قدمت فرش‌بافی در ایران، به حدود 2 تا 3 هزار سال قبل از میلاد بازمی‌گردد. در حفاری‌های شهر سوخته و محوطه‌های باستانی بین‌النهرین، وسایل و ابزارآلات قالی‌بافی یافت شده که نشان از قدمت 4 تا 5 هزارساله‌ی رواج این هنر کاربردی در ایران‌زمین را دارد.
امروزه نیز فرش در فرهنگ ایران جایگاه ویژه‌ای دارد. بااین‌حال ازآنجاکه خرید یک تخته فرش کار چندان ساده‌ای نیست و نمی‌شود هرسال آن را تکرار کرد باید موقع انتخاب، کمی حساس‌تر عمل کنیم. برای پیشگیری از وقوع یک اتفاق ناخوشایند، اطلاعات ساده اما مهمی وجود دارد. اطلاعاتی که با علم به آن‌ها، می‌توانید با توجه به بودجه‌ای که در اختیار دارید از بین فرش‌های دستباف، ماشینی یا مدرن، بهترین گزینه را انتخاب کنید.
بهتر است قبل از خرید فرش این نکات را جدی بگیرید تا انتخابی اقتصادی داشته باشید. این اطلاعات از فرش‌فروش‌های بازار جمع‌آوری‌شده و به‌راحتی می‌توانید در مورد آن‌ها از فروشندگان سؤال کنید. در ادامه با بنیتا همراه باشید.
با تاروپود فرش آشنا شوید
آن دسته از فرش‌هایی که در بافتشان نایلون به‌کاررفته است بادوام‌تر از نمونه‌های دیگر هستند. این نوع فرش‌ها در برابر تغییر شکل بسیار مقاوم هستند و نسبت به دیگر فرش‌ها قیمت ارزان‌تری دارند. ایرادی که به این‌گونه فرش‌ها وارد می‌شود این است که گردوخاک را به‌سادگی به اطراف منتقل می‌کنند.
فرش‌هایی که در بافتشان الفین به‌کاررفته، در برابر رطوبت مقاوم بوده و به‌سادگی تمیز می‌شوند. به‌مرورزمان حالت اصلی این فرش‌ها از دست می‌رود و به‌اصطلاح کش می‌آیند.
فرش‌های پشمی دارای ماندگاری زیادی هستند و در برابر عوامل محیطی مقاومت بالایی دارند اما گردوخاک به‌سختی از آن‌ها جدا می‌شود. در برابر رطوبت نیز بوی بدی می‌گیرند و شست‌وشوی آن‌ها خاص است.
فرش‌های آکریلیک و پلی‌استر از آندسته فرش‌هایی هستند که در اثر استفاده، پرزهای زیادی از آن‌ها جدا می‌شود. حجم این فرش‌ها به‌مرور کم شده و زیبایی خود را از دست می‌دهند.
چند قدم تا یک انتخاب مناسب
برای انتخاب فرشی مناسب و ایده‌آل اولین قدم این است که شیوه‌ی استفاده از اتاق و نوع کاربرد آن را در نظر داشته باشید. فرشی که در یک اتاق پذیرایی پررفت‌وآمد و یا در یک اتاق ناهارخوری شلوغ انداخته می‌شود حتماً باید قابلیت پاخور بودن را داشته باشد و برای استفاده‌های طولانی‌مدت و مقاوم بودن در برابر گردوغبار انتخاب شود. ولی برای فضایی مانند اتاق‌خواب که مکانی برای استراحت است و پررفت‌وآمد هم نیست می‌توان فرشی با جنسی لطیف و از طیف رنگ‌های روشن استفاده کرد.
به سبک زندگی‌تان توجه خاصی داشته باشید، اگر در خانه‌تان کودک دارید و یا اعضای خانواده‌تان ورزشکار هستند بهتر است از طرح‌ها و نقش‌هایی استفاده کنید که شلوغ و تیره بوده و کثیفی را نشان نمی دهند. باید توجه داشته باشید که، سبک زندگی شما با افرادی که تنها زندگی می‌کنند بسیار متفاوت است ولی اگر از آن دسته افرادی هستید که خانواده‌ی کم‌جمعیتی دارید و عادت به رفتوآمد و شلوغی ندارید بهتر است از فرشی که دارای نقوش کم و به رنگ روشن است استفاده کنید.
