2017 برای دوستداران آسمان و ستاره شناسی، به ویژه دنبال کنندگان تصاویر نجومی ، سال عجیب و غریبی بود. فقط کافی بود که سر خود را بالا بگیرید تا غرق در شگفتی‌های آسمان شوید.
در ماه آگوست، شاهد یک کسوف (خورشید گرفتگی) کامل بودیم؛ جایی که میلیون‌ها نفر در آمریکای شمالی، برای مدت چند دقیقه، دنیایی متفاوت را تجربه کردند. همچنین فرصت مناسبی برای عکاسان بود تا تصاویر نجومی جالبی را ثبت کنند و البته در ادامه سال، یک خورشید گرفتگی ناقص، یک ابرماه در 12 آذر و نیز نخستین نما از یک سیارک میان ستاره‌ای را شاهد بودیم.
بیشتر بخوانید: ابرماه چیست ؛ حقیقتی علمی یا صرفا یک خطای دید
همچنین تصاویر نجومی و نما‌های جدید و بی‌نظیری از جهان‌های دوردست به دست آوردیم. در فوریه امسال ناسا از پیشرفتی مهم خبر داد؛ کشف یک منظومه ستاره‌ای با هفت سیاره که تعدادی از آنها دارای شرایط مناسبی برای حیات هستند.
این خبر به سرعت الهام بخش هنرمندانی شد که به طرح ریزی تصاویر نجومی هنری بر مبنای واقعیت‌های علمی مشغول هستند. تا ماه جولای امسال، فضاپیما جونو (Juno) نزدیک به 9 مرتبه به دور مشتری پرواز‌های نزدیک داشت و در طی این مدت تصاویر نجومی و اطلاعاتی بی‌سابقه را مخابره کرد.
در ماه سپتامبر، کاوشگر کاسینی که در سال 1997 پرتاب شده بود، پایانی با شکوه را با شیرجه به درون زحل رقم زد. کاسینی قبل از آنکه طبق یک برنامه‌ریزی قبلی در اتمسفر سیاره منهدم شود تصاویر تماشایی و ارزشمندی را به زمین ارسال کرد.
تصاویر نجومی پدیده‌های آسمانی همواره سرچشمه‌ای شگفتی به شمار می‌آمدند. از زمان اختراع نخستین دوربین‌ها بشر همواره در تلاش بود تا با استفاده از آنها به ثبت تصویر از آسمان بالای سرشان مشغول شود. چندی بعد با ادغام دوربین‌ها و تلسکوپ‌ها کیفیت تصاویر نجومی خود را بالا برد.
بیشتر از یک قرن بعد، سازمان فضایی آمریکا (ناسا) تلسکوپ فضایی هابل را به مدار زمین فرستاد. شروع فعالیت تلسکوپ هابل، یک گام بنیادین در عرصه تصویر برداری فضایی به شمار می‌رفت. در این زمان بود که می‌توانستیم تصاویر نجومی واضح‌تری را از جهان پیرامون‌مان، در بالای اتمسفر زمین به ثبت برسانیم.
طرحی خیالی از منظومه تراپیست 1 که وجود آن در فوریه امسال توسط ناسا تایید شد. (NASA / Caltech)
هفت سال بعد، فضاپیما کاسینی-هویگنس قبل از آنکه به زحل برسد، از سیاره ناهید، کمربند سیارکی و سیاره مشتری عبور کرد. در سال 2002 هنوز دو سال تا رسیدن به مقصد خود، یعنی سیاره زحل، فاصله داشت. همانطور که فضاپیما جونو اطلاعات ارزشمندی از مشتری، از جمله لکه قرمز بزرگ و طوفان 10 هزار مایلی آن را به زمین مخابره کرد و در مطالعه این غول گازی منظومه شمسی به یکی از پشگامان بدل شد، کاسینی نیز جزئیات بی‌سابقه‌ای از حلقه‌های سیاره زحل به دست آورد.
