چند توصیه و راهکار برای فشارخون

گرچه این بیماری دارای علامت خاصی نیست، ولی نشانه‌های زیر می‌توانند به تشخیص این بیماری کمک کنند:
- سردرد
- خواب‌آلودگی
- گیجی
- کرخی و مورمور شدن دست‌ها و پاها
- سرفه خونی و خونریزی از بینی
- تنگی نفس شدید
توصیه‌های کلی غذایی، رفتاری و دارویی برای افراد مبتلا به افزایش فشار خون
الف : توصیه‌های غذایی
1- مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم، مانند موز، زردآلو، پرتقال، انجیر، گریپ فروت، هلو، انگور، آلو، سیب زمینی، سیر، کلم بروکلی ،کدو سبز، قارچ، گوجه فرنگی، سبزی‌ها و حبوبات توصیه می‌گردد.

2 – مصرف مواد غذایی حاوی سدیم کم: میوه‌ها وسبزی‌ها دارای مقدار کمی سدیم و مقدار قابل توجهی پتاسیم هستند و باید به مقدار زیاد مصرف شوند. مطالعات نشان می‌دهد که شیوع فشار خون در گیاهخواران در قیاس با غیر گیاه خواران کمتر است که یکی از علل این تفاوت دریافت بیشتر پتاسیم و مقادیر کمتر سدیم در گیاهخواران می‌باشد.

3- مصرف کمتر چربی‌های اشباع‌شده سبب کاهش فشار خون می‌شود. مواد غذایی همچون چربی شیر گاو، چربی مرغ، زرده تخم مرغ، پنیر پرچرب، گوشت گوساله، گوشت خوک، کره، روغن‌های هیدروژنه‌شده (گیاهی جامد و نیمه جامد) و انواع کیک‌ها و شکلات‌ها دارای مقدار زیادی چربی‌های اشباع‌شده هستند.

4- نتایج تحقیقات مختلف ارتباط مصرف ویتامین C و کاهش فشار خون را نشان می‌دهند. مرکبات، توت‌ها و سبزی‌های دارای برگ سبز، منابع غنی ویتامین C هستند. مصرف مکمل‌های ویتامین C در افراد دچار پر فشاری و همچنین افراد سالم، سبب کاهش فشار خون می‌شود.
5- ماهی‌های تازه، منجمد یا کنسرو‌شده بدون آب نمک، خوب هستند. مصرف ماهی‌های حاوی اسیدهای چرب مفید از قبیل ماهی قباد، حلوا و قزل آلا چندین بار در هفته توصیه می‌شود.
6- سبزی‌های ریشه ای (مانند سیب زمینی)، برنج، ماکارونی، رشته‌ها، حلیم بدون نمک و مواد نشاسته‌ای، سدیم کمی دارند و می‌توانند در حد اعتدال در افراد مبتلا به افزایش فشار خون استفاده شوند.

7- مصرف مقادیر زیاد منابع کلسیم دار مانند شیر و لبنیات کم‌چرب و ماهی سبب کمک به کاهش فشار خون می‌شود.

8- استفاده مناسب از روغن‌های مایع گیاهی سرشار از امگا-6 (اسید لینولئیک) مثل روغن ذرت، روغن آفتابگردان، روغن پنبه دانه، روغن سویا و روغن بادام زمینی و سرشار از امگا-3 (اسیدلینولنیک) مثل روغن ماهی، به خصوص روغن کبد ماهی و گردو به افراد مبتلا به پرفشاری خون توصیه می‌شود.
همچنین توصیه می‌گردد که در طبخ به جای کره و روغن نباتی جامد از روغن زیتون، ذرت، سویا وکانولااستفاده نمایند.
افراد مبتلا به فشار خون از چه غذاهایی نباید استفاده کنند و یا در حد اعتدال مصرف نمایند؟
1 ـ به طور کلی، از مصرف غذاهای پرنمک مثل ماهی و گوشت‌های دودی، انواع کنسرو، سوسیس، کالباس، برگرها و سایر فرآورده‌های گوشتی، به علت دارا بودن مقادیر بالای سدیم باید پرهیز شود. همچنین، از مصرف سبزی‌های کنسروشده در آب نمک، زیتون شور، چیپس و سایر تنقلات شور باید خودداری گردد.

2 ـ سس‌ها، ‌سوپ‌ها، قرص‌های گوشت، کنسرو لوبیا و سایر غذاهای آماده می‌توانند سبب تشدید فشار خون شوند؛ لذا باید در مصرف آنها احتیاط کرد.

3 ـ مصرف الکل با فشار خون بالا ارتباط داشته و می‌تواند بیماری را تشدید کند.

4 ـ مواد حاوی کافئین از قبیل قهوه، چای، انواع کولا‌ها و شکلات موجب افزایش فشارخون می‌گردند و باید در حد اعتدال مصرف شوند.

