۱۷ مهر، زادروز رضازاده‌ملک؛ مورخ آرمان‌خواه

 

 

رحیم رضازاده‌ملک (17 مهر 1319 خورشیدی در مراغه - 22 تیر 1389 خورشیدی در تهران) استاد و پژوهشگر در زمینه تاریخ و فرهنگ معاصر ایران بود.

 

او تحصیلات دانشگاهی خود را تا مرحله کارشناسی ارشد امور مالی و حسابداری در دانشکده صنعت نفت و دانشگاه تهران به پایان رساند، سپس به آمریکا رفت و تخصص خود را در مدیریت مالی و اقتصادسنجی تا اخذ درجه دکترا ادامه داد.

 

دکتر رضازاده‌ملک پس از بازگشت به ایران در «مدرسه عالی بازرگانی» به تدریس رشته‌های حسابداری و حسابرسی مشغول شد. رحیم رضازاده‌ملک از دهه 1330 همواره به‌دلیل تمایلات سیاسی خود، صحنه تحولات سیاسی ایران را به دقت دنبال می‌کرد و دوستان بسیاری در میان نویسندگان و اهل کتاب داشت.

 

مجموعه آثار رضازاده‌ملک دربرگیرنده 35 عنوان کتاب و 80 مقاله در حوزه‌های تاریخ، متون، زبان و ادب فارسی، خیام‌شناسی و تقویم است که تا سال 1387 انتشار یافته است.

این فهرست شامل کتاب‌ها و مقاله‌‌ها و مصاحبه‌های وی در حوزه اقتصاد نمی‌شود. وی هنگام مرگ چندین کتاب و مقاله در دست انتشار داشت. از جمله آثار مشهور او کتاب «حیدرخان عمواوغلی، چکیده انقلاب» است.

 

انتشارات دنیا این کتاب را که تحقیقی درباره شوریدگی یک انقلابی است در سال 1352 منتشر کرد. کتاب «سوسمارالدوله» که روایتگر خصائل حاکم مستبدی چون ناصرالدین شاه بود، نیز حاکی از نگرش رضازاده‌ملک به دستگاه پهلوی بود که در سال 1354 انتشار یافت.

 

کتاب «هوپ هوپ، زبان برای انقلاب» (1357) و مقاله «نخستین تجلیات نهضت کارگری در ایران» در دفتر چهارم «نقد و تحقیق» سال 1357 انتشار یافتند.

 

رحیم رضازاده‌ملک در مصاحبه با «کتاب هفته» در تیرماه 89 گفته بود که او در کتاب «کوچه قجرها» تاریخ قاجار را بررسی کرده است. «اما این سلسله را برخلاف سایر محققان که آن را از دید سیاسی نگریسته‌اند، از دید اجتماعی می‌بیند که به نظرم مفیدتر، موثرتر و برانگیزاننده‌تر است.» او در کتاب «تاریخ روابط ایران و ممالک متحده آمریکا» به آغازگاه‌های مناسبات دو کشور پرداخته است.

 

«ایران و ایرانیان» (خاطرات بنجامین، نخستین سفیر ایالات‌متحده آمریکا در ایران به سال‌های 1885−1883) در سال 1363 و «انقلاب مشروطه ایران» (به روایت اسناد وزارت امور خارجه انگلیس − کتاب‌های آبی) در 814 صفحه در سال 1377 انتشار یافتند.