اهدای خون زمانی رخ می‌دهد که فردی سالم به‌طور داوطلبانه مقدار مشخصی از خون خود را در یک مرکز انتقال خون هدیه می‌دهد. خون اهداشده پس از انجام آزمایش های غربالگری و تأیید سلامت، به‌منظور تهیه‌ی فراورده‌های خونی مورداستفاده قرار می‌گیرد و یا از طریق بانک خون مراکز درمانی به افراد دیگر تزریق می‌شود. فرآیند اهدای خون و تزریق آن به دریافت‌کنندگان، انتقال خون نام دارد.
اهدای خون تنها یک ساعت از وقت شما را می‌گیرد، اما همین یک ساعت جان یک انسان را نجات می‌دهد. اهدای خون نه‌فقط برای کسی که سلول‌های خونی را دریافت می‌کند، بلکه برای سلامت اهداکننده نیز فواید بسیار دارد.
اگرچه بارزترین مزیت اهدای خون گسترش حس همبستگی و کمک به دیگران در جامعه است، اما این کار فواید پنهان دیگری نیز با خود به همراه دارد.
برای مثال، آهن مصرفی از سوی برخی از افراد بیش‌ازحد مجاز و توصیه‌شده است که باعث می‌شود میزان تولید رادیکال‌های آزاد در بدن افزایش یابد. رادیکال‌های آزاد موجب ایجاد تغییرات سلولی شده و عملکرد طبیعی سلول‌ها را مختل می‌کنند. امری که خطر برخی بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی و سرطان را افزایش می‌دهد. برای مطالعه‌ی بیشتر به مقاله‌ی تشخیص سرطان به کمک آزمایش خون مراجعه کنید.
این مشکل در خانم‌های یائسه بیشتر است؛ زیرا آن‌ها تا قبل از دوران یائسگی در چرخه‌های عادات ماهیانه آهن اضافی بدن خود را دفع می‌کردند. مردانی که بیش‌ازحد گوشت قرمز مصرف می‌کنند نیز از خطر تجمع آهن در بدن خود مصون نیستند.
اهدای خون مقداری از این آهن اضافه را از بدن خارج کرده و فعالیت سلول‌ها را به حالت عادی بازمی‌گرداند. طبق آخرین تحقیقات انجام‌شده، مردانی که خون خود را اهدا می‌کنند کمتر در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار می‌گیرند. ازآنجایی‌که بیماری‌های قلبی یکی از شایع‌ترین علل مرگ‌ومیر در میان آقایان در کشور است، اهدای خون علاوه بر نجات جان افراد دیگر، سلامت را نیز به فرد اهداکننده بازمی‌گرداند.
اما شرایط لازم برای اهدای خون و فرد اهداکننده چیست؟ بنیتا به سراغ نکات لازم برای این کار رفته تا شما را بیشتر با این امر انسان دوستانه آشنا کند.
طبق اعلام سازمان انتقال خون ایران فرد اهداکننده باید شرایط زیر را دارا باشد:
- حداقل 18 سال تمام و حداکثر 60 سال سن (اهداکنندگان مستمر تا 65 سال) داشته باشد.
- حداقل 50 کیلوگرم وزن را دارا باشد.
- فواصل اهدای خون هر 8 هفته یک‌بار، مشروط به آنکه تعداد دفعات آن در طول یک سال از 4 بار تجاوز نکند.
- اصل کارت شناسایی (شناسنامه، گواهینامه، گذرنامه و برای اهداکنندگان بار اول کارت ملی الزامی است) را همراه خود داشته باشد.
در صورت وجود سابقه‌ی موارد زیر حتماً پزشک انتقال خون را در جریان قرار دهید:
- آلرژی‌ها: تب یونجه و... .
