آنژین صدری

17روش متوقف کردن درد

«اُلی» در حالیکه پرخوری کرده و تا آنجا که جا داشته از غذای مورد علاقه اش یعنی کباب با سیب زمینی پخته و خامه ی ترش، بلال کره مالیده ی داغ و پای سیب خورده، روی کاناپه می افتد. سیگاری روشن می کند. اما نمی تواند آرام بگیرد. زیرا مشاجره ی شبانه ی بعد از شام او با «یولاما» دارد شروع می شود- این دفعه دعوا بر سر این است که برف ها را کی پارو کند. طولی نمی کشد که «الی» با چهره ای برافروخته و عصبانی از کاناپه پایین آمده و در هوای سرد شب ژانویه از خانه بیرون می رود تا برف ها را پارو کند. چند دقیقه بعد «الی» نفس زنان قفسه ی سینه خود را که در آن درد فشاری شدیدی در سمت قلب احساس می کند، محکم می فشارد و می گوید: «آی خدای من». «یولاما»! «یولاما»! این دفعه دیگر دفعه ی آخر است. این دفعه حتماً رفتنی ام! می خواهم زنده بمانم! اما خوشبختانه این بار هم دفعه ی آخر نیست و «الی» راهی آن دنیا نخواهد شد. حال بعد از پنج دقیقه در فروکش کره و او صحبت های دکتر«هارتبیست» را که هفته پیش گفته بود به یاد می آورد. درد او به خاطر حمله قلبی نیست؛ بلکه «الی»، به آنژین صدری مبتلاست. این نشانه ی آن است که سرخرگ های قلب او به وسیله ی چربی ها مسدود شده اند. در نتیجه خون نمی تواند در رگ ها گردش کند و قلب را تغذیه کند. آن غذای پرچربی و پرنمک و آن مشاجره یا «یولاما» و بعد هم رفتن به هوای سرد و پارو کردن برف ها باعث ناراحتی و آزار «الی» شدند. هر یک از این عوامل می توانند به بروز دردهای قفسه ی سینه در افراد مستعد منتهی شوند. دکتر«هارتِبیست» به او گفته بود: «هر وقت درد احساس کردی می توانی این قرص ها را بخوری. اما «الی» دارم به تو هشدار می دهم اگر روش زندگی ات را عوض نکنی حسابی دچارمشکل می شود». «اُلی» بیچاره و دیگر افرادی که به مشکل او دچارند چه باید بکنند؟ به توصیه های کارشناسان در این باره توجه کنید.

نگاهی تازه به زندگی

دکتر«سیدنی اسمیت» به شدت به این مطلب معتقد است که بیماران مبتلا به آنژین باید راه حلی برای مشکل خود پیدا کنند و برخی تغییرات اساسی و دراز مدت را در نحوه ی زندگی خود اعمال نمایند. وی می گوید: «همواره یکی از دلایل عمده ی نگرانی من آن است که بیماران به خرید داروهای گران قیمت اقدام می کنند. ولی هیچ گونه تعهد و الزامی در تغییر نحوه ی زندگی خود احساس نمی کنند و به همین دلیل هم دوباره به آنژین گرفتار می شود. ما گاهی اوقات به دنبال یافتن پاسخی فوری برای مسائل دشوار می گردیم. یافتن پاسخ به این صورت در مورد آنژین و بیماری های قلبی میسر نیست». «من مدت زیادی را صرف تحصیل و مطالعه در مورد این بیماران، علایم این بیماری، نحوه ی برخورد با آن و اهمیت داشتن زندگی سالم کرده ام. اما تنها هنگامی احساس می کنم وظیفه ی خود را به طور کامل به انجام رسانده ام که بیمار نیز همکاری لازم را داشته باشد. با داشتن افکار مثبت و مساعد و تمایل به داشتن یک زندگی سالم، اعمال تغییرات مورد نیاز بسیار آسان تر خواهد بود».