فرش‌های تک‌رنگ تیره، مانند آبی نفتی، مشکی یا قهوه‌ای مایل به شکلاتی به‌سادگی لکه‌های روشن و یا دوده‌ها را نمایان می‌کنند. فرش‌هایی که دارای رنگ‌های بسیار روشن هستند، مانند سفید و یا کرم، گردوغبار و جای پا را نشان می‌دهند. اگر فرشی را برای محوطه‌ی بیرونی خانه می‌خواهید، بهتر است محیط خارج خانه و میزان آلودگی را در نظر بگیرید تا فرش جلوی در کثیف نشان داده نشود. محیط داخلی خانه را هم بررسی کنید تا ببینید که بیشتر چه نوع کثیفی‌ای شامل آن می‌شود و سپس رنگ فرش را انتخاب کنید.
اگر فضای کوچکی در خانه دارید و می‌خواهید آن فضا بزرگ‌تر جلوه کند، بهتر است از فرش‌هایی که دارای رنگ‌های روشن هستند استفاده کنید. به‌طورمعمول این نوع از فرش‌ها فضا را بزرگ‌تر نشان می‌دهند.
اگر فضای خانه‌تان بسیار بزرگ و کم اثاث جلوه می‌کند، بهتر است از فرش‌هایی استفاده کنید که دارای رنگ‌های تیره هستند، این نوع فرش‌ها فضایی دنج، گرم و صمیمی را به وجود می‌آورند. فرش‌هایی که دارای چند رنگ مختلف هستند یا طرح‌هایی تودرتو دارند، ذرات کوچک، غبار و خاک را کمتر از دیگر فرش‌ها نشان می‌دهند. اگر خانه‌ای دارید که در معرض گردوغبار و دوده قرار دارد، بهتر است یکی از همین فرش‌ها را انتخاب کنید.
مواردی که باید قبل از خرید بدانید
نمای مطلوب اتاق را در نظر بگیرید. اگر شما با یک اتاق کاملاً خالی رو به‌رو هستید، اول فرش را انتخاب کرده و بعد دیوارها را با رنگ‌هایی که در فرش پیدا می‌کنید رنگ یا کاغذدیواری کنید.
فرش باید اندازه‌ی اتاق باشد. توجه کنید که اتاق چگونه مورداستفاده قرار می‌گیرد. چقدر رفتوآمد دارد و زیر چه نوری قرار می‌گیرد.
مبلمانی انتخاب کنید که طرح و رنگ‌های به‌کاررفته در فرش را نشان دهد. اگر با وسایل و مبلمان شروع می‌کنید، فرشی انتخاب کنید که رنگ یا نقش مبلمان و وسایل شما را دارد. نقش‌ها می‌توانند مخلوط شوند به شرطی که بتوانند توسط رنگ‌ها هماهنگ شوند.
به اندازه‌ی اتاق یا مکانی که می‌خواهید بپوشانید فرش بگیرید؛ نه کوچک‌تر یا حتی بزرگ‌تر از آن. وجود سایزهای مختلف از انواع فرش‌ها در بازار، انتخاب‌های بیشتری پیش پایتان قرار داده است.
فرشی را انتخاب کنید که کارایی آن خوب باشد و تراکم، شانه و الیافش مناسب باشد. هرچه الیاف فرش بیشتر باشد فرش شما دوام بیشتری پیدا می‌کند.
نخ‌های مصنوعی–نایلونی، پلی‌استر، آکریلیک، پلی پرولن، پشم و پنبه‌ی طبیعی، بادوام، نرم و آسان برای تمیز کردن هستند.
فرش‌های ماشینی مشابه فرش‌های دستباف هستند ولی قیمت آن‌ها بسیار پایین‌تر است. قیمت فرش‌های تزئینی هم در مواردی مشابه فرش‌های ماشینی است اما برخی نمونه‌ها کمی ارزان‌تر است.
اگر قصد خرید فرش‌هایی با قیمت مناسب‌تر را دارید بهتر است فرش‌های ماشینی را در اولویت قرار دهید.
بااین‌حال ممکن است به اصالت اهمیت بیشتری داده و سراغ فرش‌های دستباف بروید. اگر این فرش‌ها گزینه‌ی اول شما هستند، بد نیست تا چند اصطلاح پایه از فرش‌های دستباف را بدانید.