- مصرف دارو
- سابقه‌ی بیماری‌های قلبی و عروقی، ریوی، کلیوی و کبدی
- سابقه‌ی تزریق خون و فرآورده‌های آن
- سابقه‌ی غش، صرع و تشنج
- سابقه‌ی اعتیاد به مواد مخدر تزریقی
- سابقه‌ی عمل جراحی
- سابقه‌ی رفتارهای پرخطر (تماس جنسی خارج از چارچوب خانواده)
- سابقه‌ی خال‌کوبی، حجامت و تاتو
- سابقه‌ی زردی یا یرقان در خود و خانواده
- مسافرت به مناطق آندمیک مالاریا
بهتر است فرد اهداکننده‌ی خون به‌منظور تسهیل در عمل اهدا به نکات زیر توجه داشته باشد:
1- بهتر است تا فرد اهداکننده چند روز قبل از اهدای خون، مواد غذایی غنی از آهن نظیر گوشت قرمز، ماهی، مرغ، حبوبات و غلات و اسفناج را مصرف کند.
2- سعی شود شب قبل از اهدای خون استراحت کافی داشته باشد و خوب بخوابد. خواب کافی سبب کاهش سموم بدن شده و خون را برای اهدا کردن سالم‌تر می‌کند.
3- چند ساعت قبل از اهدای خون، به مقدار کافی آب بنوشد تا خون او رقیق شود. همچنین این کار سبب می‌شود تا فرد اهداکننده پس از دادن خون کمتر دچار مشکل شود.
4- حداقل دو روز قبل از اهدای خون، از مصرف داروهایی مانند آسپیرین خودداری کند. اگر از پلاکت خون فرد برای افراد نیازمند به پلاکت استفاده شود، درصورتی‌که فرد از داروهایی مانند آسپیرین استفاده کرده باشد، ممکن است امکان استفاده از پلاکت‌های او برای اهدا مهیا نشود.
5- اگر فرد احساس می‌کند که ممکن است در حین اهدای خون دچار حالت تهوع شود، بلافاصله قبل از اهدا چیزی نخورد، زیرا ممکن است احساس او به واقعیت تبدیل شود.
6- بهتر است قبل از مراجعه به مراکز انتقال خون، لباس‌هایی با آستین‌کوتاه و یا آستین‌های آزاد بپوشد تا در حین اهدای خون دچار مشکل نشود.
7- سعی کند در حین اهدای خون اصلاً استرس نداشته باشد و کاملاً آرامش خود را حفظ کند. با این کار هم خون اهدایی او سالم‌تر خواهد بود و هم سلامتی او به خطر نمی‌افتد.
8- اگر از خون و یا سوزن خون‌گیری می‌ترسد، بهتر است تا حواس خود را با مطالعه‌ی یک مجله و یا وب گردی با تلفن همراه پرت کند.
لازم است تا پس از اهدای خون به چند نکته‌ی مهم نیز توجه داشته باشید:
1- سعی کنید بلافاصله بعد از اهدای خون نایستید و به کار روزانه‌ی خود مشغول نشوید. برای مدتی به‌صورت خوابیده بمانید و بعد کمی بنشینید و به‌تدریج بایستید. ممکن است به دلیل کاهش مواد قندی و مایعات موجود در خون، احساس سرگیجه به شما دست دهد و نتوانید تعادل خود را حفظ کنید.
2- ممکن است خونریزی در ناحیه‌ای که سوزن وارد شده است ادامه پیدا کند و حتی پس از برداشتن پانسمان نیز ادامه یابد. پس سعی کنید حدود 3 تا 5 دقیقه این ناحیه را فشار دهید و بازوی خود را بالا نگه دارید.
3- اگر خونریزی و یا کبودی در زیر پوست آن ناحیه رخ دهد، یک بسته‌ی یخ را به‌طور پیوسته بر روی آن منطقه بگذارید تا خونریزی و درد آن برطرف شود. ادامه یافتن خونریزی در اهداکنندگان خون به‌ندرت رخ می‌دهد.
4- برای مدت دو تا سه روز پس از اهدای خون، مقدار زیادی مایعات بنوشید تا خون ازدست‌رفته‌ی شما جبران شود. از رژیم غذایی غنی از آهن پیروی کرده و مواد غذایی تازه مصرف کنید تا آهن ازدست‌رفته‌ی بدنتان تأمین شود.
5- اگر قصد دارید در ماه رمضان عمل اهدای خون را انجام دهید، این کار را به بعد از زمان افطار موکول کرده و یا 6 ساعت پس از خوردن سحری به مراکز انتقال خون مراجعه کنید.
از اینکه جان یک انسان را نجات می‌دهید خوشحال باشید.
منبع: بنیتا