بیشتر بخوانید: تصاویر کمیاب از سیاره ی زحل
همچنین در پایان سال میلادی 2016، می‌بایست چهلمین سالگرد اکتشافات فضایی کاوشگر وویجر 1 (Voyager I) را جشن گرفت. در 14 فوریه سال 1990، این فضاپیما (که هم‌اکنون بی‌هدف در خارج از منظومه شمسی در حال گشت‌زنی است) مشهور‌ترین تصویر از زمین را به ثبت رساند، تصویری موسوم به “لکه آبی کمرنگ” (Pale Blue Dot) که در آن زمین در فضایی بی‌نهایت به‌عنوان یک نقطه کوچک قابل تشخیص است.
کارل ساگن (Carl Sagan)، ستاره‌شناس و نویسنده، هنوز هم در خصوص این تصویر در شگفتی است. او در کتاب “نقطه آبی کمرنگ: چشم‌انداز آینده بشر در فضا” در مورد این تصویر می‌نویسد :
احتمالا این تصویر دور از جهان کوچک ما بهتر از هر تصویر دیگری، غروب کاذب و احمقانه انسان را به نمایش می‌گذارد. برای من این تصویر بر لزوم مهربان بودن با یکدیگر و همچنین پرورش و نگهداری از این نقطه آبی کمرنگ، که تنها محلی است که برای زندگی داریم، تاکید می‌کند.
لکه آبی کمرنگ (Pale Blue Dot) عنوان تصویری از سیاره زمین است که در 14 فوریه 1990 توسط فضاپیما وویجر 1 (Voyager 1) از فاصله 6 میلیارد کیلومتری (5.40 واحد نجومی) به ثبت رسیده است. این تصویر در سری تصاویر تحت عنوان پرتره خانواده قرار دارد که مجموعه‌ای تصاویر از منظومه شمسی هستند. در این تصویر سیاره زمین یک نقطه کوچک آبی کمرنگ با اندازه 0.12 پیکسلی است که در برابر عظمت فضا به گفته آقای ساگن بهترین نمایانگر کاذب بودن غرور انسان است.
ما در تکراتو شگفت‌انگیز ترین تصاویر نجومی سال 2017 را به شما نشان خواهیم داد. با ما همراه باشید.
گذر ایستگاه فضایی بین‌المللی از مقابل ماه. تنها یک روز قبل از وقوع ابر ماه 12 آذر ، جوئل کوسکی (Joel Kowsky)، عکاس ناسا، این نمای زیبا را از گذر ایستگاه فضایی بین‌المللی (International Space Station) از مقابل ماه خلق کرده است.
اعتبار: (NASA/Joel Kowsky)
خورشید گرفتگی کامل ماه آگوست، بیش از 3 ماه است که به پایان رسیده و حال تنها چیزی که باقی مانده تصاویر آن است. مانند تصویر زیر که تیمی از ستاره‌شناسان در ایالت وایومینگ (Wyoming) آمریکا آن را به ثبت رسانده‌اند.
اعتبار: (ESA/M.P. Ayucar)
تا قبل از آنکه کاوشگر کاسینی در ژانویه امسال، نمای زیر را از قطب شمال سیاره زحل به ثبت نرسانده بود، چه کسی تصور می‌کرد این ناحیه شکلی 6 ضلعی داشته باشد؟ تاکنون گمانه‌زنی‌ها بر آن بوده است که این تغییر رنگ این ناحیه شش ضلعی به دلیل زمستان‌های هفت ساله‌ای است که در نیمکره شمالی زخل به وقوع می‌پیوندد.
همچنین واکنش‌های فوتوشیمیایی میان اتمسفر زحل و ذرات معلق بر این پدیده تاثیر مضاعف داشته است. جو سیاره زحل باد‌های پرسرعتی را شامل می‌شود که گهگاهی منجر به ایجاد طوفان‌های عظیم می‌شوند. شاید این مرکز شش‌ضلعی شمال زحل، نقطه مرکزی ایجاد این طوفان‌ها باشد.
اعتبار: (NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute)
تصویر زیر از دیگر دستاورد‌های کاسینی است. نمایی که گرد‌همایی 42 شات تشکیل شده است و زحل و حلقه‌های آن را نمایان می‌کند. حلقه‌های زحل یکپارچه نیست؛ بلکه از 5 بخش تشکیل شده است. حلقه‌های دسته A و B بزرگترین آنها به شمار می‌آیند. در سال 1675 جیووانی کاسینی کشف کرد که میان این دو دسته حلقه فاصله‌ای (4800 کیلومتری) وجود دارد. نام فضاپیما کاسینی نیز از این دانشمند الهام گرفته است.
