مقدمه ای درمورد لوپوس

آیا بیماری لوپوس(Systemic lupus erythematosus SLE) را میشناسید؟

لوپوس چیست؟

لوپوس نوعی بیماری مزمن روماتیسمی است که موجب بروز التهاب در بافت های بدن میشود. علامت مشخصه آن قرمزی پوست صورت و درد مفصلی است.

یکی از انواع بیماری خود ایمنی است و زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن بیمار شروع به حمله بافت ها و اندام های بدن خود فرد می کند. این حملات باعث التهاب، ورم و آسیب دیدن نقاط مختلف بدن همچون مفاصل، پوست، کلیه ها، خون، قلب و ریه می شود.

این بیماری اغلب پوست و چندین اندام داخلی را درگیر می‌کند و با وجود اتوآنتی بادی در خون همراه است. سیر بالینی لوپوس شامل دوره‌های فعالیت و بهبود است.

از آنجایی که آنتی بادی ها و سلول های همراه با التهاب می تواند روی بافت ها در هر نقطه از بدن تاثیر بگذارد گاهی اوقات لوپوس می تواند سبب بیماری های پوست، قلب، ریه ها، کلیه ها، مفاصل و یا سیستم عصبی می شود. وقتی که تنها پوست درگیر است بیماری درماتیت لوپوس و یا لوپوس اریتماتوی پوستی نامیده می شود.

نوعی درماتیت لوپوس وجود دارد که می تواند از پوست جدا شود ولی فرد بیماری داخلی ندارد که به آن لوپوس قرص مانند می گویند. وقتی که ارگانهای داخلی بدن درگیر هستند بیماری، لوپوس اریتماتوی سیستمیک (SLE) نامیده می شود.

هر دو لوپوس قرص مانند و لوپوس سیستمیک در زنان نسبت به مردان ( در حدود هشت برابر ) شایع تر است. این بیماری می تواند در تمام سنین تاثیر بروز کند اما اغلب در 20- 45 سال آغاز می شود. آمار نشان می دهد که لوپوس در آمریکایی های آفریقایی تبار و مردم چینی و ژاپنی تبار تا حدودی بیشتر است.

لوپوس (Lupus) در زبان لاتین به معنی گرگ و اریتما (Erythema) در زبان یونانی به معنی سرخی است. این نام بخاطر شکل لکه سرخ بر پوست است که شبیه جای گازگرفتگی گرگ است.

علل بیماری لوپوس چیست؟

علت دقیقی برای این بیماری شناخته نشده است ولی عواملی مانند ( ژن به ارث رسیده، ویروس ها، نور ماوراء بنفش و برخی از داروها ) ممکن است نقش داشته باشند. وجود بیماریهای خود ایمنی مانند ( لوپوس، آرتریت روماتوئید و اختلالات اتوایمیون تیروئید ) در میان بستگان افراد مبتلا به لوپوس از علل ژنتیکی است بعضی از دانشمندان بر این باورند که سیستم ایمنی بدن در لوپوس به سهولت توسط عوامل خارجی مانند ویروس ها یا نور ماوراء بنفش تحریک شده است.

گاهی اوقات، نشانه های لوپوس با یک دوره کوتاه از قرار گرفتن در معرض آفتاب ظاهر شود. مشخص شده است که برخی از زنان دارای بیماری SLE قبل از دوره های قاعدگی تجربه بدتر شدن علائم خود را دارند. این پدیده نشان می دهد که هورمون های زنانه نقش مهمی در بروز SLE دارند.

SLE ممکن است به علت برخی داروها ایجاد می شود.

شایعترین این داروها عبارتند از Procainamid, Isoniazid, Hydralazine
و داروهایی با احتمال کمتر عباتند از: Anti-seizure medications, Capoten, Chlorpromazine, Etanercept,

Infliximab, Methyldopa, Minocycline, Penicillamine, Quinidine, Sulfasalazine

تشخیص لوپوس چگونه است؟

پزشک بعد از صحبت با بیمار و معاینه وی آزمایشاتی انجام میدهد.

آزمایش خونی اندازی گیری آنتی بادی ضد هسته Antinuclear antibody در اغلب بیماران مثبت است.

آزمایش خونی اندازه گیری آنتی بادی Anti-doubled stranded DNA هم در اغلب بیماران مثبت میشود

بعد از تشخیص بیماری بطور مرتب خون و ادرار بیمار آزمایش میشود.

