سیاتیک چیست. اگر ناگهان دچار کمردرد ی شده اید که همراه با آن درد به باسن و پشت ران و ساق شما هم انتشار پیدا میکند به احتمال زیاد دچار وضعیتی شده اید که به آن سیاتیک Sciatica میگویند. سیاتیک به درد های تیر کشنده ای میگویند که از پشت باسن شروع شده و به پشت ران و ساق و گاهی کف پا تیر میکشد.
عصب سیاتیک از قسمت پایین کمر یا نخاع شروع شده و تا انتهای هر پا ادامه دارد. عصب سیاتیک یکی از بلندترین عصب ها در بدن می باشد.این عصب از قسمت پایین کمر شروع شده و تا پشت باسن، ران و ساق و انتهای پا ادامه دارد.این عصب، عضلات پشت زانو و پایین پا را کنترل می کند و حس را در پشت ران، قسمتی از پایین پا و کف پا ایجاد می کند.
رگ (عصب) سیاتیک چیست؟
عصب سیاتیک پا یکی از بزرگترین و طولانی ترین عصب ها دربدن وضخامت آن به اندازه یکی ازانگشتان شما است و در ناحیه پایین ستون مهره ها قراردارد. این رگ ازناحیه تحتانی مفصل کمرشروع میشود و به طرف لگن و باسن کشیده شده است وسپس درناحیه ساق پا یعنی ناحیه ای که به دوقسمت در زانو تقسیم شده است قراردارد. هرساق پا دارای یک رگ سیاتیک است.
انواع درد سیاتیک کمر و پا
درد رگ سیاتیک می تواند به صورت دردهای ملایم یا شدید در نواحی مفصل کمر، باسن، پا و ساق پا ظاهر شود. شما همچنین ممکن است با احساس ضعف وبی حسی در این نواحی مواجه شوید. بوسیله آسیب دیدگی های عصب و فشار روی عصب مانند فشار روی مهره ها (استخوان های ناحیه کمروگردن) ایجاد می شود. بر اساس گفته های انجمن جراحان ارتوپد آمریکا درد عصب سیاتیک معمولا در افراد بین سن 30 و 50 سال رخ می دهد.
دردهای وخیم سیاتیکی کمر و پا
این دردها به صورت ناگهانی اتفاق می افتد ومعمولا بعد از چند روز و چند هفته بهبود می یابند .این موارد با علائم درد کف پا نیز متفاوت است.شدت درد پا بستگی به میزان آسیب به بافت ها دارد. منبع اصلی کمر درد و پا درد ممکن است مفصل ستون مهره ها ،دیسک ،عصب ها ،یا ماهیچه ها ولیگامنت ها باشد.
دردهای مزمن سیاتیکی کمر و پا
این دردها بیشتر از 3 ماه در بدن می ماند و علت کمر درد هم مشخص نیست .این دردها همیشه همراه بیمار است و با انجام فعالیت های خاص شدیدتر می شوند. عواملی چون آسیب دیدگی عصب ها ،جراحت در بافت ها ،آرتروز و یا تاثیر روانی درد بر روی بیمار از پیامدهای این بیماری است .هر فرد با پیدایش این علامت ها در خود،باید به پزشک متخصص مراجعه کند.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
علت سیاتیک چیست؟
سیاتیک بیشتر در سنین 50-30 سالگی بوجود میاید و علت عمده آن پاره شدن دیسک بین مهره ای است. بدنبال وارد شدن فشار بیش از حد به ستون مهره، قسمت حلقوی محیطی دیسک ( آنولوس فیبروزوس) پاره شده و قسمت مرکزی ( نوکلئوس پولپوزوس) از بین شکاف پارگی به بیرون راه پیدا میکند. این قسمت بیرون زده را هرنی یا فتق میگویند.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
دلایل سیاتیک
- آسیب و ناراحتی در قسمت پایین کمر و ستون فقرات
- شکستن دیسک های کمر (دیسک ها همانند یک بالش بین مهره های ستون فقرات عمل می کنند)
- لغزیدن و خارج شدن دیسک از جای خود
- درد در عضلات باریک باسن
- شکستگی و یا آسیب لگن خاصره
- تومور
- خونریزی داخلی
- عفونت
- فتق دیسک (بیرون زدگی دیسک)
- رشد بیش از اندازه استخوان
- شغل های که نیاز به چرخیدن پشت دارند و یا فرد باید بار سنگینی را حمل کنید و یا نیاز به رانندگی و نشستن طولانی‌مدت دارند، ممکن است باعث درد سیاتیک شوند
- آسیب عصب در اثر دیابت (نوروپاتی دیابتی)
- استئوآرتریت
- استئوپروز (پوکی و شکستگی استخوان)
- فشار به عصب سیاتیک
- تنگی کانال نخاع
- بارداری
- لخته خون
- ایجاد آبسه (ورم چرکی)
- افزایش وزن
- عدم انجام فعالیت ورزشی منظم
- پوشیدن کفش های پاشنه بلند
- خوابیدن روی تشک خیلی نرم
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
مهمترین مشکلی که در فتق دیسک بوجود میاید اینست که قسمت بیرون زده به ریشه های عصبی که در حال بیرون آمدن از نخاع و مهره هستند فشار وارد میکند. همچنین تماس مواد شیمیایی تشکیل دهنده قسمت ژلاتینی دیسک با ریشه های عصبی موجب تحریک و التهاب آنها میشود. این فشار و التهاب عصب موجب بروز علائم سیاتیک میگردد.
