-*زینب صادقیان: نتایج حاصل از مطالعات نشان می دهد که مصرف عصاره انار موجب کاهش قابل توجهی در فشار خون می شود و همچنین در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو ممکن است برای پیش گیری از فشار خون بالا در این بیماران توصیه شود.
به گزارش ، هیپرتانسیون یا فشار خون بالا از عوامل خطرساز بیماری قلبی عروقی می باشد.که موجب عدم کارایی لایه داخلی سرخرگ ها (آندوتیال) و افزایش سختی شریان می شود.عواملی که باعث کاهش فشار خون می شوند،همواره مورد توجه محققان بوده است.انار( pomegranate ) با نام علمی( natumpunicagra ) میوه ایست که اساسا در نواحی آسیای میانه،هند و اسپانیا کشف می شود. منبع عوامل غذائی ارزشمند،همچون ترکیب های زیستی فعال مثل آنتوسیانین ها، ترکیب های فنولیک و اسیداسکوربیک است.آب انار سرشار از پلی فنل های فعال زیستی است که با عملکرد ضد اکسیدانی موجب محافظت از قلب و عروق می شوند و هم چنین به دلیل داشتن فلاونوئید ها بر سلامت انسان موثرند.
یافته ها: مطالعات ایپدمیولوژیک نشان داده است که مصرف غذاها و نوشیدنی های حاوی فلاونوئیدها و پلی فنول ها موجب کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی و هم چنین تاثیر مثبت بر افرادی با فشار خون بالا دارد. از مکانیسم های افزایش فشار خون می توان به کاهش نیتریک اکساید اشاره کرد. نیتریک اکسایداز لایه داخلی عروق ترشح می شود و با گشاد کردن عروق سبب کاهش فشار خون می شود. مکانیسم کاهش فشار خون در غذاهای غنی از فلاونوئید ممکن است مربوط به افزایش تولید نیتریک اکساید در لایه داخلی عروق باشد. آب انار نیز به دلیل محتوای غنی از فلاونوئید تاُثیرات مثبتی بروی این عملکرد دارد.
مطالعه ی تاثیر آب انار بر هموگلوبین قرمز خون نشان داده است که آب انار می تواند میزان شکسته شدن گلبول قرمز(همولیز) را کاهش دهد و این نتیجه نیز خواص ضداکسیدانی آب انار را که فعالیت آن توسط ایزومرهای از نوعی پلی فنول (ellagitannins)است را تائید می کند.در میان الاجیتانن ها ایزومرهای بونیکالجین اصلی ترین ترکیب ها هستند.تحقیقات نشان داده است که این ایزومرها مسئول فعالیت ضداکسیدانی بالای انار در شرایط آزمایشگاهی و هم چنین باعث توانایی آب انار در مهار رادیکال های آزاد می باشند.غشاءهای پلاسمایی نظیر غشای گلبول های قرمز به علت وجود اسیدهای چرب غیراشباع موجود در آن نسبت به حمله رادیکالهای آزاد حساس هستند .
در مطالعات مختلف از ترکیب متنوعی به عنوان عامل مهاجم و ایجاد همولیز در گلبول قرمز استفاده می شود.این مطالعات نشان داده است که مصرف کوتاه مدت آب میوه های غنی از ترکیبات پلی فنولیک باعث بهبود وضعیت آنتی اکسیدانی و کاهش صدمات اکسیداتیو به DNA می شود و عملکرد سیستم ایمنی را بهبود می بخشد. آب انار به طور موثری پراکسیداسیون چربی های پلاسما و تشکیل ترکیبات مضر را به تاخیر می اندازد.
به نظر می رسد که آنتی اکسیدان های موجود در آب انار از طریق قطع واکنش های زنجیره ای که منجر به تولید رادیکالهای آزاد(مولکول های مضر) می شود و با اتصال به عنصر مس و جلوگیری از اتصال این عنصر به لیپوپروتئین ها باعث تاخیر در شروع فرآیند پراکسیداسیون چربی های پلاسما می گردد. جلوگیری و یا وقفه در اکسیداسیون لیپوپروتین پلاسما می تواند نقش مهمی در پیش گیری و یا به تاخیر انداختن فرآیند تصلب شرائین(آترواسکروز) بیماری های قلب و عروق داشته باشد.
