رابطه مستقیم سیگار و فقر اقتصادی

هفته نامه سلامت - ترجمه مریم سادات کاظمی: آمارهای سازمان بهداشت جهانی گویای واقعیت تلخ و تأمل برانگیزی در مورد مصرف «سیگار» در جهان است که به واقع می تواند تهدیدی جدی برای سلامت عمومی محسوب شود. 6.4 میلیون مورد فوت به علت مصرف سیگار فقط در سال 2015 میلادی تاییدی بر این ادعاست. بین سال های 1990 تا 2015 میلادی شمار مرگ و میر ناشی از سیگار در سطح جهان با افزایش قابل توجه 4.7 درصدی همراه بود. هر 6 ثانیه یک نفر جان خود را به علت مصرف سیگار از دست می دهد و سالانه نزدیک به 600 هزار نفر نیز قربانی دود سیگار دیگران می شوند؛ همان هایی که «سیگاری های غیر فعال» نامیده می شوند. در دنیای امروز 1 مرد از هر 4 مرد روزانه سیگار می کشد و از هر 20 خانم نیز 1 نفر به این رفتار پر خطر در روز عادت دارد.

 

 

بی توجهی به سیاست های مقابله ای؛ عامل فزاینده مصرف «سیگار»

چین با 300 میلیون سیگاری، رتبه نخست مصرف سیگار را در دنیا دارد که این تهدید جدی تا سال 2030 میلادی، 2 میلیون نفر از ساکنان آن را در سال به کام مرگ می کشاند. هیچ اقدام و عملکرد موثری در این کشور برای کاهش مصرف سیگار انجام نمی گیرد و تنها در بخش های محلی دغدغه هایی برای این مسئله وجود دارد که بارزترین آن در پکن است. شاید همین بی توجهی باعث شده مالیات بر سیگار طی سال های گذشته هیچ تغییری نداشته باشد.اندونزی، کره جنوبی و روسیه نیز جایگاه های بعدی را پس از چین به خود اختصاص داده اند که سیگار با قیمت نه چندان بالایی به فروش می رسد. اندونزی با 63 درصد مصرف کننده سیگار نسبت به کل جامعه، وخیم ترین وضعیت را بین کشورهای جهان دارد.

اوضاع اما در «ایران» هم نگران کننده است چرا که این کشور کمترین قیمت سیگار را بین 50 کشور با بالاترین سطح تولید ناخالص داخلی دارد و حداکثر مالیاتی که بر این محصول اعمال می شود 4.8 درصد است. حال آن که رژیم اشغالگر قدس همواره 84.3 درصد مالیات بر سیگار را برای ساکنان این منطقه اعمال می کند و در کشوری مانند استرالیا که یکی از طلایه داران کنترل و مقابله با مصرف سیگار محسوب می شود، هر بسته سیگار حدود 16 دلار قیمت دارد.

هزینه سنگین «سیگار» بر اقتصاد جوامع

دخانیات تاثیر قابل توجهی بر اقتصاد فردی و کلان جامعه دارد و گرچه می تواند برای بسیاری از دولت ها منبع سودآوری بالایی ناشی از مالیات ها و تقاضای زیاد باشد، اما بخش قابل توجهی از هزینه خانوار را نیز در بر می گیرد.اگر تنها به جنبه اقتصادی دخانیات بر سلامت جامعه بپردازیم، باید اشاره کنیم استعمال دخانیات 6 درصد هزینه های سلامت را در کل دنیا شامل می شود که البته در کشورهای توسعه نیافته و کم درآمد بیشتر خواهد بود. به نظر می رسد هزینه تحمیلی سیگار به جوامع از 1436 میلیارد دلار بیشتر و معادل 2 درصد تولید ناخالص جهانی است. به این مبلغ هنگفت باید هزینه های مستقیم مراقبت و درمان سیگاری ها و افرادی که در معرض دود سیگار بوده اند را نیز افزود.

در چنین شرایطی فرد نیاز به بستری در بیمارستان، مصرف دارو و مراجعات به پزشک و ... دارد که همه این هزینه ها بر اقتصاد خانواده و جامعه تحمیل می شد، در عین حال اجتناب پذیر است. به علاوه، پیامدهای غیر مستقیم دیگری مانند مرگ زودهنگام افراد و تبعات اجتماعی و خانوادگی آن، کاهش نیروی تولید و افت بهره وری شاغلان بیمار را نیز باید در نظر گرفت. با توجه به گزارش سازمان بهداشت جهانی، هزینه اقتصادی ناشی از بیماری ها و عوارض سیگار بالغ بر 422 میلیارد دلار در جهان ارزیابی شده که مطمئنا افزایش مصرف، چنین هزینه هایی را افزایش خواهد داد.

