شناسه : ۵۵۵۵۰۰ - پنجشنبه ۲۰ مهر ۱۳۹۶ ساعت ۱۸:۴۸
منظور از حدیث صحیح چیست؟
ازنظر علمای علم حدیث شیعه حدیثی صحیح است که: تمامی سلسله سند آن تا معصوم متصل باشد و راویان آن در تمام طبقات ثقه و دوازده‌امامی باشند.
سوال:
1_ اینکه می‌گویند فلان حدیث با سند صحیح است یعنی چه؟ این سند که به اعتبار آن صحیح بودن حدیث ثابت می‌شود چطور سندی است ؟ نسخه خطی است یا اینکه با توجه به اشخاصی که آن را نقل کرده‌اند صحیح می‌شود؟
2_ رجالی که این احادیث را نقل می‌کرده‌اند جزو عوام جامعه و صحابه خوش‌نام رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بوده‌اند یا اینکه در دربار خلفا پست و مقامی داشته‌اند؟
3_ قبل و بعد از وفات رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) یهودیان تا چه اندازه در جعل حدیث توانمند بوده‌اند و یا اینکه اصلاً توان این کار را داشته‌اند؟ این سؤال من به این خاطر است که در حال حاضر جهان امروز شدیداً تحت تأثیر تصمیمات یهودیان صهیونیست است و می‌خواستم بدانم در هنگام ظهور اسلام آن‌ها همین قدرت را داشته‌اند و یهودیان بعد از ظهور اسلام توان تحریف شدید در دین را داشته‌اند و یا اینکه این تحریفات در پی دنیاطلبی برخی از اصحاب رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و دشمنی آن‌ها با امیر مؤمنان (علیه‌السلام) بوده ؟
پاسخ:
علمای شیعه در علم حدیث، احادیث را از حیث میزان اعتبار و حجیت دسته‌بندی کرده‌اند و حدیث صحیح در میان انواع روایات در عالیترین درجه اعتبار و حجّیت قرار دارد و همگان در پذیرش آن اتفاق‌نظر دارند.
ازنظر علمای علم حدیث شیعه حدیثی صحیح است که: تمامی سلسله سند آن تا معصوم متصل باشد و راویان آن در تمام طبقات ثقه و دوازده‌امامی باشند.(1)
بنابراین نسخه خطی بودن یا صحابه پیامبر بودن یا پست و مقام داشتن و غیره در میزان اعتبار یا عدم اعتبار احادیث نقشی ندارد، بلکه راوی که از لحاظ اخلاقی مورد اطمینان بوده و اهل کذب نبوده و ازنظر اعتقادی دوازده امام را قبول داشته، اگر در سند حدیث باشد آن حدیث صحیح و معتبر است.
اما اینکه احادیثی که از ائمه اطهار رسیده تا چه اندازه صحیح هستند، نمی‌توان دقیق مشخص کرد. زیرا اولاً مبانی رجالی علمای حدیث مختلف است و مثلاً ممکن است یک نفر فلان راوی را ثقه بداند و یک نفر ثقه نداند. ثانیاً علمای علم حدیث به احادیثی هم که تمام راویان آن ثقه هستند ولی دوازده‌امامی نیستند عمل کرده و آن را معتبر می‌دانند یا بعضی احادیث ضعیف را به خاطر عمل علما معتبر می‌دانند ولی با همه این‌ها در مذهب شیعه چهار کتاب معتبر روایی از قدما( کافی، من لایحضره الفقیه، تهذیب الاحکام و استبصار) و چهار کتاب معتبر روایی از متأخرین( وسائل الشیعه، بحار الانوار، مستدرک الوسائل و الوافی)وجود دارد که بیشتر احادیث این کتب معتبر و قابل‌اعتماد است.
بعد از رحلت پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) بحث منع تدوین حدیث و جعل حدیث توسط خلفا رواج یافت و به برخی صحابه و مسلمانان پول می‌دادند تا حدیث بر علیه امیر المومنین(علیه‌السلام) و فرزندانشان جعل کنند و این کار به دستور خلفا انجام می‌گرفت.
اما بعضی داستان‌ها و قصه‌هایی که در بعضی منابع تاریخی و تفسیری اسلام آمده برخلاف عقل و موازین قطعی اسلام است و به اسرائیلیات معروف است. زیرا این قبیل مطالب به دست یهودیان صدر اسلام که مسلمان شده‌اند مانند کعب الاحبار وارد کتب اسلامی شده است مانند بعضی مطالب که در مورد داستان حضرت سلیمان نقل شده و این بدان جهت است که علمای یهود با کتب تورات و داستان‌های انبیاء گذشته آشنایی داشتند و بعضی مسلمانان تفسیر این آیات را از آنان سؤال می‌کردند و آن‌ها هم آنچه که در تورات بوده را نقل می‌کردند و همین‌طور به تدریج این داستان‌ها به متون اسلامی راه پیدا کرده است. آیت‌الله مکارم بعد از نقل یکی از این موارد درباره آن چنین می‌نویسد:«چنین به نظر می‌رسد که این‌گونه افسانهها که به پارهای از کتب اسلامی نیز راه‌یافته از ساختههای بنی‌اسرائیل است که معمولاً از آن‌ها به‌عنوان اسرائیلیات نام می‌برند، شاهد این سخن این است که در متن تورات فعلی نیز نمونهای از این افسانهها بچشم می‌خورد.»(2)
ولی تفکیک این مطالب ناموزون و دروغی با مطالب و تفسیر صحیح قرآن با مراجعه به متن قرآن و تفاسیر معتبر و صحیح آسان است و چنین نیست که بگوییم یهودیان در دین اسلام تحریف شدید ایجاد کرده‌اند.
پی‌نوشت‌ها:
1. نصیری، علی، آشنایی با علوم حدیث، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، ص24و25.
2. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، انتشارات اسلامیه، ج4، ص 340.