هوای پاکیزه

در مورد عده ای که سیگار می کشند، ترک این عادت، مهم ترین اقدامی است که می توان در این خصوص انجام داد. اگر این اقدام را با یک مقیاس و میزان ده تایی بسنجیم، اهمیت آن به درجه ی ده می رسد. سیگار باعث بالا رفتن سطح منوکسید کربن در خون و جایگزین شدن آن با اکسیژن می شود. از آنجا که آنژین در حقیقت همان مسدود شدن عروق قلب و نیاز مبرم آن ها به اکسیژن است، طبعاً سیگار کشیدن بدترین اقدام ممکن محسوب می گردد. از طرف دیگر دکتر «بلر» به این نکته اشاره می کند که افرادی که سیگار را ترک می کنند معمولاً کاهش سریعی در تعداد دفعات عود بیماری آنان به چشم می خورد. مسأله ی مهم تر آن که کشیدن سیگار باعث به هم چسبیدن پلاکت ها(1) و مسدود شدن بیشتر عروق می شود. آخرین مورد که اهمیت آن کمتر از دو مورد دیگر نیست، آن که سیگار اثر داروهای مصرف شده جهت درمان آنژین را خنثی می کند. مطالعات نشان می دهند میزان مرگ و میر در بیمارانی که به سیگار کشیدن ادامه می دهند دو برابر عده ای است که سیگار کشیدن را ترک می کنند.

این چنین فکر کنید " کمترخوردن هر چیزی بهتر است "

این مطلب به معنی خوردن نمک کمتر، چربی کمتر و نیز کالری کمتر است. خوردن تنها یک وعده غذایی پرنمک و چرب می تواند به بروز حملات آنژین منجر شود. زیرا به سرعت فشار خون را افزایش می دهد. به منظور کنترل مقدار چربی مصرفی، اکثر پزشکان و انجمن قلب آمریکا تأمین کمتر از 30% کالری مورد نیاز بدن را از طریق خوردن چربی ها توصیه می کنند. این بدان معناست که باید تا حد ممکن از خوردن غذاهایی که در دمای اتاق به صورت جامد باقی می مانند و حاوی چربی های اشباع شده اند- نظیرکره- و نیز غذاهای حاوی کلسترول پرهیز نمود. در زیر به چند روش مفید اشاره می کنیم.
0 از مصرف گوشت قرمز، غذاهای دریایی و یا مرغ و ماکیان بیش از 170گرم در روز بپرهیزید.
0 تنها از گوشت بدون چربی استفاده نمایید و قبل از پخت حتماً چربی های اضافی را از گوشت جدا کنید. هنگام خرید گوشت گاو به برچسب روی آن که 15% چربی را نشان می دهد توجه کنید.
0 در صورت امکان قبل از پختن گوشت مرغ و ماکیان، پوست آن ها را جدا کنید و در غیر این صورت بعد از پخت پوست را از آن ها جدا نمایید.
0 بیاموزید که چگونه از گوشت قرمز، ماهی و مرغ تا حد امکان کمتر در غذاهای خود استفاده کنید. به عنوان مثال می توانید مقدار کمی گوشت را در روغن داغ به مدت کوتاهی سرخ کنید و برای سرخ کردن از روغن های اشباع نشده ی ساده (مانند روغن زیتون) و یا روغن های اشباع نشده ی مرکب(نظیر روغن های نباتی) استفاده نمایید و همراه گوشت مقدار زیادی سبزیجات مصرف کنید.
0 مقدار مصرف روزانه ی تمام انواع روغن را به 5 تا 8 قاشق چای خوری محدود کنید و تنها از روغن های اشباع نشده ی ساده و مرکب استفاده نمایید.
0 از مصرف غذاهای حاوی کلسترول زیاد نظیر جگر، دل و قلوه بپرهیزید.
0 از محصولات لبنی فاقد چربی یا حاوی 1% چربی استفاده نمایید. هنگام خرید پنیر دقت کنید. زیرا برخی از پنیرهای کم چربی، نمک زیادی دارند.
0 مقدار مصرف روزانه ی میوه جات و سبزیجات تازه را افزایش دهید و حبوبات بیشتری از جمله جوی دو سر که به پایین آوردن کلسترول کمک می کند، مصرف نمایید.