علائم لوپوس چیست؟!

نوع علائم و شدت آنها در بیماران مبتلا به لوپوس متفاوت است بسیاری از مبتلایان به لوپوس احساس ضعف و خستگی میکنند. وزنشان کم شده و تب خفیفی دارند. علائم دیگر این بیماری عبارتند از

درد مفاصل و عضلات

درد مفاصل و عضلات در اغلب مبتلایان به لوپوس وجود دارد. در بعضی از بیماران مفاصل معدودی گرفتار شده اند در حالیکه در تعدادی دیگر مفاصل زیادی دردناک میشوند. مفاصل کوچک دست و پا شایعترین مفاصل گرفتار هستند ولی مفاصل مچ دست، آرنج، زانو و مچ پا ها هم ممکن است گرفتار شوند. ممکن است درد مدتی در یک مفصل باشد و بعد از مدتی در مفصلی دیگر احساس شود. بجز درد مفصلی مشکل دیگر احساس خشکی در مفصل است که در صبح ها و بعد از برخاستن از خواب بیشتر است.

مفاصل ممکن است قرمز شوند. درد مفصلی ممکن است چند ساعت تا چند ماه طول بکشد و ممکن است خفیف و یا شدید باشد. گاهی اوقات مفصل گرفتار شده قدری متورم هم میشود ولی تخریب مفصلی مانند آنچه در روماتیسم مفصلی دیده میشود در بیماری لوپوس وجود ندارد.

فنومن رینود

فنومن رینود Raynaud's phenomenon به وضعیتی میگویند که سرما یا استرس موجب اسپاسم عروق در قسمتی از اندام میشود. علامت این اسپاسم معمولا درد در انگشتان دست یا پا است. فنومن رینود در بیماری لوپوس به علت التهاب عروق خونی ایجاد میشود و گاهی اوقات چنان شدید شده که منجر به گانگرن و سیاه شدن انگشت میشود.

فنومن رینود بصورت رنگ پریدگی و سفید شدن نوک انگشتان

پوست، دهان و مو

ضایعه پوستی بیمار مبتلا به لوپوس بصورت قرمزی به شکل پروانه بر روی بینی و دو طرف گونه در سه چهارم بیماران دیده میشود و نیمی از این ضایعات پوستی در معرض نور خورشید تشدید میشوند. این قرمزی پوستی بر روی پوست دست ها یعنی جاهاییکه در معرض تابش نور خورشید هستند هم دیده میشود. در 60 درصد بیماران این ضایعات پوستی به نور خورشید حساسند. زخم های داخل محوطه دهان و ریزش مو هم از دیگر علائم لوپوس است.

خون

اغلب این بیماران یک کم خونی خفیف دارند. گاهی هم کاهش مقدار گلبول های سفید و یا پلاکت در بیماران مبتلا به لوپوس دیده میشود. گاهی اوقات غدد لنفاوی این بیماران متورم و بزرگ میشوند.

قلب و ریه

در بیمار مبتلا به لوپوس ممکن است پرده دور قلب و پرده دور ریه ملتهب شده که موجب درد قلب و یا درد ریه میشود.

کلیه

در 30 درصد مبتلایان به لوپوس کلیه ملتهب میشود که نتیجه آن دفع پروتئین از طریق کلیه در ادرار است.

مغز و سیستم عصبی

افسردگی و اضطراب در این بیماران شایع است. سردرد، احساس گزگز یا خواب رفتگی در اندام و تشنج ممکن است در بیماران دیده شوند.

دستگاه گوارش

درد شکم، تهوع و استفراغ ممکن است از علائم این بیماری باشند.

نشانه های شایع لوپوس عبارتند از:

درد و تورم مفاصل

معمولا مفاصل کوچک دست و گاهی بقیه مفاصل، دچار التهاب به صورت درد و تورم و احساس خشکی در صبح می شوند. التهاب مفصل می تواند به صورت متناوب باشد یعنی بیاید وبرود. وجود علائم التهاب در مفصل نشانه فعال بودن و یا عود بیماری است. معمولا علائم مفصلی با کنترل بیماری به طور کامل برطرف می شود و آسیب مفصلی بر جای نمی گذارد.

