امان از میگرن سردرد مزمن تکراری

میگرن جزو سردردهایی است که به دلایل مختلف هر چند وقت یک بار سراغ فرد می آید، خواب و خوراک را بر او حرام کرده و اسباب آزار و اذیتش را فراهم می کند.در این مقاله سعی شده به ساده ترین شکل ممکن سردرد میگرنی مورد پرسش و پاسخ قرار گیرد.
*چرا دچار میگرن می شویم؟
میگرن یک سردرد با منشأ ناشناخته به شمار می اید که اساس ایجاد آن، اختلال یکی از مواد شیمیایی مغز با عنوان سروتونین است.این ماده وظیفه انتقال عصبی را بر عهده دارد.اختلال در سروتونین موجب گشادشدن عروق داخل و خارج جمجمه شده و نتیجه اش ایجاد سردرد است.ارث در این بیماری نقش عمده ای ایفا می کند و بسیاری از بیمارانی که دچار میگرن می شوند در سابقه خود، ابتلا به این بیماری را در سایر اعضاء خانواده ذکر می کنند.
*میگرن چه خصوصیاتی دارد؟
میگرن یک سردرد مزمن تکرار شونده و معمولاً یک طرفه است که در ناحیه گیجگاهی به وجود می آید.شیوع این سردرد در زنان سه برابر مردان است.اولین بار در سال های ابتدایی جوانی خود را نشان می دهد و خیلی به ندرت پس از 50 سالگی شروع می شود.
سردرد اغلب ضربان دار است.بیمار از تهوع در هنگام شدت یافتن سردرد شاکی بوده و چشم هایش به نور حساس خواهد شد.به طوری که آنها را می بندد و دوست دارد به جای تاریک برود.
*چه چیزهایی موجب آغاز یک سردرد میگرنی می شود؟
بیماران مبتلا به سردرد میگرنی به مرور زمان و پس از مدتی متوجه عامل شروع کننده حمله میگرن خود شده، سعی می کنند از آن عامل پرهیز کنند.با این حال، گاهی اوقات عامل شروع کننده اجتناب ناپذیر است و حمله شروع می شود.

تعدادی از این عوامل عبارت است از:
 

1-بعضی از خوردنی ها مثل شکلات، پنیر، آجیل و مرکبات
2-اختلالات خواب، چه خواب کم و چه خواب زیاد
3-قرص های ضد بارداری
4-عادت ماهیانه زنان
5-استرس های روحی و خستگی
6-نور بیش از حد آفتاب
7-ننوشیدن چای در کسانی که به آن عادت دارند
8-پرخوری
9-ترش کردن
10-گرسنگی و روزه داری
*چگونه می توان از شروع سردرد میگرنی پیشگیری کرد؟ برای این کار دو راه وجود دارد.اول انجام اقدامات غیر دارویی و دوم استفاده از داروها به عنوان عوامل پیشگیری کننده.
اقدامات غیر دارویی عبارت است از:
1-خودداری از مصرف شکلات، پنیر، آجیل و ...
2-ورزش منظم که موجب ایجاد مورفین در داخل مغز شده و علاوه بر ایجاد نشاط، از حمله میگرن، پیشگیری می کند.
3-استفاده از عینک آفتابی در مواقع لازم.
4-استفاده از روش های ایجاد کننده آرامش و تمرکز اعصاب که استرس را از فرد دور می کند.
5-خواب به موقع و کافی
6-خودداری از مصرف قرص های جلوگیری از بارداری، در صورتی که با مصرف آن سردرد شدت می گیرد.

اقدامات دارویی عبارت است از:
 