هشدار پزشکی

علایم خطر و مشکل جدی

به پزشک مراجعه می کنید و تشخیص پزشک ابتلا به آنژین است - یعنی حملاتی در قفسه ی سینه که در نتیجه ی نرسیدن خون کافی به قلب بروز می کنند - و شما می دانید چه عواملی منجر به بروز حمله شده و چگونه باید از این اتفاق پیشگیری نمود. به علاوه می دانید که در صورت بروز حمله چه باید کرد. اما آیا می دانید این علایم چه موقع خبر از مشکل دیگری می دهند و چه موقع مسأله کاملاً جدی است؟ در این جا به ذکر مواردی می پردازیم که در صورت مواجهه با آن ها باید هرچه سریع تر به پزشک مراجعه کنید.
0 چنانچه با انجام مقدار معینی ورزش دچار آنزین نمی شده اید ولی اکنون می شوید، مراجعه به پزشک ضروری است.
0 اگر کمتر از قبل ورزش می کنید ولی با این حال به آنژین دچار می شوید، باید به نزد پزشک بروید.
0 چنانچه قبلاً حملات آنژین نظم و ثبات خاصی داشته اند (مثلاً در صورت جنب و جوش و فعالیت زیاد عارض می شده اند) ولی اکنون الگوی خاصی ندارند (و در هر زمان مانند استراحت کردن رخ می دهند) باید هرچه زودتر با پزشک خود مشورت نمایید. همه این علایم ممکن است حاکی از آن باشند که انسداد عروق که بر جریان خون قلب تأثیر می گذارد و مانع از رسیدن خون کافی به آن می شود، در حال وخیم تر شدن است.
یکی دیگر از علایم هشداردهنده دردی است که بیش از 15تا 20دقیقه طول بکشد. این علامت ممکن است نشانه ی حمله قلبی یا آنچه به نارسایی کرونری معروف است و شدیدترین فرم آنژین ناپایدار است، باشد. نارسایی کرونری موجب درد طولانی می شود با این تفاوت که آسیب ناشی از آن مانند حمله ی قلبی برگشت ناپذیر نیست. اما تشخیص این مسأله از عهده ی بیمار خارج بوده و لازم است بیمار هرچه سریع تر به مراکز درمانی مراجعه نماید.

با ورزش خود را از آنژین رهایی دهید

بسیاری از بیماران مبتلا به آنژین بر این باورند که ورزش حتی ارزش فکر کردن و بحث کردن راجع به آن را هم ندارد. چرا که ورزش فعالیت قلب را افزایش می دهد و افزایش کار قلب مساوی است با بروز علایم آنژین و از این رو باید از ورزش اجتناب نمود. اما دکتر «بلر» معتقد است این طرز فکر صحیح نیست. دکتر «جولیان ویتاکر» اطلاعات تازه و دست اولی درمورد اهمیت ورزش درمورد بیماران مبتلا به آنژین دارد. وی مایل به بازگو کردن شرح حال گروهی از بیماران است که منتظر پیوند قلب بوده و جهت تقویت قلب خود قبل از عمل جراحی به ورزش می پرداختند. او در مورد این عده می گوید: «ظرف چند ماه عملکرد قلب برخی از بیماران چنان بهبود یافت که نیمی از آن ها دیگر به عمل جراحی نیاز نداشتند». وی همچنین می افزاید: «این امر تقریباً عادی است که هنگامی که بیماران ورزش را آغاز می کنند در ابتدای هر جلسه دچار آنژین شوند. ولی آنژین دلیل موجهی برای ورزش نکردن نیست». افراد مبتلا به آنژین لازم است با بدن خود هماهنگ شوند. اگر احساس می کنید حمله ی آنژین در شرف وقوع است، باید بدانید که اگر آهسته تر به ورزش کردن ادامه دهید، بدون آن که مجبور به متوقف کردن کامل حرکات ورزشی شوید، حمله فروکش خواهد کرد. شاید از خود بپرسید چرا نقش ورزش تا این حد مهم است؟ به گفته ی دکتر«بلر» اولاً ثابت شده که ورزش یکی از عوامل کاهنده ی اضطراب و فشار روحی است. ثانیاً ورزش به کاهش وزن کمک می کند. فشار روحی و اضافه وزن هر دو از عوامل ضد سلامت قلب به شمار می روند. ورزش هم چنین موجب کاهش ضربان قلب و پایین آمدن فشار خون می شود. که این امر خود نیاز به مصرف دارو را کاهش می دهد. تمامی این تغییرات در نتیجه ی انجام ورزش حاصل می شوند. زیرا ماهیچه های هر فرد ورزشکار قادرند اکسیژن بیشتری را از سرخرگ ها دریافت و جدب کنند. این مسأله موجب می شود قلب به فعالیت کمتری جهت رساندن این مقدار اکسیژن به ماهیچه ها نیاز داشته باشد. دکتر«بلر» و «ویتاکر» هر دو بر این باورند که ورزش به تنهایی چاره ی کار نیست. بلکه ورزش و انتخاب یک رژیم غذایی مناسب توأم با هم است که مؤثر واقع می شود. قبل از اقدام به ورزش با پزشک خود مشاوره نمایید و تست ورزش انجام دهید. به این ترتیب به میزان محدودیت خود در انجام ورزش پی می برید و از طرف دیگر بر اعتماد به نفس شما افزوده می گردد. لازم است با پزشک خود گفتگویی داشته باشید. تا دریابید دقیقاً منظور از درد قابل تحمل و درد غیر قابل تحمل چیست. همواره قبل از ورزش به ویژه اگر می خواهید در هوای سرد و خارج از منزل به ورزش بپردازید، نرمش کنید و بدن خود را گرم سازید(2).

