آیا پیامبر اسلام خودشان به کسی متوسل می شدند؟

توسل در لغت از وسل و به معنای تقرب است و وسیله چیزی یا کسی است که با آن می توان به خداوند تقرب پیدا کرد.

آقای سبحانی در مورد معنای اصطلاحی توسل می نویسد: مقصود از توسل آن است که بنده چیزی را به پروردگارش تقدیم کند تا آن، وسیله ای به سوی خدا گردد به منظور اینکه دعای او مورد قبول واقع شود و به اجابت برسد و در نتیجه آن بنده به مطلوب خویش نائل گردد.(1)

در مورد متوسل شدن پیامبر اسلام (ص) باید بگوییم اگر توسل را به این معانی عام و گسترده فوق بگیریم یعنی هر چیزی که وسیله تقرب بنده به خدا شود، ایشان هم به نوعی متوسل می شدند یعنی از طریق نماز و دعا و روزه و عبادت به خداوند تقرب می جستند.

خداوند در قرآن می فرماید:« یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ وَ جاهِدُوا فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ »(2)؛ ای کسانی که ایمان آورده‏اید پرهیزگاری پیشه کنید و وسیله‏ای برای تقرب به خدا انتخاب نمائید و در راه او جهاد کنید باشد که رستگار شوید.

بیشتر مفسران در تفسیر این آیه شریفه « وسیله » را به معنای عام آن گرفته اند:

" وسیله" در اصل به معنی تقرب جستن و یا چیزی که باعث تقرب به دیگری از روی علاقه و رغبت می‏شود می‏باشد. بنا براین وسیله در آیه فوق معنی بسیار وسیعی دارد و هر کار و هر چیزی را که باعث نزدیک شدن به پیشگاه مقدس پروردگار می‏شود شامل می‏گردد که مهمترین آنها ایمان به خدا و پیامبر اکرم (ص) و جهاد و عبادات همچون نماز و زکات و روزه و زیارت خانه خدا و همچنین صله رحم و انفاق در راه خدا اعم از انفاق های پنهانی و آشکار و همچنین هر کار نیک و خیر می‏باشد.(3)

بنابراین طبق این آیه شریفه پیامبر اسلام(ص)هم به ذات خداوند متوسل می شدند و از طریق وسیله قرار دادن امور فوق به خداوند تقرب می جستند.

در روایتی که از ابن مسعود نقل شده پیامبر اسلام (ص) برای آمرزش گناهان امتش به خداوند را به حضرت علی(ع) قسم می دهد: «...فَخَرَجْتُ حَتَّی أُخْبِرَ رَسُولَ اللَّهِ (ص)فَرَأَیْتُهُ یُصَلِّی وَ هُوَ یَقُولُ: اللَّهُمَّ بِحَقِّ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَبْدِکَ اغْفِرْ لِلْخَاطِئِینَ مِنْ أُمَّتِی...»(4)؛ ابن مسعود می گوید خارج شدم تا اینکه رسول خدا را دیدم که نماز می خواند و در حال نماز می فرمود خدایا به حق علی بن ابیطالب بنده تو خطاکاران از امت من را ببخش.

پی نوشت ها:

1. سبحانی، التوسل مفهومه و اقسامه و حکمه فی الشریعه الاسلامیه، ص18.

2. مائده(5)آیه35.

3. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه،انتشارات اسلامیه، ج‏4، ص 364.

4. ابن شاذان قمی، الروضة فی فضائل أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب (ع)، انتشارات مکتبه الامین، ص 112.