کودکان و بزرگسالانی که در مزارع و کارخانه های توتون کار می کنند معمولا از بیماری های مختلف ناشی از جذب نیکوتین مرطوب از طریق پوست رنج می برند. همچنین تاثیرات عصبی و روانی آفت کش های ارگانوفسفاته در این کارگران بسیار نگران کننده است. مطالعات بروز افسردگی و خودکشی این گروه را در برزیل تایید می کند. از دیگر سو، تخریب های زیست محیطی ناشی از رها شدن ته مانده های سیگار در طبیعت را نمی توان نادیده گرفت. ته مانده های سیگار که مهم ترین زباله های رها شده در طبیعت هستند، بیش از 7 هزار نوع ماده شیمیایی سمی از جمله ترکیبات سرطان را دارند که آلودگی جدی منابع آب و خاک را در پی دارد به طور کلی، حدود دو سوم از 15 میلیارد نخ سیگاری که هر روز به فروش می رسد، وارد محیط زیست می شود. جالب، اما ناراحت کننده این که سیگار نخستین عامل فوت ناشی از آتش سوزی در همه جای دنیاست و آسیب های بیشتری نسبت به دیگر انواع آتش سوزی در پی خواهد داشت.

 

 

منافع اقتصادی ترک سیگار

اقتصاددانان بر این باورند کاهش مصرف سیگار به رشد اقتصادی و اشتغال کمک می کند. دخانیات امروزه دیگر نمی تواند بخشی از اشتغال جامعه را متحمل شود زیرا طی دهه های گذشته دستگاه ها جایگزین بیش از دو سوم نیروی انسانی شاغل در این بخش شده اند. به علاوه در بیشتر کشورهای دنیا، مواد خام تولید سیگار عمدتا وارداتی است و پولی که صرف بسته بندی سیگار می شود به طور عمده برای تولید کنندگان سودآور خواهد بود. از طرفی، مالیات های سیگار نیز نمی تواند هزینه های مربوط به سیگار را جبران کند.

به علاوه ترک سیگار باعث صرفه جویی در هزینه های خانواده می شود و برای جنبه های مثبت و سازنده زندگی مانند تفریح، ورزش، تغذیه و ... مصرف خواهد شد. این صرفه جویی، به خصوص در جوامع با سطح درآمد متوسط و پایین چشمگیرتر خواهد بود و می تواند به رشد و ارتقای سلامت جسمی، نشاط روانی و استحکام بنیان خانواده کمک کند.

فقیرها بیشتر سیگار می کشند

دخانیات و فقر چرخه معیوبی تشکیل می دهند که یکی از آنها دیگری را تشدید می کند. در بیشتر کشورهای دنیا استعمال دخانیات معمولا بین قشر کم درآمد جامعه شایع تر است و 84 درصد افراد سیگاری در کشورهای در حال توسعه و کم درآمد زندگی می کنند. شاید به این دلیل که بخشی از هزینه های خانواده صرف این مسئله می شود و پول مورد نیاز برای خرید سیگار دیگر نمی تواند برای نیازهای اساسی مانند تغذیه، مسکن، آموزش و بهداشت کاربرد داشته باشد.

از طرفی، سیگار می تواند فقر را تشدید کند زیرا افراد سیگاری و خانواده های آنها بیشتر مستعد ابتلا به بیماری و مرگ زودهنگام ناشی از حمله قلبی، سرطان، ناراحتی های تنفسی و دیگر عوارض سیگار هستند. خانواده حمایت مالی مشخصی ندارد و هزینه های سنگین درمان به آنها تحمیل می شود. این در حالی است که سود سرشاری که کارخانه های تولید سیگار به دست می آورند به هیچ وجه قابل مقایسه با حقوق ناچیز کارگران این بخش نیست.

سیگار و فقر در برخی کشورهای دنیا

در بنگلادش، هزینه ای که خانواده های محروم تر صرف خرید سیگار می کنند، حدودا 10 برابر بیشتر از آموزش است. در سطح کلان هم در حال حاضر تقریبا 10.5 میلیون نفر در این کشور از سوء تغذیه رنج می برند که پول صرف شده برای سیگار می تواند این مشکل را حل کند. هزینه خرید سیگار برای بعضی کودکان و بی خانمان های هندی نیز بیشتر از تغذیه، آموزش و پس انداز است. مطالعات انجام گرفته در 3 استان کشور ویتنام نشان می دهد طی یک سال، افراد سیگاری 3.6 برابر بیشتر از تحصیل و آموزش، 2.5 برابر بیش از خرید لباس و 1.9 برابر بیشتر از مراقبت های بهداشتی و پزشکی را صرف دخانیات می کنند.

سیگار و دیگر دخانیات بیش از 10 درصد هزینه خانوارهای مصری و افراد فقیر ساکن در مناطق جنوب غربی چین را شامل می شود. کشت توتون در برزیل نیاز به 3 هزار ساعت کار در هر هکتار طی سال دارد، حال آن که کشت لوبیا 298ساعت و ذرت 265 ساعت برای برداشت محصول نیاز دارد.