چگونگی آرام شدن و تمدد اعصاب را بیاموزیم

توصیه ی دکتر «بلر» در این باره چنین است: «چه به انجام ورزش های شل سازی می پردازید و چه تمرکز می کنید، باید بیاموزید که چگونه به جای آنکه احساسات، شما را تحت کنترل درآورند شما بر آن ها فایق شوید». وی می گوید: «بیمارانی دارم که هرگز دچار حملات آنژین نمی شوند. مگر در مواقعی که با همسر خود مشاجره دارند. این افراد با ورزش کردن دچار هیچ گونه مشکلی نمی شوند».
«سعی کنید به حل و فصل اختلافات بپردازید. تأثیر این کار بر آنژین درست به اندازه ی مصرف داروی بیشتر است».

روزی یک آسپیرین مصرف کنید

برخی از پزشکان معتقدند مصرف آسپیرین می تواند در مورد افرادی که به آنژین ناپایدار مبتلایند (یعنی افرادی که بدون افزوده شدن فعالیت قلب، مثلاً حین استراحت یا خوابیدن نیز دچار حمله می شوند) نجات دهنده ی زندگی آنان باشد. به گفته ی دکتر «بلر» آسپیرین از فعال شدن اولیه ی مکانیسم انسداد عروق جلوگیری می کند. لخته ی خون در مورد افرادی که خون آن ها به راحتی لخته می شود، قادر به عبور از شریان هایی که تنگ شده اند نخواهد بود و همین امر عاملی برای بروز حمله ی قلبی است. طی تحقیقی که در یکی از بیمارستان های کانادا صورت گرفت مشخص شد مصرف روزانه ی 4 عدد قرص آسپیرین پوشش دار احتمال بروز حمله ی قلبی را در بیماران تا 51% کاهش می دهد. در نتیجه ی این تحقیق و مطالعات مشابه دیگر، بسیاری از پزشکان مصرف روزانه یک قرص آسپیرین را به منظور داشتن حداقل تأثیر توصیه می کنند. با این حال لازم است کلیه ی بیماران قبل از اقدام به مصرف آسپیرین با پزشک خود گفتگو نمایند. هرچند آسپیرین جزء داروهایی است که بدون نسخه به فروش می رسد، اما می تواند عوارض جانبی به دنبال داشته باشد. به علاوه آسپیرین با برخی از داروهای دیگر تداخل می کند.

شیب دادن به تخت قبل از خواب

اگر شب هنگام دچار حمله ی آنژین می شود، با شیب دادن به قسمت بالای تخت به میزان 7/5 الی 10 سانتی متر می توانید از احتمال بروز حملات آنژین بکاهید. خوابیدن در این وضعیت سبب می شود خون بیشتری در پاها جمع شده و در نتیجه خون کمتری در عروق تنگ شده قلب جریان یابد. با این کار هم چنین لزوم مصرف نیتروگلیسیرین کاهش می یابد.

گذاشتن پاها بر روی زمین

چنانچه شب هنگام دچار حملات آنژین می شوید، دکتر « ساکس » روش دیگری را به جای مصرف نیتروگلیسرین توصیه می کند. کافی است لب تخت بنشینید و پاهای خود را بر روی زمین قرار دهید. اثر این کار معادل میزان تأثیر قرص های نیتروگلیسرین است. اگر با این کار علایم به سرعت برطرف نشدند در آن صورت می توانید از دارو استفاده نمایید.

