تماشای بازی کائنات+فیلم

رضا برات زاده- سرپرست گروه آیینی «جایلان»- در گفت‌وگو با ایسنا، درباره آیینی که به جا می‌آورند، بیان کرد: ما در فرهنگ‌مان چیزی با عنوان رقص نداریم و در اصل حرکاتی که اعضای گروه ما به جا می‌آورند نوعی بازی است. بازی که شاید در زمانی که  گروهی از کرمانج‌ها که شاخه‌ای از اقوام کردها هستند و به شمال خراسان کوچ کرده‌اند، مرسوم شده است.

او با بیان اینکه رقص‌های کردی در تمام دنیا سلسله‌ای و به هم متصل هستند، افزود: اما این بازی کمی متفاوت است. هر فردِ گروه، بازیگری است که نقش خودش را ایفا می‌کند. حرکت‌هایی که بازیگران گروه ما آن را اجرا می‌کنند دوازده مدل است که به دوازده قَرصه معروف است. برخی از این حرکت‌ها در فرهنگ ما، در طول زمان کمرنگ و برخی دیگر هم حذف شده‌اند.

سرپرست گروه آیینی «جایلان» درباره تفکری که پشت این بازی وجود دارد، توضیح داد: برخی می‌گویند این حرکت‌ها، نوعی بازی کائنات است. برخی هم معتقدند چون در آن افراد دور هم می‌چرخند شاید برداشتی از آیین مهر بوده است. عده‌ای دیگر هم اظهار می‌کنند از ترکیب ورزش و حماسه با هم این حرکت‌ها شکل گرفته و مردم خود را برای جنگ آماده می‌کردند.

برات زاده اضافه کرد: البته روایتی هم وجود دارد که می‌گویند این حرکت‌ها جنبه اتصال بین اقوام را داشته و برای آنکه کدورت‌ها و درگیری‌های خود را کنار بگذارند در یک میدان دور هم قرار می‌گرفتند و با یک موسیقی با یکدیگر همدلی و شادی می‌کردند.  

او با بیان اینکه این روایت‌ها سینه به سینه نقل شده و به عبارتی تاریخ فرهنگ شفاهی ما محسوب می‌شود، گفت: قطعا این هنرمندان بودند که همه آیین‌ها را در فرهنگ‌های مختلف ساخته‌اند و آیین‌ها وحی الهی نبوده‌اند بلکه بر اساس فرهنگ، جغرافیا و فضای تاریخی بومی مناطق مختلف و به وسیله عارفان، مردم، بزرگان و فیلسوفان شکل گرفته‌اند.  

سرپرست گروه آیینی «جایلان» درباره اینکه از چه سالی این گروه را تشکیل داده، بیان کرد:  از سال 1382 این گروه شکل گرفت و اسم آن را جایلان به معنای جوانان گذاشتم و سعی کردم آیین منطقه خراسان شمالی را با نسل‌های جوان در جشنواره‌های مختلف اجرا کنم.

 برات زاده با بیان اینکه احساس می‌کنم  یک سرباز فرهنگی هستم، اضافه کرد: معتقدم باید این آیین‌ها را  به نسل‌های بعدی منتقل کرد به همین دلیل از زمانی که شروع به کار کرده‌ام تا کنون حدود 100 شاگرد داشتم و در قالب یک گروه 28 نفره‌ با جوانان و نوجوانان علاقمند به فرهنگ کار می‌کنم.

او همچنین  اعلام کرد: پیش از ورود به این کار، در بخش تئاتر فعالیت می‌کردم و کم کم به اجرای آیین‌های منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کنم، علاقمند شدم، به همین دلیل در این زمینه تحقیقات میدانی انجام دادم و متوجه شدم این کار از تئاتر برای من جذاب‌تر و لذت بخش‌تر است.

سرپرست این گروه درباره لباس‌های قرمز رنگی که اعضا بر تن می‌کنند نیز توضیح داد:‌ گفته می‌شود این لباس‌ها به سبک لباس حاجی فیروز است و عاشیق‌های منطقه در زمان گذشته به تن می‌کردند و با ساز بومی به روستاهای اطراف می‌رفتند و بازی‌های خاص منطقه را در مراسم جشن و شادی اجرا می‌کردند. البته لباسی که اعضای گروه ما به تن می‌کنند به روز شده است.

برات‌زاده با بیان اینکه از چاروق به عنوان پاپوش اعضای گروه استفاده می‌شود، درباره‌ی آن بیان کرد:  چاروق یکی از صنایع دستی شمال خراسان است که ما در پوشش پای گروه از آن استفاده می‌کنیم. استاد حسینعلی محمد زاده- نیز چاروق دوز پیشکسوت این استان است که تندیسی از این هنرمند در میدان بجنورد نصب شده است.