غار چهل خانه دشتستان ؛ نمایی عجیب از خانه های درون غار بوشهر

استان بوشهر که در کناره های خلیج همیشگی فارس واقع شده است از استان های جنوبی کشور ایران می باشد  مرکز این استان بندر بوشهر می باشد. از نظر صادرات و واردات دریایی و همچنین وجود ذخایر غنی نفت وگاز در این استان و همچنین وجود نیروگاه هسته ای در آن این استان را پایتخت انرژی ایران می نامند و به همین دلیل موقعیت استراتژیک و اهمیت اقتصادی زیادی برای  کشور دارد . این استان دارای نقاط دیدنی و تاریخی زیادی می باشد که یکی از آن ها غار چهل خانه یا غار چله خانه در نزدیکی روستای گناوکان است . غار چهل خانه دشتستان دارای اتاق های حجاری شده شبیه به غار های صخره ای می باشد و دربرازجان و در شمال سعد آباد بر روی رشته کوهی که در روبه روی رودخانه شاپور واقع شده است قرار گرفته است.  

اتاق های میان صخره های غار

این اتاق ها که در میانه صخره ها واقع شده اند تعدادشان کم نیست ! برای نمونه  می توان به اتاق هایی که در ایوان جلو قرار گرفته اند اشاره کرد که احتمالا برای دفاع یا شاید هم محل عبور بوده  ویا حتی برای نشستن از ان استفاده می کردند. در سمت چپ رودخانه شاپور تعدادی اتاق به صورت پراکنده می توان دید ولی در سمت راست رودخانه تعداد اتاق ها بیشتر می باشند این اتاق ها بر عکس اتاق های سمت چپ رودخانه در کنار هم واقع شده اند .بین فضاهای اتاق های بزرگ تر که به شکل دخمه می باشند ستون هایی از جنس صخره قرار گرفته اند ستون هایی که ازتراشیدن صخره درست شده اند ستون هایی که بین فضاهای خالی اتاق های بزرگ واقع شده اند به دلیل زیبایی بخشیدن به بنا و تنوع در غار چله خانه تراشیده شده اند.

در بالای سر در بیرونی غار چله خانه می توان جای کتیبه سنگی چهار گوشی را مشاهده نمود. برای این که بتوانند به آب رودخانه دسترسی داشته باشند پلکان هایی از گل و سنگ ساخته شده بودند که آثارشان کاملا مشهود است . همچنین بر بالای برخی از این اتاق ها می توان آثار تیشه ی حجاری را مشاهده نمود که برای تزئین سنگ خارا از آن استفاده می شده است و برای رفتن به درون اتاق ها و راهرو های راهرو هایی درست شده بود که همه ی این ها را می توانید در هنگام بازدید از این مکان تاریخی خودتان به وضوح ببینید .

تاریخ غار چهل خانه

این نوع دخمه ها که در نواحی مختلف ایران وجود دارند سبب شده اند که محققان بر روی آن ها مطالعات بیشتری انجام بدهند و این امر سبب شده است که آنها متوجه بشوند که این دخمه ها  احتمالا در دوره های ساسانی و ماد ها نوعی دخمه های تدفینی به حساب می آمده است . علت نام گذاری این منطقه به چهل خانه این است که برخی معتقدند که این جا به نام چله خانه یعنی محلی که مرتاضان و زاهدان زندگی می کردند می باشد اما برخی دیگر  می گویند چون که در این محل چهل خانه یا همون دخمه ها وجود دارد  به نام چهل خانه یا چله خانه ، نام گرفته است . تمام این دخمه ها  در غار چهل خانه دشتستان دارای آبراهه ها و طاقچه می باشند طاقچه هایی که در این اتاق ها وجود دارند در اشکال مختلف می باشند همچنین ورودی این دخمه ها به شکل ذوزنقه درست شده است . امروزه از این چهل اتاق تنها 23 اتاق سالم مانده اند و بقیه ی آن ها به دلیل فرسایش و سیل و همچنین ضعف نوع سنگ کوه دچار تخریب گشته اند. این اتاق ها در اندازه ها و ابعاد گوناگونی درست شده اند و از داخل به یکدیگر متصل و به هم پیوسته هستند.

کاربری این غار در گذشته

نظریات مختلفی از کارشناسانی که بر روی غار چهل خانه دشتستان تحقیق و مطالعه کرده اند بیان می شود برخی می گویند که این منطقه جایی بوده که در آن ها زندانیان سیاسی را نگهداری می کردند یا حتی ممکن است به عنوان آسایشگاه از آن استفاده می شده است .برخی از کارشناسان می گویند که در واقع غار چهل خانه دشتستان مرکز ادیان بوداگری در زمان های قدیم بوده است اما این نظریه نمی تواند صحت داشته باشد زیرا در زمان های گذشته ادیانی مانند بودایی به دلیل این که جزو ادیان ملی نبودند نتوانستند پیشرفت قابل ملاحظه ای در طول تاریخ داشته باشند وبیشتر دین بودایی در خراسان و ماوراالنهر و بلخ رواج داشته است .اما نظریه محکم تر می تواند این باشد که در واقع غار چهل خانه می تواند در عهد ساسانیان به عنوان مرکز یکی از ادیان رسمی و ملی ایران باشد چون که به رودخانه مشرف می باشد و چهره آن به سمت مخاور قرار گرفته است ولی باید تحقیقات بیشتری صورت گیرد تا صحت این گفته ها ثابت شود. ازآن جایی که نمونه های این دخمه ها در جاهای دیگر مانند بندر سیراف و... وجود دارد باستان شناس معروف به نام احسان یغمایی و برخی دیگر باستان شناسان معتقدند که چون مردمان زرتشت اجساد خود را به دلیل مقدس شمردن عناصر چهارگانه آب و خاک و آتش و باد در خاک دفن نمی کردند این غار محل دفن مردگان آنان بوده است، آن ها با این کار می خواستند تا قداست خاک حفظ شود.