روشی متفاوت

آیا می توان در تمام طول عمر از خوردن کره، خامه، کیک پنیر و تخم مرغ امتناع کرد؟ آیا می توان از غذاهای چرب مثل گوشت دنده، غذاهای پرنمک مانند غذاهای سرخ شده پرهیز نمود و تمام مدت به خوردن سبزیحات، میوه جات و غلات پرداخت؟ دکتر «مونرو رُزنتال» معتقد است که بله می شود. زیرا هزاران نفر تاکنون توانسته اند این کار انجام دهند و در نتیجه قلب آنان تا حدود زیادی سلامتی خود را بازیافته است. دکتر «رزنتال» رژیمی را پیشنهاد می کند که در آن 10% از کالری مورد نیاز توسط چربی ها تأمین شود. پس برای این منظور نباید روزانه بیش از 100گرم ماهی، مرغ و ماکیان یا گوشت فاقد چربی استفاده کرد. از آنجا که در رژیم غذایی هر آمریکایی 50% از کالری از طریق چربی ها تأمین می گردد، این کار به یک باره کاهش شدیدی در مصرف چربی ایجاد می کند. قطعاً پیروی از چنین رژیمی دشوار است. بعضی از مردم این رژیم را به کار می گیرند و با کاهش وزن مواجه می شوند. اما این روش یکی از جایگزین های مهم جراحی « بای پَس » قلب(3) است و در غیر این صورت باید در هر لحظه و با انجام کوچک ترین کارها نگران عود دردهای قفسه ی سینه بود. پیروی از این نوع رژیم غذایی نیاز به مقداری احساس تعهد، نگرش مثبت نسبت به آن و اندکی تلاش دارد. در عوض این رژیم می تواند نتایج بسیار مثبت و بزرگی در پی داشته باشد. با رعایت این رژیم، فشارخون و میزان کلسترول خون کاهش می یابد، احتمال بروز دردهای قفسه سینه کم می شود و علایم بالینی بهبود می یابند. به علاوه اغلب می توان مصرف برخی از داروها را نیز به کلی حذف نمود. طی یک تحقیق بر روی 893بیمار، کلسترول افراد تنها پس از چهار هفته رعایت رژیم، به طور متوسط 25% کاهش یافت و 62% از دردهای قفسه ی سینه بدون مصرف دارو برطرف شدند و نیاز بسیاری از افراد به مصرف دارو پس از به اتمام رسیدن یک دوره رژیم، ورزش و آموزش کاهش یافت. حال تأمین 10% از کالری مورد نیاز از طریق چربی ها تا چه حد به واقعیت نزدیک است؟ دکتر «سیدنی اسمیت» معتقد است دستیابی به این نتیجه در 10% از افراد میسر است. بنابراین پیشنهاد انجمن قلب آمریکا مبنی بر مصرف داروهای رایج و تأمین 30% از کالری از طریق چربی ها واقعی تر و معقول تر به نظر می رسد. راهکار اخیر مؤثرتر و قابل دسترسی توسط عده ی بیشتری از مردم می باشد. اما دکتر «اسمیت» اضافه می کند که امید آن را دارد که روزی مقدار مجاز کالری تأمین شده از طریق چربی ها از مقدار فعلی آن کمتر شود. او رژیم غذایی پیشنهادی خود را بسیار جدی تر و سخت تر از رژیم توصیه شده توسط انجمن آمریکا توصیف کرده و حتی دستورات غذایی پیشنهادی خویش را در زندگی خود نیز به کار می گیرد. به نظر دکتر « رزنتال » این رژیم تنها یک رژیم غذایی نیست. بلکه روشی است برای زندگی کردن.

پی نوشت ها :

1. عده ای ازسلول های خونی که وظیفه ی آن ها عمل انعقاد خون است. «ویراستار پزشکی»
2. مجدداً تأکید می شود که درباره ی نوع و میزان ورزش حتماً با پزشک مشورت کرده و سپس اقدام به انجام آن نمایید. «ویراستار پزشکی».
3. در جراحی «بای پس» یکی از رگ های دیگر بدن (معمولا سیاهرگ ساق پا) را به جای رگ مسدود شده قلبی و در واقع به موازات آن پیوند می کنند تا یک راه «کنار گذر» برای رگ بسته ایجاد شود. این کار علایم آنژین و خطر سکته را کم می کند. «ویراستار پزشکی»

منبع مقاله :
تکاک، دبورا، (1388) درمان های خانگی، مترجم: مینا اسماعیلی، ویراستار پزشکی: نوید محمدی، تهران: گلبرگ، چاپ پنجم