سازمان بهداشت جهانی (WHO)، روز دهم اکتبر را به عنوان روز جهانی سلامت روان نامگذاری کرده است. این انتخاب در حقیقت در راستای جلب توجه همگان به اهمیت سلامت روان و تاکید بر تاثیر آن، نه تنها در کیفیت زندگی افراد، بلکه بر سلامت کل جامعه است.
جسم و جان! این دو چنان در هم پیچیده و بر هم موثرند که جسم، بی جان هیچ است و جان بی جسم، هیچ و این مساله، چیزی فراتر از یک شعار یا گزاره ای شاعرانه است. به همین سبب است که سازمان بهداشت جهانی که هدفش دستیابی به عالی‌ترین سطح ممکن بهداشت برای همه مردم است، «سلامت» را این گونه تعریف می کند: «منظور از سلامت، حالت رفاه کامل جسمانی، روانی و اجتماعی است، نه صرفاً فقدان بیماری.»
بر اساس این تعریف، فرد سالم کسی است که علاوه بر برخورداری از جسم سالم و بدون نقص، روان سالم، مقاوم و بدون تنش داشته باشد. این نکته نشان دهنده آن است که علاوه بر اهمیت کنترل انواع بیماری‌ها و درمان آنها، مراقبت از سلامت روان نیز اگر نگوییم مهم تر، به همان اندازه مهم است. چرا که بروز هر گونه مشکل در زمینه سلامت روانی فرد، نه تنها خود او بلکه سلامت اطرافیان و نیز جامعه را در معرض خطر قرار می‌دهد.
اهمیت روز جهانی سلامت روان
امروز در جهانی زندگی می‌کنیم که میلیون ها انسان به افسردگی، استرس، کمبود اعتماد به نفس، اضطراب و دیگر اختلال های روانی دچار هستند. در دنیای پر استرس و فشار امروز، سلامت روان یکی از جدی ترین چالش هایی است که نسل امروز بیش از نسل های پیشین آن را به رسمیت شناخته و با کاستی و کمبود آن دست به گریبان است. به همین سبب است که ارزیابی درست شرایط و کاهش تاثیرات مخرب فشارها و استرس ناشی از عوامل محیطی، یکی از موثرترین عوامل در تامین سلامت روان و نیز مقابله با فرآیندی است که آرامش فرد را سلب می‌کند.
در طی قرون متمادی، در کشورهای مختلف و تحت تاثیر عقاید خرافی و باورهای جاهلانه، بیماری های روانی در سطوح خفیف تر به رسمیت شناخته نمی‌شدند و در سطوح وخیم تر و جدی تر، واکنش ها و شیوه های بسیار بدوی و وحشیانه ای را به دنبال داشت. اما در حال حاضر جوامع بشری به میزانی از رشد رسیده اند که با شناسایی و پذیرش روان به عنوان بخشی مستقل از وجود فرد، بیماری های روحی و روانی نیز مورد توجه واقع شده و درمان آنها در اولویت قرار گرفته است.
فدراسیون جهانی بهداشت روان نخستین بار در سال 1992 و با هدف آموزش، افزایش آگاهی و حمایت از سلامت روان، اقدام به نامگذاری این روز کرد تا گامی موثر در مسیر تامین بهداشت سلامت روانی مردم برداشته باشد. مراسم بزرگداشت این روز در بیش از 150 کشور دنیا برگزار می‌شود و بنا بر گستردگی و تنوع جنبه های سلامت روان، هر سال به یک موضوع اختصاص می‌یابد تا ضمن تمرکز بیشتر بر روی ابعاد مختلف، سیاست های هدفمند در جهت بالا بردن سطح آگاهی و هوشمندی جوامع نسبت به اختلالات و ناراحتی های روانی نیز به نحو احسن مطرح شوند.
روز جهانی سلامت روان با شعار سلامت روانی در محیط کار
شعار انتخابی فدراسیون جهانی سلامت روان برای سال 2017، «سلامت روانی در محیط کار» است. دلیل این انتخاب آن است که در دنیای پر مشغله امروز، بسیاری از افراد بخش اعظم زمان خود را در محیط کار خود می گذرانند و به همین سبب باید بر سلامت محیط های کاری از نظر روانی متمرکز شد تا ضمن شناسایی مخاطرات و آسیب های احتمالی در این محیط ها، با تامین آرامش و امنیت روانی لازمه، زمینه رشد، تعالی و بهره وری بیشتر افراد نیز فراهم شود.
امروزه مشاهدات کارشناسان بهداشت حرفه ای نشان می دهد که شرایط کاری بد نه تنها بیماری شغلی خاص ایجاد می کند، بلکه از مهم ترین عوامل اثرگذار بر سلامت کارکنان نیز هست. بدان معنا که فشارهای روانی درحد متعادل می تواند باعث کارایی، عملکرد بهتر و کوششی برای دستیابی به هدف ها شود، اما محیط حرفه ای، نوع کار، افراط و تفریط در کار، خطرات جسمانی، چگونگی سازگاری فرد با محیط کار و رویارویی خانواده و کار از مهم ترین منابع استرس زا محسوب می شوند و هنگامی که فرد نتواند خود را با شرایط محیط کار سازگار نماید دچار نشانه هایی نظیر اضطراب، افسردگی و دیگر بیماری ها می گردد. سطح نازل وظایف شغلی در مقایسه با توانایی هایی شخصی، انتظارات برآورده نشده و ناخشنودی های ناشی از عدم دستیابی به هدف های ارزشمند شخصی نیز از دیگر عوامل استرس زا در محیط کار است.
در حقیقت هدف از انتخاب این شعار، جلب توجه مدیران و کارفرمایان به این حقیقت است که غم و اندوه و افسردگی و بطور خلاصه خستگی کار، اثر معکوسی بر میزان توجه و دقت کارکنان باقی گذاشته و علاوه بر ایجاد شرایط ناامن روانی، کارایی و بهره وری آنان را به شکل قابل ملاحظه ای کاهش می‌دهد.
از این رو، لازم است برنامه های بهداش روان معطوف به عوامل فیزیکی و نیز عوامل انسانی در محیط کار به کار گرفته شود تا ضمن فراهم سازی بستر مناسب برای رشد و اعتلای فرد افراد، سلامت روان آنها نیز تامین شده و گام های بلندتری به سوی پیشبرد سلامت و تعالی جامعه برداشته شود.
