مغز انسان حاوی میلیاردها سلول عصبی منظم در الگوهایی است که فکر، احساسات، رفتار و حرکات را هماهنگ میکنند. هر بخش از مغز مسئول یک عملکرد خاص است، با این حال همه آنها با هم کار میکنند.
قسمتهای اصلی مغز شامل مخ، مخچه، سیستم لیمبیک، ساقه مغز و غده هیپوفیز است.
ابرمخ
ابرمخ بزرگترین بخش مغز انسان است که با پیچیدگیها و چینوچروکهای عمیق خاکستری پوشیده شده است. ابرمخ حدود 85 درصد وزن مغز را تشکیل میدهد. ابرمخ مسئول فکر کردن و تفکر انسان و همچنین کنترل ارادی عضلات است. هر دو حافظه کوتاهمدت و بلندمدت در ابرمخ قرار دارند.
یک شیار عمیق در مغز وجود دارد که ابرمخ را به دو قسمت نیمه راست و چپ جدا میکند. نیمه چپ مربوط به تواناییهای استدلال و برهان مانند ریاضی است و نیمه راست مربوط به تواناییهای خلاقیت است. به طور کلی قسمت راست ابرمخ، سمت چپ بدن و قسمت چپ ابرمخ، سمت راست بدن را کنترل میکند.
مخچه
مخچه یکی دیگر از ساختارهای مغز است که به مناطق حرکتی و غیرحرکتی کمک میکند تا به خوبی و به طور مؤثر کار کنند. در واقع مخچه را با یک کامپیوتر قدرتمند مقایسه میکنند. مخچه در قسمت پشت و پایین مغز قرار دارد. این ساختار که به اندازه یک مشت است، نسبت به قسمتهای دیگر مغز دارای سلولهای عصبی بیشتری است. مخچه با حدود چهل میلیون رشته عصبی به ابرمخ وصل میشود و مهمترین عملکرد آن کنترل تعادل فرد است.
سیستم لیمبیک
سیستم لیمبیک احساسات را کنترل میکند و شامل تالاموس، هیپوتالاموس و هیپوکامپ است. تالاموس به مانند دروازهای برای پیامهایی است که از نخاع و ابرمخ عبور کردهاند. هیپوتالاموس مسئول کنترل احساسات و تنظیم درجه حرارت بدن است. اگر بدن فردی گرم شود، هیپوتالاموس دستور عرق کردن و اگر بدن فرد سرد شود، هیپوتالاموس دستور لرزیدن را به بدن میدهد. هیپوکامپ نیز خاطره را به بخشهایی از ابرمخ برای ذخیره شدن میفرستد و در صورت نیاز آنها را یادآوری میکند.
ساقه مغز
ساقه مغز در پایه مغز قرار دارد و به نخاع متصل میشود. ساقه مغز از سه قسمت مغزمیانی، پل و مدولا ساخته شده است و مسئول عملکردهای حیاتی مانند تنفس، ضربان قلب و گوارش و خوابیدن است.
غده هیپوفیز
غده هیپوفیز در پایه مغز قرار دارد و با رشتههای عصبی به هیپوتالاموس متصل میشود. این غده که به اندازه نخود است، سه قسمت دارد و کار آن تولید چندین هورمون است. بسیاری از هورمونهای هیپوفیز، غدد دیگر مانند آدرنال، تیروئید و تخمدان را تحریک میکنند.