این تصور وجود دارد که کتاب‌ها مفید بوده و تلویزیون برای ما مضر است. اگر فرد روز خود را با کتاب‌ها سپری کند، فرهیخته می‌شود، اما اگر به تماشای تلویزیون بپردازد یک انسان تنبل بی‌خاصیت می‌شود!
گفته می‌شود که کتاب علم شما را افزایش داده و شما را به تفکر ,وامی‌دارد. از طرفی دیگر، تلویزیون سلول‌های مغز شما را نابود می‌کند.
اما دلیل آن چیست؟ چرا تماشای تلویزیون نمی‌تواند مثل کتاب خواندن مفید باشد؟ برای مثال، چرا تماشای فیلم «بازی تاج‌وتخت» هوش شما را کاهش می‌دهد، درحالی‌که خواندن کتاب‌های همین فیلم اثر معکوس بر مغز شما دارد؟
نباید از این نکته غافل شد که کتاب‌ها هم دسته‌بندی داشته و برخی از آن‌ها خوب و برخی دیگر بد هستند. همین موضوع در مورد فیلم‌ها نیز صادق است. درکل، آیا قرار دادن کتاب‌ها در دسته‌ی خوب و تلویزیون در دسته‌ی بد به همین آسانی است؟ با بنیتا همراه شوید تا از نگاه علم به آن بپردازیم.
علم در مورد کتاب‌ها و تلویزیون چه می‌گوید؟
در سال 2013 یک مطالعه از سوی دانشگاه توهوکو در ژاپن انجام گرفت. تیمی به سرپرستی هیراکو تاکچی اثرات تلویزیون بر مغز 276 کودک و مدت‌زمان تماشای تلویزیون و اثرات بلندمدت آن را بررسی کرد.
درحالی‌که در گذشته مطالعات گسترده چگونگی اثرات تلویزیون بر توانایی‌های زبانی، فیزیکی، ذهنی و عاطفی کودکان را نشان می‌داد، مطالعاتی در مورد ارتباط تماشای تلویزیون با رشد مغز وجود نداشت.
تاکچی دریافت که هرچه کودکان بیشتر تلویزیون تماشا کنند، قسمت‌هایی از مغز آن‌ها که با سطوح انگیختگی و خشونت در ارتباط است ضخیم‌تر می‌شود. لوب قدامی مغز نیز ضخیم شده و منجر به کاهش توانایی استدلال کلامی فرد می‌شود.
هرچه کودکان بیشتر تلویزیون تماشا کنند، نتایج آزمایش کلامی آن‌ها ضعیف‌تر می‌شود. این اثرات منفی در مغز صرف‌نظر از سن، جنسیت و پیشینه‌ی اقتصادی کودکان اتفاق می‌افتد.
در همان سال، یک مطالعه‌ی دیگر به نحوه‌ی تأثیر خواندن کتاب بر مغز پرداخت. گریگوری بِرنز و همکاران او در دانشگاه، می‌خواستند تا اثرات قبل و بعد از مطالعه‌ی کتاب را مشاهده کنند.
در این مطالعه از دانشجویان خواستند تا کتاب ماجراجویی «پومپی»، اثر رابرت هریس، را مطالعه کنند. این کتاب به خاطر روایت قوی و نقشه‌ی دراماتیک آن بر اساس حوادث واقعی انتخاب شده است.
دانشجویان پس از مطالعه‌ی این کتاب با افزایش پیوندهایی در قسمت‌هایی از مغز که با زبان مرتبط بود مواجه شدند. به‌علاوه آن‌ها شاهد افزایش فعالیت در ناحیه‌ی حسی حرکتی مغز شدند که نشان می‌دهد خوانندگان احساس همان کاراکترهای داخل کتاب را داشته‌اند.
مطالعه‌ی کتاب همچنین دارای اثرات بلندمدت است. مطالعه، ذهن شما را هوشیار نگه داشته و زوال مغزی در افراد پیرتر را به تأخیر می‌اندازد. این تحقیق همچنین دریافت که آلزایمر در افرادی که به‌طور مرتب کتاب می‌خوانند 2/5 برابر کمتر اتفاق می‌افتد، درحالی‌که بینندگان تلویزیون در معرض خطر چنین بیماری قرار دارند.
طبق گفته‌ی محققان دانشگاه ساسِکس، 6 دقیقه مطالعه می‌تواند میزان استرس را 68 درصد کاهش دهد. مطالعه نسبت به سایر فعالیت‌های آرامش‌بخش نظیر گوش‌دادن به موسیقی (61 درصد)، نوشیدن چای یا قهوه (54 درصد) و پیاده‌روی (42 درصد) مؤثرتر است.