1-پرویرانولول
2-والپورات سدیم، گابانپتین و ...
3-دی هیدروارگوتامین
4-داروهای ضد افسردگی مثل آمی تریپتلین، نورتر یپتیلین و ...
5-داروهایی که سروتونین مغز را زیاد می کند مثل فلوکسیتین و ...
6-وراپامیل و ...
که ناگفته پیداست اعلام نام داورها فقط جهت آگاهی خوانندگان بوده و نوع مناسب آن برای هر بیمار بستگی به تجویز پزشک دارد و توصیه می شود بیماران از مصرف خود سرانه دارو که زیان آن از منفعتش بیشتر است، اکیداً خودداری کنند.
*چه کسانی باید از دارو به عنوان عامل پیشگیری کننده از سردرد میگرنی استفاده کنند؟
مهم ترین عاملی که موجب می شود بیمار، تحت درمان با داروهای پیشگیری کننده از حمله میگرنی قرار گیرد، تعداد حملات درهفته و میزان تأثیری است که یک حمله میگرنی بر زندگی او می گذرد.اجازه دهید با ذکر مثال، این موضوع بهتر توضیح داده شود.
زنی را در نظر بگیرید که ماهی یک بار، آن هم نه چندان شدید، قبل از آغاز عادت ماهیانه دچار سردرد شده و آن سردرد پاسخ مناسبی به استفاده از بروفن، استامینوفن و ...می دهد.چنین فردی نیاز ندارد در تمام طول ماه از دارو استفاده کند.از طرف دیگر بیمار دیگری را در نظر بگیرید که هفته ای دوبار به سردرد مبتلا شده و هر بار سردرد یک شبانه روز طول کشیده و زندگی او را مختل می کند.طبیعی است که چنین بیماری باید برای مدتی تحت درمان با داروهای پیشگیری کننده قرار گیرد.پزشک بر اساس شرایط بیمار، ترکیبی از دو یا چند دارو را در نظر گرفته و مصرف داروها را برای یک تا دو ماه تجویز می کند و مراجعه بعدی او به پزشک و میزان پاسخی که از درمان دارویی گرفته تعیین کننده نوع و مقدار دارویی است که باید برای درمان خود مصرف آنرا ادامه بدهد.بیمار در هر بار مراجعه به پزشک مورد پرسش قرار گرفته و در هر ویزیت، پزشک از تعداد و مقدار داروها کم می کند تا در نهایت حداقل داروی مورد نیاز را پیدا کند.
بر اساس آنچه در کتابهای مرجع علم اعصاب آمده اگر یک فرد بیشتر از سه بار در ماه دچار سردرد شود، بهتر است از داروهای پیشگیری کننده استفاده کند.
*یک حمله میگرنی را چگونه می توان درمان کرد؟
اگر کسی با وجود مصرف داروها همچنان هر از چند گاهی دچار حمله میگرن شود، لازم است نحوه برخورد با آن را بشناسد و اقدامات درمانی لازم برای برخورد با حمله میگرن همانند اقدامات پیشگیری کننده در دو گروه غیردارویی و دارویی خلاصه می شود.هدف از انجام اقدامات غیر دارویی، رفتن به اتاق ساکت، کم نور و دراز کشیدن و همچنین استفاده از تکنیک های ایجاد کننده آرامش است.داروهایی که برای درمان حمله میگرن مورد استفاده قرار می گیرد.متعدد، اما ذکر یک نکته ضروری است که اقدامات دارویی باید به محض احساس آغاز سردرد میگرنی شروع شود، زیرا بسیاری از بیماران وقتی در مراحل شدید سردرد قرار بگیرند، پاسخ مناسبی به درمان نمی دهند.
1-استفاده از مسکن های ساده:مثل آسپرین، استامینوفن، بروفن، دیکلوفناک سدیم، پیروکسیکام و غیره.بعضی از بیماران به علت نیاز به مقادیر بالاتر دارو از شکل شیاف این داروها استفاده می کنند مثل شیاف های 100 میلی گرمی دیکلوفناک سدیم و ایندومتاسین.
2-استفاده از قرص ارگوتامین-C:این قرص حاوی ارگوتامین و کافئین است که ارگاتامین کار تنگ کردن عروق را انجام می دهد و با همین مکانیزم حمله بیماری را خاتمه می دهد.
3-استفاده از آمپول دی-هیدروارگوتامین:این آمپول به صورت 1 میلی گرمی در بازار وجود دارد و تزریق آن باید تحت نظر پزشک به یکی از سه صورت وریدی، زیر جلدی یا عضلانی انجام شود.
4-تریپتانها:معروف ترین داروی این گروه، سوماتریپتان است که به صورت خوراکی و تزریقی در بازار دارویی وجود دارد.
نوع خوراکی آن، به صورت قرص های 50 و 100 میلی گرمی و نوع تزریقی آن به صورت آمپول های 12 میلی گرمی در دسترس است که البته تمامی اقدامات دارویی حتماً باید تحت نظر پزشک انجام شود و از مصرف خودسرانه آن جداً پرهیز شود.
منبع:نشریه خانواده، شماره 394