تحریریه پزشک امروز
وضعیت‌های مهمی‌نظیر خونریزی‌های رحمی و بی‌حرکت‌بودن جنین می‌توانند نگرانی‌هایی در مادر ایجاد کند. هدف اصلی دستگاه جنین‌یاب، حصول اطمینان از سلامت جنین برای مادر و پزشک است. ضربانِ قلب جنین، تا هفته بیست و چهارم به کمک گوشیِ مامایی شنیده نمی‌شود؛ ولی دستگاه جنین‌یاب به‌راحتی صدای ضربان قلب جنین را گاهی زودتر از هشت هفتگی به گوش پزشک می‌رساند.
آشکارسازهای ضربان‌قلب جنین (Fetal heart detector)، دستگاه‌های بسیار با صرفه‌ای هستند که با استفاده از اولتراسوند امکان دسترسی به اطلاعات دیداری و شنیداری درباره جنین را فراهم می‌کند. توانایی این دستگاه در محاسبه سرعت ضربانِ قلبِ جنین، با دقت بسیار بالایی کاربرد ارزشمند تشخیصی و غیرتهاجمی‌آن را نشان می‌دهد.
پزشکان، پرستاران بخش زایمان و متخصصان مامایی برای ثبت سرعت ضربان قلب جنین نیز از این دستگاه استفاده می‌کنند و موارد غیرطبیعی ثبت و به‌سرعت توسط دستگاه هشدار داده می‌شود. انواع پیشرفته این دستگاه قادر به آشکارسازی جریان‌های دوطرفه خون است و به پزشک این امکان را می‌دهد که عروق مادری نظیر شریان رحمی‌را ارزیابی کند.
در روش قدیمی، سرعت ضربان قلب جنین با اندازه‌گیری زمان قله‌های موج قابل محاسبه بود؛ ولی آشکارسازها از یک همبسته‌سازِ خودکار استفاده می‌کنند که یک الگو از سیگنال دریافتی ساخته و هنگام دریافت سیگنال جدید با قبلی مقایسه می‌کند. اگر سیگنال جدید نویز باشد با سیگنال الگو مطابقت نخواهد داشت و در محاسبهFHR استفاده نمی‌شود. بنابراین این سیستم خودکار اثر نویزهای خارجی را کاهش و دقت اندازه‌گیری را افزایش می‌دهد. برخی از جنین‌یاب‌ها به‌طور دقیق از لحاظ ساختمان ظاهری مثل اوتوسکوپ‌های پزشکی هستند.
ساختار فیزیکی – مکانیکی دستگاه
عملکرد دستگاه به این صورت است که آشکارسازهایِ قلبِ جنین، امواج صوتی فرکانس بالا را به‌صورت پالس یا پیوسته به بافت می‌فرستند؛ سپس، امواج صوتی توسط مبدل‌های کریستال پیزوالکتریک منتقل می‌شوند. پروب روی شکم مادر مقابل ناحیه قلبِ جنین قرار می‌گیرد. اغلب برای انتقال مؤثر امواج اولتراسوند از پروب به بدن و از بدن به پروب از ژل اکوستیکی استفاده می‌شود.
در نوع امواج پیوسته وقتی جریان الکتریکی در طول کریستال حرکت می‌کند، کریستال شروع به ارتعاش و انرژی صوتی را تولید و منتقل می‌کند؛ کریستال دوم هم اکوها را از بدن دریافت می‌کند. در سیستم‌های پالس- داپلر یک کریستال به‌طور متناوب امواج را به بدن فرستاده، اکوی بازگشتی آن‌ها را دریافت می‌کند. در هر دو سیستم، موج بازگشتی، دوباره به سیگنال الکتریکی تبدیل می‌شود که می‌تواند به‌صورت یک موج قابل مشاهده باشد.
فرکانس امواج بازگشتی با سرعت و حرکت‌های جنین در ارتباط است؛ زیرا طبق اصل داپلر، حرکت به سمت مبدل، فرکانس را افزایش می‌دهد. آشکارساز این تغییر فرکانس را تقویت‌کرده، به بلندگو یا گوشی می‌فرستد. این تغییر فرکانس «شیفت داپلر» نام دارد. فرکانس‌های داپلری که استفاده می‌شوند در محدوده 2 تا 10 مگاهرتز متغیرند.
فرکانس‌های بالا وضوح بیشتری را تأمین می‌کنند؛ اما به وسیله بافت‌ها، سریع تضعیف‌شده و نمی‌توانند همانند فرکانس‌های پایین‌تر به ساختارهای عمقی نفوذ کنند؛ بنابراین اغلب از پروب‌های 2 تا 3 مگاهرتزی به دلیل توانایی نفوذ بالا، استفاده می‌شود. مدل‌های جدید این دستگاه امکان کارکردن با فرکانس‌های مختلفی را به کاربر می‌دهند...
برای خواندن بخش دوم- آشنایی با آشکارساز ضربان قلب جنین- اینجا کلیک کنید.
