ماهان شبکه ایرانیان

کتاب درمانی جواب می دهد؟

گفت وگو با دکتر مریم حناساب زاده اصفهانی درباره کتاب های خودیاری روان شناسی همسو با جریان رشد و گسترش انواع کتاب‌های خودیاری در برخی از کشورهای جهان، فرهنگ خود روان‌درمانی با کتاب با فاصله یک یا دو ‏دهه پس از غرب و آمریکا، در ایران نیز جایگاهی پیدا کرده و با بالا گرفتن تب کتاب‌های خودیاری روان‌شناختی (‏به ویژه در میا ...

کتاب درمانی جواب می دهد؟
گفت وگو با دکتر مریم حناساب زاده اصفهانی درباره کتاب های خودیاری روان شناسی
همسو با جریان رشد و گسترش انواع کتاب‌های خودیاری در برخی از کشورهای جهان، فرهنگ خود روان‌درمانی با کتاب با فاصله یک یا دو ‏دهه پس از غرب و آمریکا، در ایران نیز جایگاهی پیدا کرده و با بالا گرفتن تب کتاب‌های خودیاری روان‌شناختی (‏به ویژه در میان جوانان) روند رو به رشدی داشته است.
‏در مفهوم کلی، کتاب‌درمانی به معنای استفاده از کتاب و مواد خواندنی سودمند برای حل مشکلات ‏جسمی و روان‌شناختی است اما در روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی، کتاب‌درمانی به عنوان مکمل درمان فرد و ‏راهنمایی برای حل مشکلات شخصی وی شناخته می‌شود که در پوشش یکی از فنون روان‌درمانی، با ‏توصیه درمانگر و به شکلی سازمان‌یافته و هدف‌دار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
درمانگران چگونه با استفاده از کتاب‌های روان‌شناختی می‌توانند به مراجعان خود کمک کنند؟
درمانگران از فن کتاب درمانی به‌ویژه در رویکرد‌ «روان‌درمانی‌شناختی» و با هدف آشنا کردن بیمار با نوع مشکل یا اختلالی که ‏دارد، افزایش دانش مربوط به این مشکل یا اختلال (مانند عوامل ایجاد‌کننده یا تشدیدکننده آن، سیر بیماری و ‏پیش‌آگهی) استفاده می‌کنند. آنها همچنین در بسیاری از موارد کتاب‌درمانی را به شکل مستقیم با هدف در اختیار گذاشتن راهبرد‌هایی ‏برای تغییر به بیمار پیشنهاد می‌کنند. در واقع در این شرایط ویژه است که کتاب به عنوان ابزاری برای خود‏درمانی برای بیمار به کار گرفته می‌شود.‏
کتاب‌درمانی چه پیامد‌های مفیدی می‌تواند داشته باشد؟
1) خودشناسی:
کتاب‌درمانی به افراد کمک می‌کند مشکلات عاطفی خود را بشناسند و به این ترتیب میزان آگاهی هیجانی آنها افزایش می‌‌یابد.
2) آگاهی درباره مشکلات یا بیماری خود:
در بسیاری از کتاب‌های خودیاری ‏معیارهایی برای شناسایی مشکلات در تفکر، احساس و رفتار و نابهنجار بودن افراد آمده است. با توجه به ‏وسعت و گوناگونی بیماری‌های روانی و نشانه‌های آنها، کتاب‌های خودیاری می‌توانند ملاک‌هایی را برای تغییر دیدگاه نسبت به مشکلاتشان یا تا حدودی آگاهی در مورد نوع بیماری‌شان در اختیار افراد قرار دهند.
3) افزایش سلامت روانی:
کتاب‌های خودیاری می‌توانند با افزایش این توانایی‌‏ها به بهداشت روانی افراد کمک کنند: ‏توانایی لذت بردن از زندگی با وجود تمام سختی‌ها و مشکلات احتمالی، توانایی تحمل ناملایمات و حوادث دردناک (مثل مرگ عزیزان) و بازگشت به زندگی معمول پس از ‏گذران یک دوره ناراحتی، توانایی حل مساله برای مشکلاتی که تغییرپذیرند، توانایی پذیرش مشکلاتی که تغییرنا‌پذیرند، ‏توانایی آرامش گرفتن پس از پشت‌سر گذاشتن انواع استرس‌ها، ‏تعادل در تمام جنبه‌های زندگی مانند تعادل در تنها بودن و معاشرت با دیگران، کار و تفریح، خواب و ‏بیداری، استراحت و ورزش و...‏، انعطاف‌پذیری در عقاید، افکار و نگرش‌ها، سعی برای شناخت توانایی‌ها و ویژگی‌های مثبت و منفی خود و تلاش برای رسیدن به خود شکوفایی و پرورش استعداد‌ها و توانایی‌های شخصی...
4) ایجاد یا افزایش اعتماد به نفس:
در برخی از کتاب‌های خودیاری راهکارهایی برای ایجاد یا افزایش احساس احترام به خود و احساس اعتماد به نفس به افراد پیشنهاد می‌شود که بسیاری از آنها می‌توانند در پرورش این احساسات مفید باشند.
5) بهبود مهارت‌های اجتماعی:
