مراقبت های مورد نیاز در دیابت در کودکان

دکتر محمدرضا مهاجری تهرانی؛ فوق تخصص غدد

علائم دیابت

علائم دیابت در میان بزرگسالان و کودکان یکسان و به قرار زیر است:

تشنگی، کاهش وزن، خستگی، مفرط و تکرر ادرار

علائمی که بیشتر در کودکان دیده می‌شود:

دل درد، سردرد، مشکلات رفتاری

گاهی اوقات «اسیدوز دیابت» (فساد خون در اثر بیماری دیابت) باعث تشخیص بیماری می‌شود. در صورت تشخیص علائم باید فوراً به پزشک متخصص مراجعه کرد.

بیشتر کودکانی که به دیابت دچار می‌شوند، نیاز به درمان انسولین دارند.

در اغلب موارد انسولین در طول روز عملکردی سریع دارد و شب‌ها عملکرد آن کند می‌شود.

بیشتر کودکان کم سن و سال به طور معمول به تزریق انسولین در طول شب نیازی ندارند، اما وقتی بزرگ‌تر می‌شوند، لازم است اینکار را یک‌بار در طول شب انجام دهند.

به طور کلی هدف از درمان دیابت این است که میزان قندخون در حالت ناشتا و قبل از غذا خوردن بالاتر از 130 و بعد از هر بار غذا خوردن بیشتر از 180 نشود.

به طور کلی کنترل قندخون از سه طریق امکان‌پذیر است: تزریق انسولین، رژیم غذایی و ورزش. امروزه دیابت دیگر یک بیماری مرگبار نیست (مثل صدسال پیش)، بلکه می‌توان با کمی دقت و توجه آن را کنترل کرد.

بیشتر پیچیدگی‌ها و مشکلات مربوط به دیابت با افزایش دوره بیماری شروع می‌شوند.

پدر و مادر‌ها باید بدانند

رژیم‌های مناسب، میزان فعالیت‌ها و آموزش‌های لازم مواردی هستند که خانواده‌ها باید از آنها مطلع باشند تا بتوانند سختی‌های ناشی از بیماری کودک خود را راحت‌تر تحمل کنند.

وقتی که کودکی در یک خانواده دچار دیابت می‌شود، سایر افراد نیز تحت فشار بیماری او قرار می‌گیرند. بنابراین حمایت آنها از این کودکان بسیار مؤثر و لازم است.

پدر و مادرها و سایر کسانی که با این کودکان زندگی می‌کنند، باید: با شیوه‌های‌ تزریق انسولین آشنا بوده و این کار را انجام دهند.  علائم کاهش گلوکز خون و اسیدوز گلوکز را بدانند.

همیشه گلوکز در اختیار داشته باشند. میزان گلوکز خون را اندازه‌گیری کنند و آن را به کودکان خود نیز بیاموزند.  کودک را با تزریق انسولین آشنا کنند.  به طور مرتب او را نزد پزشک متخصص ببرند.  دوستان و مربیان کودک را از وضعیت او مطلع سازند تا در صورت نیاز به او کمک کنند.

رژیم غذایی

کودکان دیابتی هر روز باید سه‌وعده غذا و دو تا سه میان‌وعده بخورند و می‌توانند از غذای خانواده استفاده کنند. مصرف شیرینی‌ها تأثیری در بروز دیابت نوع 1 در کودکان ندارد.

پدر و مادرها اغلب فکر می‌کنند که اگر کار خاصی انجام دهند و جلوی شیرینی خوردن آنها را بگیرند، می‌توانند فرزندانشان را نجات دهند.

در واقع هیچ راهی برای پیشگیری از دیابت نوع 1 وجود ندارد. ولی دیابت نوع 2 فرق می‌کند. در این نوع دیابت، مصرف زیاد کیک‌ها و شیرینی‌ها که باعث چاقی می‌شوند، احتمال بروز بیماری را افزایش می‌دهد.

یک رژیم غذایی مناسب برای کودکان دیابتی، حاوی غذاهای پر فیبر و کربوهیدرات است. مقدار غذا بستگی به سن و وزن کودک دارد.

در صورتی که انسولین به اندازه کافی و بموقع تزریق شود، می‌توان از غذاهای شیرین نیز استفاده کرد.

خطر هیپوگلیسمیا

افت قندخون و ترس از آن در کودکان دیابتی گاه مانع رسیدن قندخون به حدطبیعی می‌شود، بی‌توجهی به هیپوگلیسمیا باعث بروز آن، خصوصاً شب‌ها شده و تکرار زیاد این وضعیت به کما و تشنج نیز منجر می‌گردد.

فعالیت فیزیکی

داشتن فعالیت فیزیکی در کودکان دیابتی بسیار ضروری است، زیرا میزان قند را کاهش می‌دهد. آنها هر روز باید ورزش کنند.

اگر کودک شما انسولین دریافت می‌کند، احتمالاً باید دوز مصرفی او را کاهش دهید، زیرا ترکیب انسولین زیاد و ورزش و تحرک باعث افت قندخون و بروز هیپوز می‌شود.

در حین ورزش کردن کودک باید قند مورد نیازش را دریافت کند.

کودکی که دیابت دارد، می‌تواند سال‌های سال زندگی کند؛ اما باید هر سال به طور مرتب چکاپ شود تا از سایر مشکلات ناشی از این بیماری (مثل آسیب‌هایی که به چشم‌ها و کلیه‌ها می‌رسند) در سال‌های بعد محفوظ بماند.