بیماری سینه‌پهلو یک تهدید جدی برای سلامت است که می‌تواند منجر به مرگ شود. بسیاری از گونه‌های استرپتوکوک پنومونی به مصرف آنتی‌بیوتیک‌های کنونی مقاوم هستند. عفونت با باکتری دلیل اصلی بیماری جدی در بزرگسالان و کودکان سراسر دنیا است. فقط در امریکا، هر سال مردم زیادی بر اثر بیماری سینه‌پهلو نسبت به دیگر بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن می‌میرند.واکسیناسیون بهترین راه برای پیشگیری از بیماری سینه‌پهلو است. دو نوع متفاوت واکسن سینه‌پهلو وجود دارد. واکسنی که بزرگسالان را در برابر 23 گونه از باکتری استرپتوکوک پنومونی محافظت می‌کند واکسن پلی‌ساخارید پنوموکوک (PPSV23) نامیده می‌شود و تحت برند پنوموواکس به بازار عرضه می‌شود. واکسن PPSV23 با استفاده از باکتری مرده ساخته می‌شود. باکتری مرده نمی‌تواند شما را بیمار کند.
واکسن PPSV23 همان واکسن دوگانۀ پنوموکوک یا سینه‌پهلو (PCV13 که تحت برند پِرِونار 13 عرضه می‌شود و به طور معمول به کودکان یا نوپایان داده می‌شود) نیست اما در سال 2011 برای استفادۀ بزرگسالان 50 ساله و بالاتر توسط FDA تأیید شده است.
بزرگسالان چه زمانی باید واکسن سینه‌پهلو بزنند؟
واکسن سینه‌پهلو می‌تواند هر زمانی از سال تزریق شود. واکسن پلی‌ساخارید سینه‌پهلو (PPSV23) برای بزرگسالان زیر توصیه می‌شود:
- بزرگسالان بین 19 تا 64 سال با شرایط پزشکی خاص (مثلاً بیماری‌های خاص کلیوی، مصرف دخانیات، آسم، بیماری قلبی یا ریوی مزمن، بیماری طحال و بیماری‌هایی که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کنند) باید دو مرحله از PPSV23 با فاصلۀ 5 سال از هم تزریق کنند.
- همۀ بزرگسالان 65 سال به بالا که منع مصرف ندارند و 5 سال از تزریق مرحلۀ قبلی PPSV23 آنها می‌گذرد.
واکسن دوگانۀ سینه‌پهلو (PCV13) برای بزرگسالان زیر توصیه می‌شود:
- بزرگسالان 19 سال به بالا که بیماری طحال یا بیماری سلول‌های داسی‌شکل دارند، نشت مایع مغزی‌نخاعی دارند، کاشت حلزون داشته‌اند یا شرایط دیگری دارند که سیستم ایمنی بدن آنها تضعیف شده است.
بزرگسالانی که توصیه می‌شود هر دو واکسن PPSV23 و PCV13 را بزنند باید ابتدا واکسن PCV13 را دریافت کنند و 8 هفته بعد PPSV23 را بزنند. اگر بزرگسالی قبلاً PPSV23 را زده است می‌تواند یک سال بعد یا بیشتر از این زمان، واکسن PCV13 را تزریق کند.
چه کسانی به تزریق تقویت‌کننده واکسن سینه‌پهلو نیاز دارند؟
برخی بزرگسالان بعد از 5 سال نیاز به تزریق تقویت‌کننده دارند. اگر از بزرگسالان 19 تا 64 ساله هستید و شرایط زیر را دارید، پزشک مرحلۀ دوم PPSV23 را برای شما توصیه می‌کند:
- طحال شما آسیب دیده یا برداشته شده است
- بیماری کلیه به نام سندروم نفریت یا کلیه دارید
- سیستم ایمنی شما در اثر داروهایی مانند داروهای شیمی‌درمانی و استروئیدهای طولانی‌مدت تضعیف شده است
- مبتلا به سرطان هستید؛ مانند سرطان خون، لیمفوما یا غدد مغز استخوان چندگانه
- سابقۀ پیوند مغز استخوان یا اندام دارید
- HIV یا ایدز دارید
- به بیماری سلول داسی‌شکل مبتلا هستید
بزرگسالان بالای 65 سال که قبل از 65 سالگی PPSV23 را تزریق کرده‌اند و بیش از 5 سال از واکسن آنها می‌گذرد نیز باید تقویت‌کننده بزنند.
چه کسانی نباید واکسن سینه‌پهلو بزنند؟
اگر شرایط زیر را دارید، نباید واکسن‌های PPSV23 یا PCV13 را بزنید:
- اگر واکنش حساسیتی مرگبار به هر واکسنی دارید
- اگر حساسیت شدید به هر کدام از ترکیبات واکسن دارید
اگر بیماری متوسط تا شدید دارید، پزشک توصیه می‌کند تا بعد از بهبودی برای تزریق واکسن صبر کنید. مرکز CDC می‌گوید اگر بیماری شما خفیف است، مثلاً یک سرماخوردگی کوچک یا تب پایین دارید، می‌توانید این واکسن را بزنید.
هنوز معلوم نیست که واکسن‌های PPSV23 و PCV13 در دوران بارداری بی‌خطر هستند یا نه. با این حال، گزارشی از آسیب به کودکانی که مادران آنها قبل از باردار شدن واکسن را دریافت کرده‌اند مشاهده نشده است. زنان باردار فقط باید در صورت نیاز این واکسن‌ها را بزنند.
عوارض جانبی و خطرات واکسن سینه‌پهلو چیست؟
هر دو واکسن PPSV23 و PCV13، مانند همۀ واکسن‌ها، می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد. اما خطرات آسیب یا مرگ در هر دو بسیار نادر است.
عوارض جانبی گزارش‌شده در هر دو واکسن شبیه هستند. برخی افراد ممکن است کمی تورم، قرمزی و سفت شدن در موضع تزریق داشته باشند. این عوارض طی چند روز برطرف می‌شوند.
کمتر از یک درصد از افرادی که این واکسن‌ها را می‌زنند ممکن است عوارض زیر را داشته باشند:
- تب
- تورم شدیدتر، درد یا قرمزی در محل تزریق
- درد عضلات
نادر است، اما برخی افراد ممکن است واکنش حساسیتی شدید به ترکیباتی در واکسن‌ها داشته باشند. بیشتر اوقات، چنین واکنش‌هایی طی چند دقیقه بعد از تزریق واکسن سینه‌پهلو رخ می‌دهد. عوارضی که در ادامه ذکر می‌شود می‌تواند علائم واکنش حساسیتی شدید باشد:
- تغییر رفتار
- اشکال در تنفس، شامل خس‌خس کردن
- گیجی
- دورگه شدن صدا
- تب بالا
- کهیر
- رنگ‌پریدگی
- ضربان تند قلب
- ضعف
اگر بعد از تزریق واکسن سینه‌پهلو هر یک از این علائم را داشتید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.