در ‏زمینه روابط انسانی، با وجودى که معمولا روابط با دیگران باعث احساس خوشحالى، رضایت، امنیت روانى و ‏عاطفى و پیدایش تعهد و مسوولیت مى‏شود، در این روابط مشکلاتى نیز وجود دارد که باعث ایجاد ‏اصطکاک در روابط مى‏شوند. کتاب‌های خودیاری پیشنهادهایی برای برقراری ارتباطات خوب و کاهش تنش‌‏های ناشی از روابط مشکل‌دار به خوانندگان ارائه می‌دهند.
6) بهبود نگرش‌ها:
تحقیقات روان‌شناختی نشان می‌دهند ‏گاهی افکار، نگرش‌ها و باور‌ها ممکن است منفی، غیرمنطقی یا نامعقول و به عبارتی ناکار‌آمد (به دردنخور) ‏باشند. وقتی شناخت افراد این‌گونه باشد، روی رفتارشان تأثیر منفی می‌گذارد و کیفیت زندگی‌شان را کاهش می‌دهد. با کمک گرفتن از کتاب‌هایی در زمینه اصلاح مواردی مانند افکار، باور‌ها، نگرش‌ها و شناخت‌های ‏ناسالم ممکن است بتوان این موارد را شناسایی کرد و آنها را کنار گذاشت.
7) افزایش توانایی رویارویی با مشکلات:
منظور از تغییرات زندگى، رویدادهایى است که فشار روانى کوتاه‏‌ مدت یا مزمن ایجاد می‌‏کنند. فشارهاى روانى با توجه به‏ شدت، طول مدت و گوناگونی می‌‏توانند تهدیدکننده‏ ‏سلامت جسمانى و روانى اشخاص باشند (مانند: طلاق و ازدواج، از دست دادن شغل، بازنشستگى، ناکامى در رسیدن به اهداف شغلى، شروع به تحصیل در ‏دانشگاه، ترک منزل، مهاجرت، پدر یا مادر شدن، رفتن آخرین فرزند از خانه، مبتلا شدن به انواع بیمارى‏های سخت ‏مثل ایدز، سرطان، آسم و...)
روش خود‌درمانی با کتاب چه فایده‌هایی می‌تواند داشته باشد؟
افزایش نرخ شیوع بیماری‌های ‏روانی از یک سو و کمبود متخصصان مجرب در زمینه بهداشت روانی از سوی دیگر و گران بودن اغلب ‏خدمات با کیفیت مشاوره و روان‌درمانی ضرورت کتاب درمانی را نشان می‌دهد. در بسیاری از کتاب‌های خودیاری در زمینه روان درمانی، ‌یافته‌های روان‌شناسی با ‏زبانی ساده و قابل استفاده برای زندگی روزمره در اختیار خواننده قرار می‌گیرند. نگرش بیشتر مردم نیز به این کتاب‌ها مثبت ‏است. بیماران با خواندن کتاب‌های خود یاری متوجه می‌شوند که در بسیاری از احساس‌ها مانند ‏دیگران هستند و بروز احساس‌ها و عواطف مختلف در آنها عادی است.
محدودیت‌ها و نواقص روش خوددرمانی با کتاب چیست؟
برخی از نویسندگان کتاب‌های خودیاری، مدرک دانشگاهی یا دانش علمی لازم برای نگارش کتاب ‏تخصصی در زمینه روان‌درمانی ندارند. در واقع بسیاری از کتاب‌های «خود روان‌درمانی» یا روان‌شناسی ‏برای عامه را که سالیانه صد‌ها هزار نسخه از آنها در سراسر جهان به فروش می‌رسد، افرادی که ‏تخصصی در زمینه علوم رفتاری ندارند می‌نویسند و فقط با مقاصد تجاری، به چاپ می‌رسند‏. انتخاب موضوع کتاب‌ها هم عمدتا به سلیقه نویسندگانی است که کتاب را تالیف می‌کنند یا ‏مترجمانی که فقط می‌خواهند یک اثر ترجمه کنند و کمتر به نیازهای واقعی مخاطبان توجه می‌شود. ‏ناکافی بودن این روش درمانی در شرایط بحرانی و اضطراری (مثل اختلالات شدید شخصیتی و اقدام به ‏خودکشی.)
تفاوت‌های فرهنگی در به کارگیری کتاب‌های خود‌درمانی ترجمه شده چیست؟
واقعیت این است که کتاب‌های خود روان‌درمانی، اغلب به وسیله نویسندگان غربی و بر اساس مفاهیم فرهنگی و ‏دینی متداول در غرب تالیف شده‌اند. ‏امروزه در نظر گرفتن مسایل فرهنگی در امر مشاوره و روان درمانی، از دغدغه‌های بسیار مهم ‏مشاوران و درمانگران است؛ این در مورد کتاب‌های خود‌درمانی نیز صدق می‌کند. چه بسا اگر به ‏تفاوت‌های فرهنگی در این زمینه دقت نکنیم، روند درمان به بیراهه کشیده شود. ‏یک مفهوم مرتبط در چنین بحثی مفهوم «مشاوره بومی شده» است که به کارگیری یک رویکرد مشاوره‌‏ای با نظر به فرهنگ خاص یک جامعه و امروزه در کشورهای بسیاری متداول است. در کشور ‏ما نیز به ویژه در سال‌های اخیر رویکردهای مشاوره مختلف با بهره‌گیری از تعالیم دینی و آموزه‌های مانوس در ‏فرهنگ ایرانی ارایه شده است و راهنماهای درمانی نیز که مبتنی بر فرهنگ هستند، در این زمینه به نگارش درآمده‌‏اند.

منبع : هفته نامه سلامت
قیمت بک لینک و رپورتاژ
نظرات خوانندگان نظر شما در مورد این مطلب؟
اولین فردی باشید که در مورد این مطلب نظر می دهید
ارسال نظر
پیشخوان