نامه‌ای برای کارون

انتقال آب رودخانه کارون سال‌هاست که انجام می‌شود. انتقال به اصفهان، انتقال به کرمان و انتقال به شهرهای دیگر، سال‌هاست که در حال انجام است. اقدامی که البته همیشه با اقدامات تشکل‌های حمایت از محیط‌زیستی همراه بوده است. در تمام این سال‌ها هم مسوولان محیط‌زیستی در کنار مخالفان به انتقال وجود داشته‌اند. این‌بار اما طرح انتقال کارون به رفسنجان با اهداف کشاورزی و پسته‌کاری، با موافقت و مجوز سازمان محیط‌زیست انجام شده است. اقدامی که بسیاری از فعالان محیط‌زیستی را نگران کرده است.

قانونی نیست

«یوسف فرهادی بابادی» از امضاکنندگان نامه سرگشاده به محیط‌زیست است. فرهادی، فعال محیط‌زیست و ساکن استان چهارمحال و بختیاری است. او درباره اهداف تنظیم نامه در گفت‌وگو با روزنامه صبح نو توضیح می‌دهد: «این پروژه مجوز نداشت. خانم ابتکار سال‌ها بود که درباره اجرایی شدن آن مقاومت می‌کرد؛ اما در این دولت و در ریاست جدید محیط‌زیست این اتفاق افتاد.» فرهادی معتقد است که عملی شدن این پروژه ممکن است باعث مرگ رودخانه کارون شود. او توضیح می‌دهد: «مشکل اینجاست که طبق قانون انتقال بین حوضه‌ای برای مصارف غیر شرب ممنوع است اما اجازه این انتقال رسماً بدعتی نوست. این اجازه از طریق خود آقای کلانتری صادر شده است. آن چیزی که ما می‌دانیم، این است که کارشناسان وزارت نیرو هم با این قضیه مخالف‌اند. در جلسه ارزیابی که انجام شده است، همه رأی مخالف به این پروژه داده‌اند اما در تصمیم فردی، احتمالاً آقای کلانتری با این قضیه موافقت کرده است.» فرهادی بابادی توضیح می‌دهد که چندین‌بار در اطراف کارون برای تجهیز کارگاه مراجعه شده است: «فعالان محیط‌زیست البته در آن منطقه جمع شدند و اجازه ندادند که تجهیز انجام شود. البته فعالان موفق شدند، چرا که پروژه مجوز زیست‌محیطی ندارد. نکته‌ای که وجود دارد، این است که آقای کلانتری بدون اینکه از نظر قانونی فضایی برای اجرایی شدن پروژه وجود داشته باشد، برای آن مجوز صادر کرده است یعنی زمانی که رییس‌جمهور می‌گوید که انتقال آب بین حوضه‌ای ممنوع است، صدور مجوز معنایی ندارد.»

کسی پشت ما نیست

یوسف فرهادی توضیح می‌دهد که مخالفت‌ها تنها از طرف تشکل‌های غیردولتی است. او درباره نگاه مسوولان دولتی به این انتقال می‌گوید: «مشکل ما این است که هیچ نگاه محیط‌زیستی بین نمایندگان مجلس و مسوولان دولتی و استانی وجود ندارد. مسوولان استان چهارمحال و بختیاری به این نتیجه رسیده‌اند که قادر به جلوگیری از مافیای آب نیستند. این پروژه در هر صورت انجام می‌گیرد.» فرهادی معتقد است که وزارت جهاد کشاورزی می‌تواند بسیاری از این مشکلات را حل کند. او توضیح می‌دهد: «وزارت جهاد کشاورزی در حوزه الگوی کشت و آموزش کشاورزان سلب مسوولیت کرده است. یک نهاد انقلابی در زمان گذشته وجود داشته که به‌خاطر ضرورت‌های اوایل انقلاب به وجود آمده است، عملاً جهاد کشاورزی هیچ تغییر الگویی را برای کشاورزی در استان چهارمحال و بختیاری، خوزستان و رفسنجان ایجاد نکرده است.