چرا این فعالیت‌ها دارای اثرات مثبت بر مغز ماست؟
تا به این‌جا متوجه شدیم که مطالعه بهتر از تماشای تلویزیون است. می‌توان مشاهده کرد که مطالعه باعث آرام شدن اعصاب، افزایش مهارت‌های زبانی و استدلالی و حتی افزایش میزان هوشیاری در زمان پیری می‌شود. از طرفی دیگر، تلویزیون دارای اثرات منفی بر مغز است.
اما ما همچنان دلیل صحت آن را متوجه نشده‌ایم.
اجازه دهید تا تأثیر مطالعه بر تعامل کودکان با مادران خود در زمان تماشای تلویزیون یا مطالعه‌ی کتاب را بررسی کنیم.
نتایج نشان می‌دهد که تماشای تلویزیون منجر به کاهش میزان و کیفیت ارتباط میان مادر و فرزند می‌شود. مادران در طول تماشای یک برنامه‌ی تلویزیونی صحبت کمتری با کودکان خود کرده و اگر هم صحبت کنند، این صحبت‌ها با حرف‌هایی که کودکان آن‌ها می‌زنند بی‌ربط است.
از طرفی دیگر، مطالعه‌ی کتاب با کودکان، موجب افزایش میزان و سطح ارتباط مادر و کودک می‌شود. مادران تمایل بیشتری به پاسخ دادن به سؤالات کودکان داشته، به جملات آن‌ها واکنش نشان داده و موضوعات را با جزئیات بیشتر توضیح می‌دهند. برای مطالعه‌ی بیشتر به مطلب کتاب هایی که هر مادری باید بخواند مراجعه کنید.
فراتر از ارتباط مادر و فرزند، مسئله فقط کیفیت برنامه‌های تلویزیون و یا مطالعه‌ی کتاب نیست. به نظر می‌رسد که ماهیت این فعالیت‌ها به‌نوبه‌ی خود نتایج متفاوتی به همراه دارد.
تلویزیون برای تأثیرپذیر بودن طراحی شده است. پس از شروع برنامه‌ی موردعلاقه، شما عقب نشسته و همه‌چیز را بدون نیاز به تجزیه و تحلیل مشاهده می‌کنید. شما به‌ندرت نیاز دارید تا برنامه را برای فکر کردن متوقف کنید.
تلویزیون همچنین ایده‌ها و شخصیت‌ها را در یک سطح صاف و مشخص، نمایش می‌دهد. برنامه‌ها دارای جزئیات زیادی نبوده و همه‌چیز کاملاً نمایان است، زیرا ماهیت تلویزیون این بوده و باید تماشاگران را از نظر بصری سرگرم کند. برنامه‌های تلویزیونی برای جلوگیری از تغییر کانال‌ها با سرعت زیادی همه‌چیز را روایت کرده و به جزئیات نمی‌پردازند.
از طرفی دیگر کتاب‌ها درزمینه‌ی یادگیری و سرگرمی فعال‌تر هستند. خواننده مجبور به تمرکز بر مطالب بوده و باید به مفاهیم کتاب فکر کند. زمانی که ما مطالعه می‌کنیم، مجبور می‌شویم تا از قوه‌ی تخیل خود برای پر کردن شکاف‌ها استفاده کنیم.
کتاب‌ها همچنین این مزیت را دارند که همه‌چیز را با جزئیات کامل تشریح می‌کنند. درحالی‌که تلویزیون دیالوگ‌های میان دو شخصیت را کاملاً ترکیب می‌کند، کتاب خواننده را مجبور می‌کند تا از یک صحنه به صحنه‌ای دیگر و از کاراکتری به کاراکتر دیگر رفته و تفسیر طولانی‌تری ارائه می‌دهد.
پس حالا می‌توان تأثیر مطالعه بر ذهن را مشاهده کرد. چطور می‌توان این تأثیر را در زندگی به کار برد؟
از محیط اطراف خود فاصله بگیرید
اگر به تلویزیون چسبیده‌اید، عمدتاً به خاطر این است که در آن محیط قرار گرفته‌اید. افراد اطراف شما همواره در مورد برنامه‌های تلویزیونی صحبت کرده و شما هم دوست دارید تا بیشتر تلویزیون تماشا کنید. شما با یک کنترل به‌راحتی به تلویزیون وصل شده و راحت‌تر آن را تماشا می‌کنید. شما به‌محض این‌که به خانه برسید به سراغ کنترل تلویزیون می‌روید.