درصد کمی از بیماران (کم تر از 10 درصد) ممکن است علائم مفصلی به مدت طولانی تر بماند، که در این بیماران معمولا همزمانی روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) و لوپوس مطرح می شود. همچنین اگر بیمار لوپوسی دچار درد مفصلی مکانیکی (درد موقع فعالیت) در یک مفصل به خصوص مفصل ران شد، باید حتما عارضه استخوانی بیماری لوپوس (یعنی نکروز استخوان یا استئونکروز) مورد بررسی قرار گیرد. به همین دلیل به بیماران لوپوسی توصیه می شود در صورت وجود هرگونه علامت مفصلی حتما با پزشک روماتولوژیست خود مشاوره نماید.

تظاهرات پوستی (راش)

یکی ازعلائم مشخصه لوپوس، تظاهرات پوستی (راش) است، بخصوص که بر روی گونه ها و بینی ظاهر می شود و آن را به پروانه تشبیه می کنند. این راش ها ممکن است در مناطق دیگر پوست مانند صورت، گوش، شانه، بازو، دست و هر قسمتی از پوست که در معرض نور آفتاب قرار بگیرد هم ظاهر شود. بسیاری از بیماران لوپوسی به نور آفتاب حساس هستند و به همین دلیل غالبا راش های پوستی بعد از اینکه بیمار در معرض نور آفتاب قرار گرفت ظاهر شده و یا اینکه شدت می یابند.

راش های پوستی معمولا نشان دهنده فعالیت بیماری و یا عود می باشند. بیماران لوپوسی در صورت بروز هرگونه راش پوستی باید به روماتولوژیست خود مراجعه نمایند.

زخم دهان

تعدادی از بیماران لوپوسی در زمان فعالیت بیماری، دچار زخمهای دهانی به خصوص در سقف دهان می شوند. این ضایعات ممکن است بدون درد باشد به طوری که فقط پزشک در معاینه آن را پیدا کند.

حساسیت به نور

بسیاری از بیماران لوپوسی به نور آفتاب حساس هستند، به طوری که با قرار گرفتن در معرض نور آفتاب دچار راش قرمز رنگ در مناطق در معرض می شوند و این راش ها چندین ساعت تا چند روز باقی می مانند. همچنین نور خورشید می تواند ضایعات پوستی را تشدید نماید. توصیه می شود بیماران مبتلا به لوپوس درمعرض نورخورشید قرار نگیرند و زمانی که شدت نور آفتاب زیاد است، از منزل خارج نشوند.

ریزش مو

بیماران لوپوسی معمولا در زمان فعالیت بیماری دچار ریزش مو می شوند. این نوع ریزش مو به صورت منتشر است و با کنترل بیماری برطرف می شود. اما تعدادی از بیماران مبتلا به ضایعات پوستی مزمن به نام دیسکوئید در پوست سر می شوند، که با توجه به اینکه این ضایعات ضمائم پوست را از بین می برند، ریزش موی موضعی ناشی از این ضایعات قابل برگشت نمی باشد.

خستگی

خستگی از علائم شایع بیماری لوپوس می باشد و در اکثر بیماران دیده می شود. از آنجا که خستگی در اثرعوامل دیگر نیز ایجاد می شود،توصیه می شود در صورت احساس خستگی بیش از حد، حتما با پزشک روماتولوژیست خود مشاوره نمایند.

تب

تب می تواند از علائم عود بیماری باشد. وجود هرگونه تب غیر قابل توجیه در بیمار لوپوسی نیاز به بررسی از نظر عود بیماری دارد. همچنین تب ممکن است ناشی از وجود عفونت در بیمار باشد، که خود عفونت نیز می تواند باعث عود بیماری گردد. بنابراین توصیه می شود در صورت بروز تب به پزشک روماتولوژیست خود مراجعه نمائید.

درد قفسه سینه

التهاب پرده های اطراف ریه و قلب می تواند منجر به درد قفسه سینه شود، که معمولا این درد با تنفس و سرفه تشدید می شود. درد قفسه سینه ممکن است در اثر عوامل دیگر مانند آمبولی ریه ( گیر کردن لخته خون در عروق ریه)، عفونت ریه، و یا حوادث قلبی باشد. بنابراین توصیه می شود درصورت بروز هرگونه درد قفسه سینه با پزشک روماتولوژیست خود مشورت کنید.