چرا باید در استان خوزستان که آب ندارد، نیشکر کشت شود؟ ما به وزارت نیرو برای این انتقال انتقاد می‌کنیم اما متولی کشاورزی، جهاد کشاورزی است. نه صحبت کشت جایگزین و نه صحبت آموزش به کشاورزان وجود دارد.» فرهادی بابادی البته معتقد است که از همان ابتدای مطرح‌شدن طرح، یعنی در اوایل دهه 70 شمسی، طرح انتقال همیشه مخالفانی داشته است: «با توجه به اعتراض‌ها و مشکلات مالی که در این سال‌ها وجود داشته است، انتقال عملی نشد. حدود سه سال پیش، تفاهم‌نامه‌ای بین آب منطقه استان چهار محال و بختیاری و عمران شهر رفسنجان برای اجرایی شدن طرح امضا می‌شود و نهایتاً چند روز پیش هم آقای کلانتری به این طرح مجوز داد.» این فعال محیط‌زیست معتقد است که صدور مجوزهای بی‌قاعده در حال انجام شدن است. او توضیح می‌دهد: «صدور بی‌قاعده مجوزها این شبهه و ترس را بین مردم ایجاد کرده که نکند آقای کلانتری مجوز پروژه‌هایی را صادر کند که مقاومت‌های افکار عمومی درباره آنها وجود داشته است.»

امید آخر

فرهادی درباره تأثیر انتشار نامه سرگشاده نیز توضیح می‌دهد: «واقعیت این است که داخل آن نامه، کدهایی که به مسوولان باید داده می‌شد، داده شدند. مبارزه اصلی در بطن جامعه در حال انجام است. پاسخ جامعه به این شیوه‌ای که فعالان محیط‌زیست در در پیش گرفته‌اند نیست، پاسخ جامعه خشن‌تر است. کامنت‌هایی که در واکنش به عمل آقای کلانتری در زیر پست ایشان نوشته‌شده، گواه این ادعاست. ما قبلاً هم ازاین‌دست اعتراض‌ها داشته‌ایم؛ مانند آن اعتراضاتی که در سبزکور نشان داده شد. این بیانیه از این جهت مهم است که صدای مدنی جامعه را به گوش مسوولان می‌رساند.» بابادی با اشاره به سرقت آبی که از سرچشمه رودخانه کارون انجام می‌شود، توضیح می‌دهد: «کارون تنها نقطه امید مردم خوزستان است. مردم خوزستان همه‌چیز خود را از دست داده‌اند، به غلط یا درست تنها دل‌خوشی که مردم خوزستان دارند، کارون است.»

او معتقد است که بعد از انتشار نامه مخالفت فعالان حوزه محیط‌زیست، بازتاب‌ها وحشتناک بوده است: «فضای مجازی استان خوزستان چهارمحال و بختیاری و حتی استان اصفهان وحشتناک بوده است. این کار ما البته کارهای آقای کلانتری که مساله انتقال آب شرب را هم مطرح کرده، زیرسوال می‌برد. ما با این قضیه هم مخالف هستیم.» فرهادی توضیح می‌دهد که انتشار نامه البته فاز اول مخالفت آن‌هاست: «فاز بعدی مخالفت، ایجاد یک کمپین ملی برای مخالفت است. ما در مرحله بعدی از آقای روحانی درخواست داریم تا رسماً آقای کلانتری را برکنار کند. اگر آقای کلانتری این مجوز را باطل نکند، این پروسه را ما عملی خواهیم کرد.» فرهادی درباره موفق بودن اهدافشان نیز توضیح می‌دهد: «ما موظف هستیم فعالیت‌های خود را انجام دهیم. ما وظیفه داریم فعالیت‌هایمان را سازماندهی کنیم. نتیجه بستگی به شیوه برخورد مسوولان دارد.»
حال فعالان محیط‌زیستی چشم‌به‌راه فرارسیدن روز سه‌شنبه هستند تا ببینند دولت و سازمان محیط‌زیست درباره نامه نجات رودخانه، چه واکنشی نشان می‌دهند.