چطور می‌توان از تلویزیون فاصله گرفته و با کتاب خواندن به رشد ذهنی خود کمک کرد؟
اولین چیز برای ترک این عادت، تغییر محیط اطراف است. حضور در یک محیط مشابه برای مدتی طولانی، شما را به دنبال کردن چیزهای مشابه ترغیب می‌کند؛ اما رفتن به محیطی کاملاً جدید، به‌سرعت شما را از عادت‌هایتان دور می‌کند.
برای مثال، اگر شما به جایی مسافرت کنید، مجبور می‌شوید تا به‌سرعت به عادت‌های جدید خو بگیرید. شما در معرض یک شیوه‌ی متفاوت از زندگی قرار داشته و تمامی فعالیت‌های روزانه‌ی شما کاملاً دست‌خوش تغییر می‌شود. زمانی‌که در یک محیط جدید قرار گرفتید، عادت تلویزیون تماشا کردن شما بین 1 تا 5 روز از شما دور می‌شود.
درحالی‌که ممکن است تصور شود رفتن به یک محیط جدید عملی نباشد، اما شما می‌توانید با یک مسافرت کوتاه به آن دست یابید. کمی استراحت و رفتن به مسافرت دیدی متفاوت در زندگی روزانه به شما داده و شما را به انجام کارهای جدید وامی‌دارد. زمانی که به خانه بازمی‌گردید، می‌توانید آن عادت جدید را دنبال کنید.
شما همچنین می‌توانید از محیط اطراف خود با تغییر فضا دور شوید. تغییر فضای سرگرمی خانه با استفاده از مفهوم «نشانه‌های زیست‌محیطی» به شما کمک کرده و انجام فعالیت‌های مفید برای شما را آسان‌تر می‌کند.
کتاب‌های مفید انتخاب کنید
کار دیگری که می‌توان انجام داد انتخاب کتاب‌هایی است که مناسب شما بوده و ارزشمند هستند. اگر توانایی انتخاب بین کتاب‌های الکترونیکی و کتاب‌های کاغذی را دارید، کتاب‌های کاغذی را انتخاب کنید.
کتاب‌های کاغذی به دلایل زیر بهتر هستند:
- افرادی که کتاب‌های کاغذی مطالعه می‌کنند در به خاطر سپردن مطالب نسبت به کتاب‌های الکترونیکی عملکرد بهتری دارند. کتاب‌های سنتی حس پیشرفت را به خوانندگان القا می‌کنند، زیرا فرد با ورق زدن کتاب‌ها حس پیشرفت را به دست می‌آورد.
- نور ناشی از مطالعه‌ی کتاب‌های الکترونیکی الگوی خواب افراد را مختل می‌کند، درحالی‌که کتاب‌های کاغذی سبب خواب بهتر افراد می‌شوند.
- استفاده از وسایل الکترونیکی نظیر تبلت برای مطالعه، با سطوح استرس و افسردگی بالاتر افراد مرتبط است. از طرفی دیگر، کتاب‌های سنتی به کاهش استرس فرد کمک می‌کنند.
اگر نمی‌دانید که چه زمانی برای مطالعه‌ی شما مناسب‌تر است، سعی کنید تا مقداری از وقت خود در صبح یا عصر را به این کار اختصاص دهید.
اگر در انتخاب کتاب موردنظر خود تردید دارید، به وب‌سایت‌های مختلف کتاب مراجعه کرده و یا در شبکه‌های اجتماعی از نظر دیگران استفاده کنید. برای مثال می‌توانید مطالب پرفروش ترین کتاب های هفته در بنیتا؛ هفته اول دی ماه 95 و یا 10 رمان برتر از نویسندگان زن ایرانی را مطالعه کنید. مطالعه‌ی کتاب به کاهش استرس کمک کرده و ایده‌های جدیدی را به شما ارائه می‌کند.
اگر کتاب‌ها شما را دل‌تنگ گذشته و دوران مدرسه کرد، سعی کنید تا کتابی را انتخاب کنید که برای مطالعه به شما انرژی بدهد. به عقیده‌ی ما، کتاب می‌تواند به رشد شخصیتی شما کمک کند. اتفاقی که هرگز با تماشای تلویزیون محقق نمی‌شود.
منبع: lifehack