درد و ضعف عضله

بیماری لوپوس در زمان فعالیت، معمولا ضعف خفیف عضله و مختصر افزایش آنزیمهای عضله ایجاد می نماید، که با کنترل بیماری برطرف می شود. ضعف عضله به صورت اختلال در بلند شدن از زمین یا بالا رفتن از پله خود را نشان می دهد. توصیه می شود در صورت وجود ضعف عضله، حتماً به پزشک روماتولوژیست خود مراجعه نمایید.

ورم ساق پا و یا دور چشم

تعدادی از بیماران لوپوسی در سیر بیماری دچار درگیری کلیه می شوند. درگیری کلیه معمولا بدون علامت می باشد، و پزشک در طی بررسی روتین با انجام آزمایش ادرار متوجه آن می شود. اما در مواردی که درگیری کلیه شدید تر باشد ممکن است بیمار دچار علائمی مانند ورم ساق پا و گاهی ورم زیر چشم شود. همچنین افزایش فشار خون نیز یکی از علائم درگیری کلیه می باشد.

سردرد

درگیری مغز در بیمار لوپوسی می تواند منجر به بروز سردرد شود. سردرد ناشی از لوپوس معمولاً شدید می باشد و با سردردهای قبلی بیمار متفاوت است و به مسکن جواب نمی دهد. سردرد می تواند به علت میگرن، افسردگی و اضطراب نیز باشد است. توصیه می شود در صورتی که سردرد جدید یا شدید ایجاد شد، هر چه سریعتر به متخصص روماتولوژی خود مراجعه نمائید، تا بررسی های لازم به عمل آید.

تشنج-علائم روانی

تشنج ممکن است از علائم فعالیت بیماری لوپوس باشد. همچنین تشنج می تواند در اثر ضایعات قدیمی مغزی نیز ایجاد شود. بنابراین توصیه می شود در صورت بروز تشنج حتما به اورژانس بیمارستانی که روماتولوژیست دارد مراجعه نمائید. یکی دیگر از تظاهرات بیماری لوپوس علائم روانی می باشد.در صورت ایجاد علائم روانی به متخصص روماتولوژیست خود مراجعه نمائید تا بررسی های لازم به عمل آید.

عوارض جانبی لوپوس

این موارد شامل ناراحتی معده، سردرد، صدا در گوش، سرگیجه، راش ، کبودی ساده، احتباس مایعات و خون در مدفوع می باشد.

برخی بیمارانی که از داروهای NSAIDS استفاده می کنند به نور خورشید حساس تر می شوند. از ضد آفتاب و لباس های محافظ استفاده کنید و از تماس با نور خورشید اجتناب کنید. بیشتر از دوز تجویز شده از این داروها استفاده نکنید. به همراه این داروها از داروهای دیگر مثل داروهای بدون نسخه بدون مشورت با پزشک تان یا پرستارتان استفاده نکنید.

مطالعات اخیر در مورد دو نوع NSAIDS حاکی از افزایش خطر مشکلات قلبی عروقی در افرادی بوده که به مدت طولانی از این داروها استفاده می کردند. حائز اهمیت است که منافع دارو را در برابر عوارض جانبی آن بررسی کنید و به هر پرستار، پزشک یا دندان پزشکی که مراجعه می کنید بگویید که از داروهای NSAIDS برای بیماری لوپوس استفاده می کنید.

از آنجا که این داروها باعث ناراحتی معده و روده می شوند آن ها را همراه و یا بعد از غذا استفاده کنید. شما باید از مصرف نوشیدنی های الکلی نیز اجتناب کنید زیرا الکل ناراحتی های معده را تشدید می کند. برای دریافت راهنمایی در مورد موارد ذکر شده با پزشکتان تماس بگیرید.

ضد مالاریاها(کلروکین و هیدروکسی کلروکین)

داروهای ضد مالاریا در کنترل آرتریت مرتبط با لوپوس، راش پوستی، زخم های دهانی و دیگر نشانه ها مانند خستگی و تب بسیار موثر هستند. دارو های ضد مالاریا به عنوان داروهای کنترل کننده سیستم ایمنی جزو دارو های اصلی و مهم در لوپوس تلقی می شود. این داروها در درمان دیسکوئید اریتماتوسیستمیک بسیار موثر می باشند. گرچه داروهای ضد مالاریا در کنترل بیماری شما بسیار موثر می باشند، استفاده از آن ها نیازمند صبر و حوصله است. استفاده از آنها، قبل از مشاهده ی هر گونه تغییری در علائم بیماری، هفته ها یا ماه ها زمان می برد.

