انجمن دیابت گابریک
چیزی به نام دیابت خفیف وجود ندارد. اگر قندخون حتی کمی بالاتر از حد مجاز باشد دیابت است و باید کنترل شود.
کنترل دیابت به راحتی امکان پذیر است ولی اگر کنترل نشود خطرناک است.
عدم کنترل قندخون موجب بروز عوارض بلند مدت و کوتاه مدت دیابت می‌گردد که در ادامه شایع‌ترین آن‌ها توضیح داده خواهند شد:
هیپوگلیسمی (افت قند خون)
اگر قند خون افراد مبتلا به دیابت از میزان مشخصی پایین‌تر بیاید می‌تواند منجر به ضعف یا بیهوشی فرد گردد. به همین دلیل شناسایی و درمان به موقع این حالت بسیار حائز اهمیت است.
دلایل هیپوگلیسمی
مصرف بیش از حد معمول انسولین یا قرص‌های کاهش دهنده قند خون، فعالیت فیزیکی بیش از حد، حذف یک وعده غذایی اصلی یا یکی از میان وعده‌ها، می‌توانند موجب بروز هیپوگلیسمی گردند.
علائم هیپوگلیسمی
تپش قلب، گرسنگی شدید، لرزش بدن، عرق سرد، تهوع، رنگ پریدگی، تاری دید، سردرد، خستگی و بی‌حالی، خواب آلودگی، کاهش تمرکز، اختلال در صحبت کردن و... از علائم افت قند خون هستند.
برای اطمینان از هیپوگلیسمی حتماً باید قند خون به کمک دستگاه تست قند خون بررسی شود. بسیاری از مواقع، حالت ضعف، گرسنگی و بسیاری علائم دیگر می‌توانند به علت قند خون بالا هم باشند.
با اندازه‌گیری قند خون در این مواقع توسط دستگاه اندازه‌گیری قند خون، متوجه خواهید شد که آیا این ضعف، ناشی از افت قند خون است یا قند خون بالا.
در افت قند خون، قند خون فرد مبتلا به دیابت کمتر از 70 میلی‌گرم بر دسی لیتر است.
درمان هیپوگلیسمی
پس از اطمینان از وقوع هیپوگلیسمی، برای درمان آن باید از مقداری مواد قندی یا مایعات شیرین استفاده شود.
مثلاً چند حبه قند یا نصف لیوان آب‌میوه، مناسب است.
پس از 15 -10 دقیقه قند خون باید مجدداً اندازه‌گیری شود، اگر همچنان قند خون پایین باشد و یا علائم برطرف نشده باشد، باید بار دیگر قند یا مایعات شیرین مصرف شود.
کُمای دیابتی (کتواسیدوز دیابتی)
اگر قند خون بیش از حد بالا باشد (هیپرگلیسمی) و در عین حال انسولین کافی در بدن نباشد، فرد در معرض خطر اسیدی شدن خون (کتواسیدوز دیابتی) و حتی کُمای دیابتی خواهد بود.
قند خون بالا چه نشانه‌هایی دارد؟
خستگی، خشکی دهان و تشنگی، گرسنگی، اختلال در دید، کاهش وزن بدون علت و پر ادراری از نشانه‌های قند خون بالا هستند.
در بسیاری از موارد، قند خون بالا هیچ کدام از علائم فوق را ندارد و فرد تنها با اندازه‌گیری قند خون خود با دستگاه اندازه‌گیری قند خون معتبر و یا از طریق آزمایشگاه می‌توانید متوجه آن شوید.
درمان هیپرگلیسمی (قند خون بالا)
اگر قند خون فرد بیش از حد بالا باشد، باید در فواصل زمانی مشخصی قند خونش را اندازه‌گیری کند و در صورت وجود کتون در ادرار باید به پزشک مراجعه شود.
استفاده از دارو و انسولین برای کاهش قند خون باید با نظر پزشک انجام شود. مایعات بدون قند بیشتری بنوشید. در صورت عدم وجود کتون در ادرار، به فعالیت بدنی بپردازید.
عوارض بلند مدت
آسیب شبکیه (رتینوپاتی)
عدم کنترل قند خون، تأثیرات مخربی بر عروق شبکیه چشم دارد، می‌تواند موجب بروز تاری دید و نابینایی شود. معمولاً رتینوپاتی در مراحل اولیه، هیچ اختلالی در دید ایجاد نمی‌کند و علامت خاصی ندارد.
افراد دیابتی برای پیشگیری از این عارضه باید به صورت دوره‌ای برای معاینه ته چشم، به متخصص چشم (فوق تخصص شبکیه) مراجعه نمایند. با تشخیص به موقع، می‌توان بروز این عارضه را متوقف کرد.
آسیب کلیوی (نفروپاتی)
در صورت بالا بودن قند خون، کلیه‌ها شدیداً آسیب می‌بینید که نتیجه این آسیب می‌تواند از کار افتادگی کلیه‌ها و نیاز به دیالیز و پیوند باشد.
افراد دیابتی با کنترل قند خون و فشار خون خود می‌توانند از بروز این عارضه جلوگیری نمایند.
آسیب‌های کلیوی، اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شوند، قابل درمان هستند.
پای دیابتی
عدم کنترل قند خون و بی‌توجهی نسبت به مراقبت صحیح از پاها، موجب ایجاد زخم‌هایی در پا می‌گردد. این زخم‌ها می‌تواند به از کار افتادگی و قطع پاها منجر شوند.
علاوه بر کنترل قند خون، باید هر روز پاهای خود را معاینه و از کفش و کفی‌های مناسب استفاده کنید.
اصول مراقبت از پا
افراد مبتلا به دیابت باید نکات زیر را برای پیشگیری از زخم پا رعایت نمایند:
- شستشوی روزانه پاها
- خشک کردن لای انگشتان پا به منظور پیشگیری از بروز عفونت‌های قارچی
- معاینه روزانه پاها برای آگاهی از وجود هرگونه زخم
- پا برهنه راه نرفتن و استفاده از کفش و پاپوش‌های مناسب
- خودداری از پوشیدن کفش‌ها و جوراب‌های تنگ
گزگز پاها علائم ابتدایی پای دیابتی است. این عارضه در این مرحله قابل درمان است. کنترل صحیح قند خون، نقش کلیدی در رفع این علائم دارد.
بیماری‌های قلبی و عروقی
دیابت کنترل نشده، احتمال حملات قلبی، سکته مغزی و فشار خون بالا را افزایش می‌دهد. قند و چربی خون بالا، در دراز مدت منجر به گرفتگی عروق می‌شود.
عوارض عصبی (نوروپاتی دیابتی)
اعصاب حسی و حرکتی اندام‌ها، مخصوصاً پاها، در اثر قند خون بالا دچار آسیب گشته و معمولاً به صورت بی‌حسی و یا گزگز کف پا خود را نشان می‌دهند.
از دیگر عوارض عصبی، می‌توان به ناتوانی جنسی در آقایان اشاره کرد.
عفونت لثه و دندان
افراد دیابتی بیشتر در معرض خطر عفونت لثه‌ها و پوسیدگی و لق شدن دندان‌ها هستند.
لذا رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان برای آن‌ها لازم است. علاوه بر این مراجعه مداوم به دندان‌پزشک برای معاینات دوره‌ای را هرگز فراموش نشود.
