دکتر سعید حسینی؛ پزشک و متخصص تغذیه، نازلی سیدخویی؛ کارشناس ارشد تغذیه
آیا من آماده بارداری هستم؟
بهترین راه این است که خانم‌های دچار اختلالات خوردن، قبل از بارداری روی بهبود خود متمرکز شوند؛ زیرا کسانی که با علائم این اختلال، وارد مرحله بارداری می‌شوند، نسبت به افرادی که علائم‌شان رو به بهبود بوده است، تفاوت‌هایی دارند؛ مثلاً:
الف) در طول بارداری علایم‌شان تشدید می‌یابد.
ب) در طی بارداری، افزایش وزن خواهند داشت.
ج) احتمال تولد نوزاد با وزن کمتر از حد طبیعی در آنها بیشتر است. اگر مادر باردار، افزایش وزن خوبی در دوران بارداری نداشته باشد، جنین در حال رشدش نمی‌تواند خوب وزن بگیرد (وزن طبیعی نوزاد: 5/4- 5/2 کیلوگرم می‌باشد).
هر تغییری، حتی مطلوب، روی توانمندی‌های ما در مراحل مختلف زندگی تاثیر می‌گذارد و نیازمند این است که ما پذیرای شرایطی جدید و متفاوت باشیم. 9 ماه بارداری هم شرایط متفاوتی است که به جسم و روح مادر باردار استرس وارد می‌کند. بنابراین خانم‌های دچار اختلالات خوردن باید سعی کنند که استرس بیماری‌شان را به استرس طبیعی بارداری، اضافه نکنند و با بهترین شرایط وارد این مرحله شوند.
آیا بیماری من در اثر بارداری، تشدید می‌شود؟
معمولاً تغییرات هورمونی، پیش از افزایش وزن مربوط به دوران بارداری ایجاد شده و باعث خستگی و تهوع می‌شود. اگر فردی دچار اختلالات خوردن است و خوب غذا نمی‌خورد تهوع صبحگاهی برای او یک مشکل بسیار جدی محسوب می‌شود، زیرا تهوع، خوردن را مشکل تر می‌کند و معضل آنها دو چندان می‌شود.
خانم‌های دچار اختلالات خوردن نسبت به زنان سالم، دوره‌های تهوع واستفراغ طولانی‌تری دارند؛ بنابراین لازم است افرادی که در گذشته یا حال دارای سابقه اختلالات خوردن هستند، حتماً پزشک خود را در جریان بگذارند تا بتوانند از درمان‌های پزشکی مناسب بهره بگیرند.
آیا بارداری باعث بهبود من می‌شود؟
علائم بعضی خانم‌ها، حداقل در حین بارداری کمتر می‌شود که می‌تواند موقتی و گذرا باشد. بارداری و معجزه تکامل زندگی در برخی خانم‌های دچار اختلالات خوردن، سبب می‌شود که آنها مواظب خودشان باشند وخود را خوب تغذیه کنند. یعنی بارداری، آنها را به سمت درست هدایت می‌کند.
ولی برای بهبود کامل بیماری، چیزی فراتر از کم شدن علائم لازم است. بهبود، به معنای عدم شروع علائم بعد از تولد نوزاد و توانایی مقابله با استرس‌ها بدون گرسنگی، پرخوری است.
دیده شده است که این خانم‌ها در طول دوران بارداری، دوره‌های گرسنگی، پرخوری و رفتارهای پاکسازی کمتری (نسبت به دوران قبل از بارداری) دارند. وقتی علائم بیماری تحت کنترل باشد، جنین در حال رشد، شانس بیشتری برای بقا دارد.
آیا نوزاد من، تحت تأثیر قرار می‌گیرد؟
اگر مادر در دوران بارداری، درحال جنگ با علائم بیماری باشد (به خصوص وقتی که علائم شدید است)، نوزاد نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد و احتمال بروز خطرات زیر افزایش می‌یابد:
1- احتمال سقط جنین
2- احتمال نقایص جنین مثل لب شکری شدن
3- احتمال بروز عوارض پس از زایمان
4- احتمال تولد نوزاد کم‌وزن
ناگفته نماند که افزایش وزن مادر تنها ناشی از جنین نیست، بلکه توده عضلانی رحم افزایش می‌یابد، سینه‌ها بزرگ می‌شوند، فعالیت و اندازه غده تیروئید بیشتر می‌شود و حجم خون مادر برای تأمین ذخایر خونی نوزاد افزایش پیدا می‌کند.
چگونگی افزایش وزن در طی بارداری (وزن به گرم)
3855- 3400: جنین
3400: ذخایر چربی و پروتئین مادر
1815: خون
1225: مایعات بافت‌ها
907: رحم
816: مایع آمنیوتیک
680: جفت
450: سینه
دوران پس از بارداری
اگرچه برخی خانم‌ها به علت بهبود در دوران بارداری حال‌شان بهتر می‌شود، ولی در بسیاری نیز بعد از تولد نوزاد، دوباره به همان رفتارهای اختلالات خوردن بر می‌گردند. بسیاری شروع به گرفتن رژیم‌های کاهش وزن و محدود کردن دریافت غذا می‌کنند و برخی از این مادران، حتی دریافت غذایی نوزادشان را کاهش می‌دهند، زیرا می‌ترسند نوزادشان چاق شود؛ در حالی که رشد و تکامل نوزاد بسیار حیاتی است و باید به خوبی تغذیه شود. بنابراین لازم است که این مادران، متخصصان اطفال را در جریان بیماری خود بگذارند و اطلاعات کافی را در مورد نیازهای غذایی نوزادشان از پزشک و کارشناسان تغذیه دریافت کنند.
در ضمن، فرد دیگری باید برنامه غذا دادن به نوزادشان را کنترل کند. بعد از تولد نوزاد، درمان خانم‌های دچار اختلال خوردن نباید قطع شود، زیرا آنها به محافظت و مراقبت بیشتری در این دوران نیاز دارند.
در مورد تاثیر بیماری مادران روی فرزندان‌شان، تحقیقات چندانی صورت نگرفته است؛ ولی نتایج دو مطالعه روی مادران دچار پرخوری عصبی در مقایسه با مادران سالم به شرح زیر بود:
مادران دچار پرخوری عصبی
الف) بیشتر احتمال محدود کردن غذای نوزادشان را دارند.
ب) در طی دوره‌های پرخوری وانجام رفتارهای پاکسازی، به فرزندشان بی‌توجهی می‌کنند.
ج) مشکلات زیادی در رابطه با تغذیه فرزندان‌شان دارند.
د) استرس بیشتری در مورد وزن و اندام فرزند خود دارند.