بهناز عباسی‌مقدم
در طب سنتی، ظهور علائم بیماری در اثر به هم خوردن تعادل اخلاط چهارگانه (صفرا، سودا، بلغم و خون) رخ می‌دهد. این چهار خلط باید در بدن به میزان متعادل و طبیعی باشند، در غیر این صورت مضر هستند. زیاد شدن خلط (خلط در لغت یعنی آمیزه یعنی چیزی که با چیز دیگر آمیخته باشد)، سبب سنگینی، غلظت خون و بالا رفتن حرارت بدن می‌شود، لذا فرد در خود احساس کسالت، سستی، میل به خواب، سردرد و کندذهنی می‌کند.
علت اصلی همه این حالات زیاده‌روی در خوردن و آشامیدن، استراحت زیاد، ورزش نکردن و استحمام کم است. بطور کلی علت پیدایش بیماری‌های مختلف به هم خوردگی اخلاط است که با توجه به نوع خلط نشانه‌های مختلفی دارد. این چهار خلط در بدن جایگاه مشخصی دارند: سودا در طحال، صفرا در کیسه صفرا، خون در کبد و بلغم در لنف (سرتاسر بدن) جای گرفته‌اند.
صفرا
غذاهای چرب و شیرین صفرا را زیاد می‌کنند. از علائم غلبه این مزاج می‌توان به تلخ شدن دهان، عطش، عصبی شدن، سرگیجه، سردرد، گاهی یبوست، تندخو شدن، کدر شدن رنگ ادرار، کم شدن اشتها و دیدن خواب‌های هولناک اشاره نمود. این افراد گاهی پرانرژی و گاهی کم‌انرژی هستند.
طبع صفرا کاملا گرم و خشک است. از این‌رو پوست این افراد هم خشک و فاقد رطوبت مناسب است. رنگ پوست آنها گرایش به زردی دارد. این افراد تمایل به گرمی‌ها دارند.
غذاهای مفید برای صفراوی مزاج‌ها
غذاهای سرد برای این افراد بسیار مناسب است؛ مثل انواع میوه‌ها نظیر انار، هندوانه، مرکبات، سبزیجات تازه، لیموترش، نخودفرنگی، قارچ، برنج سفید، محصولات جو و آب زرشک. این افراد باید از غذاهای ملین مثل خاکشیر، آلو بخارا و اسفرزه به تناوب استفاده کنند.
غذاهای مضر برای صفراوی مزاج‌ها
غذاهای آماده و سرخ‌کرده، غذای پرچرب، ماکارونی، آش رشته، شیرینی‌جات، آجیل، گوشت، تنقلات زیاد، بادمجان، غذاهای حاضری مثل ساندویج، سوسیس، کالباس و ... . کلا غذاهای گرم و ادویه‌جات گرم برای این افراد مضر است، چون زیاده‌روی در مصرف این مواد باعث ترشح بیش از حد صفرا و ایجاد سنگ‌های صفراوی در آنها می‌شود. ماست و لبنیات برای آنها مفید است. کاهو هم بسیار مناسب می‌باشد، چون برعکس صفرا سرد و تر است و باعث دفع صفرا می‌شود.
غذاهای مضر برای دموی مزاج‌ها
پرخوری بدترین عادت این افراد است، بخصوص مصرف غذاهای سرخ‌کرده و حجیم، انواع غذاهای آماده و شیرینی‌جات، کره، غذاهای نشاسته‌ای، دوغ، نوشابه، آب یخ، گوشت زیاد، مصرف زیاد مواد و ادویه‌های گرم، مثل خرما، هل، دارچین، ماست، ترشیجات، سرکه، غذاهای آماده و بادمجان...
برای خواندن بخش دوم- رژیم‌های مناسب برای مزاج‌های مختلف- اینجا کلیک کنید.