تحریریه ماهنامه دنیای سلامت
شاید اصلاً به نظر نرسد، ولی نوزادتان در حالت خواب، کارهای بسیاری انجام می‌دهد. بدنش کالری تبدیل میکند. تمام سلول‌های بدن او و مغزش با سرعت زیادی در حال تکثیر و همزمان مشغول ساختن گلبول‌های سفید خونی هستند. این گلبول‌ها برای سیستم دفاعی بدنش لازم‌اند. بهترین زمان برای رشد نوزاد، وقتی است که او در خواب است؛ چرا که خواب، هورمون‌های رشد او را تحریک میکند.
ذهن نوزاد در حال خواب بسیار فعال است. چرخه خواب او بسیار کوتاه‌‌تر از چرخه خواب شماست. این چرخه 47 دقیقه است؛ در حالی که چرخه خواب یک فرد بزرگسال 90 دقیقه می‌باشد. در این چرخه زمان زیادی به بخش سبک خواب (REM) تعلق دارد (حدود 50 درصد) در حین خواب (در مرحله REM) بخش‌هایی از بدن او تکان می‌خورد و چشم‌هایش کمی پرپر می‌زنند.
اینها نشانه‌های خواب دیدن هستند. مثل آن است که هر لحظه می‌خواهد بیدار شود. بقیه خواب او، خواب آرام و عمیق است و چهار مرحله دارد. در این مرحله بیدار کردن نوزاد از خواب دشوار است. حدود 4-5 هفته بعد از تولد، او کم‌کم عادت میکند که شب‌ها بیشتر بخوابد و روزها بیشتر بیدار بماند. این وضعیت با گذشت زمان بهتر هم می‌شود؛ فقط باید کمی صبور باشید.
در روزهای نخستین پس از تولد او نمی‌تواند روز و شب را از هم تشخیص دهد؛ پس لازم است شما آن را به او یاد دهید. برای کمک کردن به او جهت تنظیم شب و روز می‌‌‌توانید کاری کنید که خواب روزانه‌اش را در اتاقی روشن بگذراند و در حین خواب صداهای طبیعی که در هر خانه‌ای وجود دارد، به گوش برسد.
یعنی محیط خواب نوزاد را در طول روز تاریک و بی‌سر و صدا نکنید؛ اما در عوض شب‌ها باید در اتاقی تاریک و آرام بخوابد. وقتی که نوزادتان دو ماهه شد، خوابش منظم‌تر می‌شود. در طول روز تقریباً یکبار در فاصله صبح تا ظهر می‌خوابد و یکبار در فاصله ظهر تا شب.
این کار به او یاد می‌دهد که زندگی ریتم خود را دارد و نوزادتان به پیرامونش اعتماد بیشتری پیدا میکند و احساس امنیت بیشتر میکند. وقتی که او از اتفاقات پیرامونش بیشتر آگاه شد و مهارت‌های ذهنی‌اش بهبود یافتند، بیشتر با موضوعات مربوط به روز آشنا می‌شود و کم‌کم خود را آماده لذت بردن از خواب شبانه میکند.
سعی کنید هر روز بعدازظهر چند برنامه ثابت داشته باشید تا با آنها خو بگیرد. مثلاً هر روز بعدازظهر یک حمام آب گرم و کمی بازی کردن را برنامه ثابت او کنید. سپس به او شیر بدهید و شروع کنید به لالائی خواندن تا به این روال همیشگی عادت کند. قرار دادن نوزاد در رختخواب در حالی که بیدار است یعنی اینکه او برای خوابیدن به سینه شما و یا شیشه شیرش وابسته نیست.
در ضمن وقتی او حرکت میکند و جنب و جوش دارد و در حالت کاملاً بیداری در رختخوابش دراز می‌کشد، کاملاً می‌فهمد که کجاست و احساس امنیت بیشتری میکند. تا زمانی که گرسنه نشود و یا احساس ناراحتی نکند، از خواب بیدار نمی‌شود؛ چون محیط قبل از خواب برایش آشناست.
اگر امکان آن وجود دارد که همسرتان نیز لحظاتی را در کنار او باشد، بسیار بهتر است. مثلاً برایش کتاب بخواند و یا او نوزاد را حمام کند. به این ترتیب رابطه میان پدر و فرزند مستحکم‌تر شده و اعتماد نوزاد به پدرش نیز بیشتر می‌شود و احساس خوشبختی بیشتری میکند.
چند نکته مهم
بسیاری از والدین نگران سندرم مرگ ناگهانی نوازد هستند. با رعایت برخی نکات احتمال بروز این سندرم بسیار کاهش می‌یابد و دیگر نباید نگران آن بود: نوزاد را همیشه به پشت بخوابانید. از پتوهای سبک برای روانداز استفاده کنید تا هم روی بدنش سنگینی نکند و هم باعث گرمای زیاد نشود.
از رختخواب پنبه‌ای که باعث می‌شوند نوزاد در آنها فرو برود، استفاده نکنید و فضاهای خالی بین لبه‌های تختخوابش را پُر کنید. نوزاد نیازی به استفاده از بالش ندارد. هیچ‌گاه در مجاورت نوزادتان سیگار نکشید و او را از محیط کثیف و دودآلود دور نگه دارید. دمای اتاق او را مرتباً چک کنید. گرمای بیش از حد خطرناک است و نوزاد نابالغ شما قادر به مقابله با گرمای زیاد از طریق عرق کردن نیست.
یکی از مهم‌ترین علل سندرم مرگ ناگهانی نوزادان، گرمای بیش از حد محیط است. وقتی که خیلی خسته هستید، داروی خاصی مصرف کرده‌اید که شما را خواب آلود کرده است و هرگز نوزادتان را در رختخواب خودتان نخوابانید.
خوابیدن در کنار نوزاد
در طول چند ماه نخست بعد از تولد، نزدیکی به نوزاد اهمیت زیادی دارد، چرا که باید حتماً در طول شب چند بار به او شیر بدهید. شاید حتی بخواهید که او در رختخواب خودتان و بسیار نزدیک به شما باشد. این اتفاق معمولاً برای مادرانی که شیر خود را به فرزندشان می‌دهند، می‌افتد.
برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این نزدیکی و در کنار هم خوابیدن، بسیار به نفع نوزاد است و باعث می‌شود تنفس و دمای بدنش تنظیم شود. حتی برای رشد عاطفی او نیز مفید است. احساس اینکه او را در کنار خودتان دارید، برای شما نیز شگفت‌انگیز و آرام‌بخش است و می‌تواند از بسیاری اضطراب‌ها و استرس‌های شما بکاهد و بیشتر احساس خوشبختی کنید.
خوابیدن در کنار نوزاد، یک انتخاب شخصی است و در فرهنگ‌های مختلف مردم به شیوه‌های متفاوت عمل می‌کنند. اینکه هم شما و هم نوزادتان در هر مرحله از خواب به خوبی استراحت کنید، مهم است. برخی از والدین از اینکه نوزادشان کنار خودشان و همسرشان باشد، احساس ناراحتی و دلهره می‌کنند و ترجیح می‌دهند او را در گهواره‌اش بگذارند.
برای خواندن بخش دوم -درباره خواب نوزاد- اینجا کلیک کنید.