‌ها نیز مدارک و نمونه‌های آزمایش‌شده‌ای را باید ارائه دهند تا پروانه تولید و تزریق به بازار را دریافت کنند؛ بنابراین در هر 2حالت با یکسری فرآورده‌هایی سرو کار داریم که باید کیفیت و کارایی و بی‌خطر بودن آنها اثبات شده باشد. به‌عبارت دیگر فرآورده‌هایی که از سازمان غذا و دارو مجوز دریافت کرده‌اند، یعنی این 3 خصوصیت را دارا هستند.