قالی‌های دستباف را بر اساس جنس به چند دسته تقسیم می‌کنند:
قالی تمام پشم
فرشی که تار و پود و پرز آن از پشم باشد. این نوع قالی‌ها به دلیل جنس پرزها درشت‌بافت هستند. قالی خرسک که از کلفت‌ترین پشم‌ها بافته می‌شود جزء این دسته است. قالی تمام پشم مزیت‌هایی همچون بادوام و مقاوم بودن، قدرت برگشت‌پذیری پرزها پس از پا خوردن و قدرت بالای جذب رطوبت را دارا است. این نوع قالی، سنگین و ارزان‌قیمت است و کمتر می‌توان نوع هنری آن را پیدا کرد.
قالی چله پشم
نوعی قالی که چله‌ی آن از پشم است ولی پرزهایش تنها از پشم نیست.
قالی تمام ابریشم
فرشی که تاروپود و پرز آن همگی از ابریشم است. این نوع قالی معمولاً بسیار ریزبافت است و ارزش هنری زیاد و البته قیمت بالایی نیز دارد. چنین قالی یا قالیچه‌ای برخلاف ظاهر نرم و نازک و ظریفش، در مقابل لکه‌ها بسیار مقاوم است؛ یعنی اگر آب، چای، نوشابه یا هر نوع مایع دیگری بر روی آن ریخته شود، لازم نیست به خودتان استرس وارد کنید؛ کافی است آن را با یک دستمال مرطوب و کمی شامپو فرش بشویید؛ درست مثل اولش خواهد شد.
قالی کف ابریشم
فرشی که چله‌ی آن پشم است ولی تمام زمینه‌ی آن از ابریشم بافته شده است.
قالی گل‌ابریشم
چله‌ی این قالی از پشم است ولی گل‌ها و احیاناً برگ‌های موجود در نقشه از نخ ابریشم و بقیه‌ی پرزها از پشم بافته می‌شود. این نوع قالی‌ها ممکن است قیمت کمتری نسبت به قالی تمام ابریشم داشته باشند اما ارزش هنری زیادی دارند.
چند دلیل برای نخریدن فرش‌های تزئینی
برخی از فرش‌های تزئینی کاملاً دکوری هستند و استفاده از آن‌ها به‌جز دردسر چیز دیگری ندارد. نمونه‌ای از این فرش که به نام مدل گره‌ای در بازار شناخته می‌شود یکی از همین فرش‌ها است. تاروپود این فرش‌ها از نخ‌های ضخیم یا باریکی است که وقتی روی آن‌ها راه بروید از بدنه جدا شده و محیط اطراف را پر می‌کند.
کوچک‌ترین زباله‌ها هم لابه‌لای نخ این فرش‌ها جا خوش می‌کنند و جارو کردن آن‌ها نیز کار ساده‌ای نیست. فرش‌هایی با طرح‌های برجسته که تورفتگی و بیرون آمدگی‌های زیادی را روی خود دارند نیز خیلی مناسب نیستند.
تمیز کردن این فرش‌ها نیز کار ساده‌ای نیست، مخصوصاً اگر برای اتاق کودک خریداری شوند. راه رفتن و نشستن کودکان روی این فرش‌ها باعث آزار آن‌ها می‌شود. بهتر است با همان هزینه فرش‌هایی را خریداری کنید که طرح‌های ساده‌تری دارند و تمیز کردن آن‌ها هم آسان است.
قانون‌های یکسان برای تمام فرش‌ها
برای خرید یک فرش بهتر است قبل از توجه به ظاهر و زیبایی، بیشتر به جنس و دوام آن توجه کنید. برای پیدا کردن بهترین فرش با بودجه‌ی خود، چندین عامل را در نظر داشته باشید. یک فرش کامل فقط باید دارای ترکیب درست در تراکم، گره و الیاف باشد.
تراکم به نزدیکی گره‌ها گفته می‌شود. هرچه پرز (خواب) و شانه‌ها پرتراکم‌تر باشد فرش شما دوام بیشتری خواهد داشت. به چرخش الیاف به دور خود گره گفته می‌شود. هرچه چرخش‌های الیاف محکم‌تر باشد، به دوام فرش افزوده می‌شود.
منبع: بنیتا