اعتبار: (NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute)
فضاپیما جونو در اکتبر امسال تصویری را از سیستم ابر‌های مشتری مخابره کرد که نمای زیر همان طرح را با افزایش رنگ نشان می‌دهد. دوربین نصب شده بر روی این کاوشگر (JunoCam) پس از ثبت تصاویر آنها را به صورت خام به زمین مخابره می‌کند و دانشمندان با بهره‌گیری از الگوریتم‌های پردازش تصویر و اطلاعات علمی موجود تصاویر خام را پردازش می‌کنند
اعتبار: (NASA/JPL-Caltech)
در جریان خورشید گرفتگی کامل ماه آگوست، پائولو نسپولی، فضانورد ساکن ایستگاه فضایی، تصویر تماشایی زیر را منتشر کرد که نمایانگر سایه ماه بر روی زمین بود.
اعتبار: (ESA/NASA)
سحابی خرچنگ (Crab Nebula) که 6.5 هزار سال نوری با ما فاصله دارد، با سرعت خیره‌کننده 1500 کیلومتر بر ثانیه در حال از هم گسستگی است. تصویر زیر با استفاده از 6 تلسکوپ از جمله تلسکوپ هابل به ثبت رسیده است.
اعتبار: (JPL/ NASA)
اطلس (Atlas)، قمر داخلی سیاره زحل که شکلی غیرمعمولی دارد. این قمر در سال 1980 توسط ریجارد تریله کشف شده است. تصویر زیر از این قمر در آوریل امسال توسط کاسینی به ثبت رسیده است.
اعتبار: (NASA/JPL-Caltech)
آمالتئا (Amalthea)، از نظر فاصله با سیاره، سومین قمر مشتری به حساب می‌آید و در سال 1892 توسط ادوارد برنارد کشف شد. تصویر زیر که توسط فضاپیما جونو در سپتامبر امسال به ثبت رسید، سایه این قمر را بر روی سطح مشتری نمایش می‌دهد.
اعتبار: ( NASA/JPL-Caltech)
یک فوران خورشیدی که در اکتبر امسال رخ داده است و رصدخانه دینامیک خورشیدی ناسا تصویر آن را به ثبت رسانده است.
اعتبار: (NASA)
ابرماه یکشنبه 12 آذر، نزدیک‌ترین و درخشان‌ترین ماه سال 2017 و یکی از سه ابرماه سال 96 بود. این پدیده آسمانی عکاسان آسمان شب در اقصی نقاط دنیا را، به ثبت تصاویر نجومی درخشانی از ماه بزرگ و روشن دعوت کرد و آنها شکوه تنها قمر زمین را به نمایش گذاشتند.
عکاس ناسا، بیل اینگالز، این تصویر را از هواپیمایی در فرودگاه ملی رونالدو ریگان در شهر واشنگتن دی‌سی در ماه دسامبر امسال به ثبت رسانده است. هم‌نشینی ابرماه با این هواپیما منظره تماشایی را بوجود آورده است.
اعتبار: (NASA)
کاوشگر فضایی کاسینی روز جمعه، پانزدهم سپتامبر با ورود به جو سیاره کیوان (زحل) به پایان ماموریت بیست ساله خود رسید. در این پروژه 5 میلیارد دلاری 27 کشور جهان سهیم بودند.
کاسینی در مجموع 8 میلیارد کیلومتر در مدارش به دور زحل حرکت کرد و سرانجام به پایان باشکوه خود را رقم زد. تصویر زیر از جمله آخرین تصاویر دریافتی از کاسینی است که قمر انسلادوس (Enceladus) را در حال مخفی شدن در پشت ماه به نمایش می‌گذارد.
اعتبار: (NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute)
تصویر تلسکوپ فضایی هابل از کهکشان Galaxy UGC 12591 که 40 میلیون سال نوری از ما فاصله دارد، پایان بخش تصاویر این مجموعه است.
اعتبار: (ESA/Hubble & NASA)
.
منبع: Atlasobscura
