یبوست در دوران بارداری و راه حل‌های کنترل

غزاله اسلامیان؛ دانشجوی دکتری تخصصی علوم تغذیه

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی سالانه بیش از دویست میلیون بارداری در جهان اتفاق می‌‌افتد. عدم توجه به این گروه کثیر موجب خطرات و صدمات عمده ای در جامعه می‌شود. تغییرات فیزیولوژیک جسمی و روانی مربوط به بارداری، تمام سیستم‌‌های بدن مادر، از جمله دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار می‌‌دهد و شایع‌ترین تغییرات در دستگاه گوارش رخ می‌‌دهد.

از میان مشکلات گوارشی، تهوع، استفراغ، سوزش سردل و یبوست از شایع‌ترین مشکلات و شکایات زنان در دوران بارداری می‌باشند. یبوست در 11 تا 40 درصد بارداری‌‌ها رخ می‌‌دهد و در سه ماهه اول و سوم بارداری شیوع بیشتری دارد. این در حالیست که بیش از 90 درصد یبوست‌‌ها از جمله یبوست‌‌های دوران بارداری با تغییر و بهبود شیوه زندگی رفع می‌شود.

از میان علائم بالینی و ذهنی یبوست، کاهش دفعات دفع مدفوع و سختی مدفوع از همه مهم‌ترند. علائم دیگری نظیر درد مقعد، تخلیه ناکامل مدفوع، حجم کم مدفوع، اتساع شکمی، نفخ، دفع گاز، زور زدن هنگام اجابت مزاج، احساس پری و فشار لگنی، عدم موفقیت برای عمل دفع در طی بیست‌وچهار ساعت یا حتی خونریزی از رکتوم را نیز در تعریف یبوست در نظر می‌‌گیرند.

سه معیار اصلی برای تعریف یبوست عبارتند از: زور زدن هنگام دفع مدفوع، سختی مدفوع در بیش از 75 درصد موارد و اجابت مزاج کمتر از 2 تا 3 بار در هفته. علت یبوست در دوران بارداری ممکن است در ارتباط با کاهش حرکات روده کوچک، بزرگ و یا هردو در اثر فشاروارده به دلیل بزرگ شدن رحم یا اثرات هورمونی (افزایش پروژسترون) باشد.

1- همراه با وعده‌‌های غذایی صبحانه، ناهار و شام به میزان کافی از گروه سبزی‌‌ها مصرف نمایید.

2- در طول روز به میزان کافی از گروه میوه‌‌ها استفاده نمایید.

3- مصرف میوه‌‌های خشک خیسانده شده در آب همانند آلو خشک، انجیر خشک و برگه‌‌های هلو یا زرد آلو می‌‌تواند در رفع یبوست کمک نماید.

4- در رژیم غذایی خود از نان‌‌ها و بیسکویت‌‌های سبوس دار استفاده نمایید.

5- نوشیدن آب را در طول روز افزایش دهید. باید روزانه حداقل شش لیوان و ترجیحا هشت لیوان مایعات مصرف کنید؛ فراموش نکنید که بهترین نوشیدنی آب است.

6- روزانه به میزان کافی فعالیت بدنی داشته باشید.

7- در صورتی‌که از مکمل آهن استفاده می‌کنید، ممکن است تغییر نوع مکمل آهن در بهبود یبوست مؤثر باشد.

8- از مصرف خودسرانه مسهل‌‌ها پرهیز نمایید. با مصرف بیش از حد مسهل‌‌ها، روده‌‌ها به آن‌‌ها عادت می‌کنند و یبوست در دراز مدت تشدید می شود.

9- از روغن زیتون در تهیه سالادها استفاده کنید.

10- استراحت و خواب کافی داشته باشید.

11- عادات دستشویی رفتن خود را اصلاح کنید، زیرا جلوگیری از دفع مدفوع در بسیاری از موارد باعث یبوست می‌شود.

12- آرام باشید و آسان بگیرید زیرا در زمان عصبانیت و تنش‌‌های عصبی روده‌‌ها نیز از حرکت می‌ایستد.

13- مراقب غذاهای خاص باشید ممکن است غذاهایی در یک شخص باعث یبوست شود در حالیکه برای شخص دیگر اینگونه نباشد.

14- از خوردن غذا با حجم زیاد خود‌داری کنند زیرا این کار مسیر گوارشی را مسدود می‌کند و یبوست را تشدید می‌نماید.