یکی از مکانیسم های احتمالی کاهش فشار خون می تواند اثر مهار کنندگی آب انار بر آنزیم مبدل آنژیوتانسین(Angiotensin-converting enzyme)نیز باشد. بنابراین آب انار به علت داشتن آنتی اکسیدان های متفاوت خود سبب کاهش فشار خون سیستولی و دیاستولی شده است.آب انار در بیماران مبتلا به تنگی شریان کاروتید به مدت یک سال نیز موجب کاهش میزان چربی بد خون (LDL)و حساسیت آن به مس به ترتیب 90% و٪ 59 کاهش یابد .همچین ظرفیت کل آنتی اکسیدانی پلاسما 130% افزایش و فشار خون سیستولی 21% کاهش یافت.
مصرف 50 میلی لیتر آب انار توسط افراد مبتلا به فشار خون بالا به مدت دو هفته منجر به کاهش معنی داری در فشارخون سیستولی شد.مصرف آب انار به مدت هشت هفته توسط افراد مبتلا به دیابت نوع دو که فشار خون طبیعی نداشتند، تغییر معنی داری در فشار خون ایجاد نکرد ولی مصرف یک سال آب انار سبب کاهش در ضخامت جدار سرخرگ،کاهش اکسیداسیون،افزایش ضداکسیدان ها و کاهش در فشار سیستولیک می شود.هرچندکه مصرف سه سال آب انار با همین دوز براین فاکتورها تاثیر نداشت اما پراکسیداسیون چربی سرم 16%کاهش یافت.انار قادر به تنظیم کلسترول و فشار خون بوده و انواع ترش آن بدلیل میزان پایین قند و اسید بیشتر برای افراد دیابتی ممکن است مفید باشد.
نتیجه گیری:
نتایج حاصل از این مطالعات نشان می دهد که مصرف عصاره انار موجب کاهش قابل توجهی در فشار خون می شود و همچنین در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو ممکن است برای پیش گیری از فشار خون بالا در این بیماران توصیه شود.
مطالعاتی که به بررسی اثرات مفید آب میوه های غنی از آنتوسیانین در افراد مبتلا به بیماری عروق کورنر پرداخته اند،مشخص کرد که اگر چه این ترکیب ها بر ضربان نبض موثر هستند و موجب کاهش سختی شریان می شود اما بر عملکرد عروق بی اثر هستند.
بر خلاف تصور عامه انار خون ساز نیست و به رفع کم خونی کمک نمی کند.چراکه آهن آن گیاهی است در مقایسه با آهن گوشت،و قدرت جذب پایینی دارد. بنابراین نمی تواند به افزایش فعالیت مغز استخوان منجر شود. این تصوری غیر علمی و غلط است و باید تصریح کرد که انار کاهنده فشار خون است،اما خون ساز نیست.
مصرف مواد غذایی حاوی فلاونوئید که انار نیز جزئی از آن است باعث کاهش فشار خون در افراد مبتلا به فشار خون بالا می شود.مطالعات انجام شده نشان می دهد که آب انار بیش از آن که بر قند خون تاثیر داشته باشد موجب کاهش چربی خون ،کاهش فشار خون و افزایش اثرات آنتی اکسیدانی می شود.
با توجه به نتایج بدست آمده می توان آن را به عنوان عامل پیش گیری کننده ی بیماری قلبی و عروقی در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو توصیه نمود و با توجه به کاهش فشار خون سیستولی و دیاستولی در این بیماران می توان آب انار را برای پیشگیری از فشار خون بالا پیشنهاد کرد و اما تعیین مکانیسم دقیق اثر آب انار بر کاهش فشار خون و حداقل میزان مورد نیاز آن مستلزم مطالعات بیشتری است.
*کارشناس صنایع غذایی