5- بهتر است افراد مبتلا به پر فشاری خون از انواع شیرینی جات مثل قند، شکر، مربا، عسل، ژله، آبنبات و شربت کمتر استفاده کنند.

6- از منابع حاوی کلسترول در حد تعادل استفاده شود.
منابع غذایی حاوی کلسترول عبارتند از:
منابع غذایی با کلسترول زیاد: زرده تخم‌ مرغ، کبد، مغز، کلیه، قلب و خاویار
منابع غذایی دارای کلسترول متوسط : شیر کامل، پنیر پرچرب، خامه، بستنی، کره، گوشت، مرغ و ماکیان، ماهی و صدف
منابع غذایی دارای کلسترول کم: شیر بدون چربی، پنیر کم‌چرب
منابع غذایی فاقد کلسترول: سفیده تخم مرغ و تمام غذاهای گیاهی

ب : توصیه‌های رفتاری
1- کاهش وزن
کاهش وزن و حفظ وزن طبیعی از ارکان اساسی هر برنامه طراحی‌شده جهت مقابله با پرفشاری خون است. مطالعات نشان می‌دهد که شاخص توده بدن (BMI) بیشتر از 27، رابطه مستقیم با فشار خون بالا دارد. اگر BMI بیشتر از 30 باشد، در مردان و زنان به ترتیب 38 و 32 درصد میزان فشار خون را بالا می‌برد. خطر ابتلا به فشار خون در افرادی که اضافه‌وزن دارند دو تا شش برابر بیشتر از افراد با وزن طبیعی است. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که 10 درصد اضافه وزن باعث افزایش فشار خون به میزان 7 میلی ‌مترجیوه می‌گردد؛ لذا کاهش وزن و پیروی از یک رژیم غذایی مناسب یکی از راهکارهای بهبود فشار خون می‌باشد. توصیه می‌شود کاهش وزن زیر نظر متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی صورت پذیرد و خودسر نباشد.
2- فعالیت جسمانی (ورزش)
افزایش فعالیت بدنی سه بار در هفته و به میزان 30 دقیقه ،فشار خون را کاهش می‌دهد. نتایج تحقیقات بیانگر این مطلب است که ورزش‌های ایروبیک (هوازی) 4 میلی‌متر جیوه فشارخون سیستولی و 2 میلی‌متر جیوه فشار خون دیاستولی را کاهش می‌دهند. همچنین ورزش‌های مستمر باعث کاهش استرس می‌شوند که از عوامل مهم پرفشاری خون است.
3- ترک سیگار
سیگار سبب تشدید پرفشاری خون می‌شود؛ بنابراین حتما باید ترک شود.
4- ترک الکل
تحقیات نشان می‌دهد که مصرف سه بار الکل در روز منجربه افزایش فشار خون به میزان 3 میلی متر جیوه می‌شود؛ لذا متخصصان قلب و عروق و تغذیه توصیه اکید به ترک آن دارند.
ج: توصیه‌های دارویی
در صورتی که اقدامات فوق (تغذیه‌ای و رفتاری) موثر نباشد، با استفاده از داروهای ضد فشار خون می‌توان فشار خون را پایین آورد. گرچه توصیه‌های دارویی حتما باید توسط متخصصان ذیربط صورت گیرد، ولی جهت اطلاعات بیشتر به طور مختصر به بعضی از این داروها و بعضا مکانیسم اثر آنها اشاره می‌گردد:
- دیورتیک‌های تیازیدی یا داروهای مدر (ادرارآور):
این داروها هنوز در درمان پر فشاری خون ارزشمند هستند. تیازیدها بخوبی از روده جذب و از طریق کلیه‌ها دفع می‌شوند. این داروها با افزایش دفع کلیوی سدیم و آب (در نتیجه کاهش حجم خون) و اثر مستقیمی که بر روی عضلات صاف عروق دارند، مقاومت عروق محیطی را کاهش می‌دهند و فشار خون را پایین می‌آورند.
- بلوکه‌ کننده‌های گیرنده بتا:
این داروها بخوبی از مجرای معده ای روده جذب می‌شوند. بتا بلوکرها با کاهش برون ده قلب و تاثیری که بر مرکز وازوموتور دارند، فشار خون را کاهش می‌دهند.
- آنتاگونیست‌های کلسیم:
این داروها با گشاد کردن عروق، فشار خون را کاهش می‌دهند.
- مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین:
این مهارکننده‌ها با کاهش مقاومت عروق محیطی و تا اندازه‌ای به وسیله جلوگیری از بازجذب سدیم توسط آلدوسترون، فشار خون را کاهش می‌دهند.

دکتر منصور شهرکی دکترای تخصصی تغذیه و رژیم درمانی استادیار گروه تغذیه دانشکده پزشکی زاهدان

منبع:زیباشو