عوارض جانبی محتمل

این موارد شامل ناراحتی معده، کاهش اشتها، استفراغ، اسهال، تاری دید، اختلال در تمرکز، سردرد، عصبانیت، تحریک پذیری(حساسیت)، گیجی، ضعف ماهیچه، خشکی و خارش پوست، ریزش موی خفیف، راش، تغییر در رنگ پوست و کبودی غیر عادی می باشد.

درمان لوپوس

درمان بیماری لوپوس بسته به نوع علایم و نشانه های بروز کرده متفاوت است. مشخص کردن اینکه شما بدرمان خاصی احتیاج داشته یا نه و نوع آن درمان نیاز به بررسی پزشک دارد. داروهایی که عموما برای درمان این بیماری استفاده می شوند شامل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، داروهای ضد مالاریا، کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids) و داروهای سرکوب کننده ایمنی (Immunosuppressants) می باشند.

مصرف و عدم مصرف این داروها، میزان و نوعشان و نحوه مصرف آنها همه باید با دستور پزشک باشد.

درمان خانگی بیماری لوپوس

در صورت ابتلا به بیماری لوپوس با تغییراتی در سبک زندگی و رعایت مواردی می شود تاحدودی جلوی شعله ور شدن های بیماری را گرفته و راحت تر با بیماری زندگی نمود.

این عوامل شامل:

• استراحت کافی
• محافظت از پوست در برابر آفتاب
• ورزش منظم
• ترک سیگار
• رژیم غذایی سالم

زنان باردار مبتلا به SLE در معرض خطر هستند.

این بارداری نیاز به نظارت تعاملی به طور کلی توسط یک روماتولوژیست ماهر همراه با یک متخصص زنان در حاملگی های پر خطر می باشد. زنان مبتلا به SLE که باردار هستند در دوران بارداری، زایمان و پس از زایمان نیاز به مراقبت نزدیک دارند که شامل نظارت بر جنین توسط پزشک متخصص زایمان در دوران بارداری و بعد از بارداری می باشد.

در این زنان خطر ابتلا به سقط جنین ( سقط ) افزایش می یابد و ممکن است SLE در دوران بارداری شعله ور شود. حضور آنتی بادی های فسفولیپید مانند ( آنتی بادی های کاردیولیپین یا ضد انعقاد ) در خون می تواند زنان را در معرض خطر سقط جنین قرار دهد. آنتی بادی های کاردیولیپین با گرایش به لخته شدن خون در ارتباط است.

زنان مبتلا به SLE که آنتی بادی های کاردیولیپین یا ضد انعقاد لوپوس دارند ممکن است در دوران بارداری برای جلوگیری از سقط جنین از داروهای رقیق کننده خون ( آسپرین با یا بدون هپارین ) استفاده شود سایر درمان های گزارش شده استفاده از گاماگلوبولین وریدی برای زنانی که سابقه سقط جنین زودرس داشته اند می باشد.

زنان بارداری که یک رویداد لخته شدن خون قبلی داشته اند ممکن است با ادامه مصرف داروهای رقیق کننده خون برای شش تا 12 هفته در طول و بعد از بارداری، خطر ابتلا به لخته شدن خون در ارتباط با حاملگی را کاهش می دهد. Plaquenil در حال حاضر مشخص شده است برای استفاده در درمان SLE در دوران بارداری بی خطر است . کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزولون، هم با خیال راحت برای لوپوس در دوران بارداری استفاده می شود.

درمان لوپوس با طب جایگزین

بعضی اوقات مصرف بعضی از داروهای طب جایگزین بهمراه داروهای تجویز شده می تواند به درمان این بیماری کمک نماید. قبل از مصرف این داروها با پزشکتان در اینباره مشورت نمایید. درمان های مکمل و جایگزین برای لوپوس عبارتند از:

• استفاده از مکمل های حاوی آندروسترون (DHEA)
• استفاده از تخم کتان چراکه این بذر می تواند تا حدودی التهاب را کاهش دهد.
• استفاده از روغن ماهی چرا که امگا 3 درون این روغن برای درمان لوپوس مفید می باشد.
• مصرف ویتامین D هم ممکن است تاثیری بر درمان این بیماری داشته باشد.

ویدئو های مربوط به لوپوس

گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم

مرجان امینی