مشکلات خفیف حافظه امروزه در میان بخش بزرگی از مردم بسیار شایع است. علل از دست دادن حافظه میتواند از کمبود مواد مغذی و یا استرس و اضطراب تا برخی عوارض جدی، مانند، تومورها و بیماریهای عصبی گسترده باشد. به منظور اطلاع از علل از دست دادن حافظه ادامهی مطلب را مطالعه نمایید.
حافظه میتواند توانایی ذخیره و به یاد آوردن اطلاعات نامیده شود. کل فرایند ذخیره سازی، پردازش و یادآوری اطلاعات مکانیسم پیچیدهای را شامل میشود که میتواند به سه مرحله، یعنی، رمزگذاری (encoding)، ذخیره سازی (storage) و بازیابی (retrieval) تقسیم شود. هر روزه با تعدادی اطلاعات و یا محرکهای حسی مواجه میشویم، که به منظور ذخیرهسازی آنها، توسط مغز انسان دریافت و پردازش میشوند. این مرحله را رمزگذاری گویند که به دنبال آن مرحلهی دوم یعنی ذخیره سازی قرار دارد که شامل حفظ اطلاعات پردازش شده است. مرحله نهایی حافظه، عمل یادآوری این اطلاعات ذخیره شده، است که تحت عنوان بازیابی شناخته میشود.
تمامی مراحل کار ذخیره سازی، پردازش و یادآوری اطلاعات به طور عمده توسط مغز ما تنظیم میشوند که میتواند به سه بخش اصلی، یعنی بخش قدامی مغز، بخش میانی و بخش خلفی مغز تقسیم شود. بزرگترین بخش مغز را مخ تشکیل میدهد که مرکز حافظه، هوش، عاطفه، شخصیت و توانایی ادراک میباشد. بخشهای مختلف مغز با تنظیم عملکردهای خاص و همچنین دریافت، پردازش و ذخیره سازی اطلاعات یا پیامهای حسی دریافت شده از اندامهای حسی، مرتبط میباشند. حافظه را میتوان به دو شکل، حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند مدت تقسیم بندی کرد. حافظه کوتاه مدت قادر به یاد آوردن اطلاعات تنها برای مدت زمان کوتاه بوده، در حالی که حافظه بلند مدت میتواند اطلاعات زیادی را برای یک دوره زمانی به طور قابل توجهی طولانی، گاهی اوقات برای کل طول عمر ذخیره سازد. اما این توانایی مغز میتواند با شماری از عوامل مختل شود.
چه عواملی باعث از دست دادن حافظه میشوند؟
روند طبیعی پیری شامل زوال تدریجی و آهستهی توانایی مغز برای یادگیری و ذخیره اطلاعات جدید به دلیل از دست رفتن سلولهای مغز است. اما، در طول یک بازهی زمانی کوتاه از دست دادن قابل توجهی از حافظه را به همراه ندارد. روند پیری معمولاً موجب از دست رفتن حافظهی کوتاه مدت و یا توانایی یادآوری وقایعی است که اخیراً رخ داده و نیز یادگیری چیزهای جدید است. اما، بعضی عوامل، مانند، استرس، و یا مواد مخدر و برخی از شرایط پزشکی همچنین میتواند سبب از دست دادن قابل توجهی از حافظه شود که میتواند با فعالیتهای روزمرهی زندگی تداخل یابد.
استرس
استرس حالتی از فشار روحی یا عاطفی و یا خستگی است. این وضعیت نشان میدهد که مغز یا ذهن انسان متحمل کار فراوانی بوده که این میزان کار بیشتر از آن است که از عهدهی آن برآید. بنابراین، استرس اساساً شامل کار بیش از حد مغز است که منجر به خستگی روانی میشود. به منظور غلبه بر این وضعیت، مغز نیاز به استراحت و کم کردن سرعت خود دارد. استرس بر حافظه و توانایی یادگیری فرد تأثیر میگذارد. به همین دلیل است که به هنگام داشتن استرس روانی، موفق به یادآوری و یا یادگیری چیزهای جدید نیستیم. جهت جلوگیری از استرس مرتبط با از دست دادن حافظه و توانایی یادگیری، بایستی فرد به عواملی رسیدگی کند که استرس و اضطراب را افزایش میدهند و با آنها مقابله نماید.
افسردگی و اضطراب
مانند استرس، افسردگی و اضطراب بیش از حد تأثیر منفی بر حافظه دارند. آنها نه تنها حافظه را مختل میسازند، بلکه میتوانند بر سلامت کلی جسمی و روانی فرد نیز تأثیر گذارند.
آسیب سر
از آنجا که مغز ما محل اصلی ذخیره سازی، پردازش و یادآوری اطلاعات است، هر گونه آسیب فیزیکی به این ناحیه میتواند موجب از دست دادن خفیف تا شدید حافظه گردد. میزانی که آسیب وارده به سر میتواند حافظه را تحت تأثیر قرار داهد، به شدت آسیب وارد شده به مغز بستگی دارد. آسیب شدید به سر حتی میتواند به از دست دادن دائمی حافظه منجر شود.