ناآرامی‌های گوارشی در بچه ها- قسمت اول

اعظم کنجشکی

گاستروآنتریت یا بیماری التهاب معده‌ای روده‌ای چیست؟

گاستروآنتریت بیماری التهاب دستگاه گوارش است که در اغلب موارد در اثر عفونتی ویروسی ایجاد می‌شود. مهم‌ترین عارضه این بیماری، کم آبی بدن است که در کودکان می‌تواند بسیار سریع رخ بدهد.

کودکتان را سریعا نزد یک پزشک ببرید: اگر بیش از 6 یا 7 بار در روز استفراغ می‌کند یا علائم کم آبی بدن را دارد. ظهور علائم کم آبی بدن به معنای از دست دادن آب و نمک‌های معدنی است که برای عملکرد صحیح بدن بسیار ضروری هستند. در حالت کم آبی خفیف بدن معمولا کاهش میزان ادرار، بزاق دهان و اشک در هنگام گریه مشاهده شده، رنگ ادرار تیره می‌شود و پوست و دهان خشک می‌شوند. در کم آبی شدید، چشمان حالت فرو رفته پیدا می‌کنند و احتمال به خطر افتادن سلامت عمومی بدن وجود دارد.

سن: امکان ابتلا به گاستروآنتریت در هر سنی وجود دارد اما این بیماری در نوزادان و کودکان شایع تر است.

طول مدت بیماری: عموما 3 تا 5 روز است اما اغلب 1 هفته طول می‌کشد که مدفوع به حالت طبیعی باز گردد.

طول مدت واگیردار بودن بیماری: درگاستروآنتریت ویروسی- تا هنگامی که علائم در بیمار مشاهده می‌شود- به شدت واگیردار است.

نحوه سرایت بیماری: تماس مستقیم (استفراغ و مدفوع) یا تماس غیر مستقیم (سطوح و اشیاء آلوده: هوله، دستگیره در، توالت، اسباب بازی و ...) 

چگونه گاستروآنتریت را درمان کنیم؟

نسخه پزشک
در درمان بیماری التهاب معده‌ای روده‌ای، داروهای ضد تهوع، ضد اسهال و استفراغ توصیه نمی‌شود. حتی برخی از این داروها می‌توانند علائم این بیماری را بدتر کنند و برای کودکان عوارض جدی را در پی داشته باشند.

 مصرف آنتی بیوتیک‌ها نیز در درمان گاستروآنتریت ویروسی بی‌فایده است. گاه ممکن است پزشک برای تعیین ماهیت عفونت، آزمایش مدفوع را توصیه کند. اگر منشا بیماری باکتری یا انگل- و نه ویروس- باشد، او معمولا درمان مناسب را (که می‌تواند بر پایه آنتی بیوتیک باشد یا نباشد) تجویز می‌کند. 

اولین و مهمترین مساله برای پزشک کودک این است که از شدت کم آبی بدن مطلع شود. کم آبی بدن کودک باید سریعا درمان شود.  

اگر کودتان استفراغ می‌کند

اگر او هنوز شیر می‌خورد، تعداد دفعاتی را که به او شیر می‌دهید بیشتر کنید اما مدت زمان شیردهی را کوتاه‌تر کنید. البته شما همچنین می‌توانید هر چند دفعه 1 بار زیر نظر پزشک، محلول‌هایی الکترولیت مثل او آر اس را  داخل شیشه شیر کودک بریزید و به او بدهید.

یا اگر او مواد غذایی جامد نیز می‌خورد، در 4 تا 6 ساعت اولیه، رژیم غذایی‌اش را بر پایه مایعات قرار دهید. به کودک محلول‌های الکترولیت بنوشانید. مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا در دوره بیماری توصیه نمی‌شود؛ ترکیبات آب، شکر و نمک‌های معدنی موجود در این نوشابه‌ها برای کودک شما مناسب نیستند و حتی می‌توانند علائم بیماری را وخیم تر بکنند. همچنین از دادن نوشابه‌های گازدار و آب میوه‌های آماده به کودک تان خودداری کنید.

 بسیار مهم است که غذاهای جامد سریعا بعد از بهبود علائم بیماری در برنامه غذایی کودک قرار گیرد چرا که بیم آن می‌رود که او دچار سوء تغذیه شود. فقط در 6 تا 12 ساعت اولیه مجاز هستید که مصرف شیر یا مواد غذایی را کنار بگذارید (به جز در مواردی که کودک اسهال شدید دارد).

نوع تغذیه کودک‌تان هرگونه باشد فرقی نمی‌کند؛ چند قانون همیشه باید حتما رعایت شود: به منظور اجتناب از کم آبی بدن کودک، به میزان کافی به او مایعات بدهید. در هر بار مقدار کمی مایعات به او بدهید ولی در فاصله‌های زمانی کوتاه (برای کاهش تهوع و استفراغ). 

مقدار مایعات توصیه شده بر اساس سن کودک متغیر است

کمتر از شش ماه: از 30 تا 90 میلی‌لیتر در هرساعت یا به عبارتی 5 میلی‌لیتر – معادل1 قاشق چایخوری– در هر 5  دقیقه. این میزان را به‌تدریج با در نظر گرفتن تحمل کودک، اضافه کنید ولی فاصله‌های زمانی را نیز اندکی افزایش دهید.

از شش ماه تا دو سال: از 90 تا  125 میلی‌لیتر در هرساعت یا به عبارت دیگر 10 میلی‌لیتر – معادل 2 قاشق چایخوری–  در هر 5 دقیقه. این میزان را به‌تدریج با در نظر گرفتن تحمل کودک، اضافه کنید ولی فاصله‌های زمانی را نیز اندکی افزایش دهید.

بیش از دو سال: از 125 تا 250 میلی‌لیتر در هر ساعت به عبارت دیگر 15 میلی لیتر – معادل 1قاشق‌غذاخوری–  در هر 5 دقیقه. این میزان را به تدریج با در نظر گرفتن تحمل کودک، اضافه کنید ولی فاصله‌های زمانی را نیز اندکی افزایش دهید.

ناآرامی‌های گوارشی در بچه ها- قسمت دوم