در ستون مهره کمری این تغییرات بیشتر در دیسک بین مهره های 3 و 4 و دیسک بین مهره های 4 و 5 ایجاد میشود.هرنی یا فتق دیسک معمولاً بعد از فعالیت هایی مانند بلند کردن یا هل دادن جسم سنگین یا خم شدن یا چرخیدن ناگهانی بوجود میاید. بطور متوسط از هر 50 نفر یک نفر در طول عمرش دچار هرنی دیسک میشود و از این تعداد در 25-10 درصد آنها علائم بیماری ممکن است بیش از شش ماه ادامه یابد.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
عوامل خطر سیاتیک
1- سن: با افزایش سن ممکن است تغییراتی در نخاع ایجاد شود، مانند فتق دیسک و رشد بیش از اندازه استخوان که اینها باعث سیاتیک می شوند.
2- اضافه وزن: چاقی باعث افزایش فشار بر ستون فقرات و بدتر شدن درد سیاتیک می گردد.
نشستن پشت میز کار
3- نوع شغل: شغل های که نیاز به چرخیدن پشت دارند و یا فرد باید بار سنگینی را حمل کنید و یا نیاز به رانندگی و نشستن طولانی‌مدت دارند، ممکن است باعث درد سیاتیک شوند.
4- نشستن طولانی مدت و یا زندگی بدون تحرک
5- دیابت و افزایش آسیب عصب
6- آرتریت (ورم مفاصل)
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
علائم سیاتیک
- درد سیاتیک بسیار گسترده است و ممکن است طول یک پا و یا انگشتان پا را درگیر کند.
- احساس گزگز خفیف، درد خفیف و یا احساس سوزش. در برخی افراد، این درد آنقدر شدید است که شخص را از فعالیت روزانه باز می دارد.
- در اغلب مواقع، درد در یک طرف بدن می باشد.
- برخی افراد دارای دردی کشنده در یکی از پاها و یا مفصل ران و همچنین بی حسی در پای دیگر می باشند. درد و بی حسی ممکن است در پشت ساق پا، پشت زانو و یا در کف پا نیز احساس شود.
- پای دچار سیاتیک ضعیف می باشد.
- در ابتدا درد سیاتیک آرام است و با گذشت زمان و در اثر عوامل زیر بدتر می شود: بعد از ایستادن و نشستن، در شب، هنگام عطسه کردن و سرفه کردن و خندیدن، هنگامی که به پشت خم می شوید و یا به مدت طولانی راه می روید و یا اگر دچار تنگی کانال نخاع باشید.
- محل درد را سرد و گرم کنید. برای 48 تا 72 ساعت اول، کمپرس سرد (مثل کیسه یخ) و بعد از آن کمپرس گرم (حوله گرم) را قرار دهید. البته می توانید از داروخانه بسته های کمپرس سرد و گرم را تهیه کنید.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
راه های تشخیص سیاتیک
پزشک در ابتدا معاینه بدنی از بیمار انجام می دهد و در طی این معاینه، موارد زیر خود را نشان می دهند:
- ضعف در خم کردن زانو و حرکات پا
- خم کردن پا به سختی
- عکس العمل ضعیف و یا غیرطبیعی در پاها
- بی حسی پاها
- درد در هنگام بالا بردن پا
- آزمایشات پزشکی زیر در صورتی باید انجام شود که شدت و مدت درد زیاد باشد:
- آزمایش خون
- تصویربرداری با اشعه X
- MRI
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
زمان مراجعه به پزشک متخصص
سیاتیک های خفیف معمولا باگذشت زمان بهبودمیابند.درصورتی که علایم سیاتیک بهبودنیافت وبعدازگذشت هفته ها دربدنتان باقی ماند به پزشک مراجعه کنید سیاتیک هایی که شدیداست به ندرت به جراحی نیازدارد.درصورت بروزنشانه های زیربه مراقبت های فوری نیازاست.
1- دردهای ناگهانی وشدید درمفصل کمر وساق پا وبی حسی وضعف درساق پاها
2- دردی که درهنگام یک آسیب جدی مانندتصادف اتفاق می افتد
3- عدم کنترل روده ومثانه
4- علائمی که به جای بهبودی شدیدترمیشوند واین به دلیل آسیب های جدی به عصب است مخصوصا آسیب هایی که باعث ضعف وبی حسی درعصب میشود.
5- علائمی که درهردوساق پا رخ میدهد که به آن سیاتیک دوطرفه گفته میشود که باعث عملکرد بد درروده ومثانه میشود ونشان دهنده بروزسندروم سوداایکواینا Cauda equine (سندروم دم اسب) است.سندروم سوداایکواینا(سندروم دم اسب) براثرفشارهایی که برعصب بوجود می آید ایجادمیشود ودرحدود 2 درصد براثر بیماری بیرون زدگی دیسک است.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
درمان سیاتیک
سیاتیک کمر و پا می تواند به صورت قطعی درمان شود هدف درمان درد سیاتیک پا،بازگرداندن بیمار برای انجام فعالیت های به صورت طبیعی وجلوگیری از آسیب مجدد می باشد. بهترین و کاملترین روشهای درمان در این بخش گفته میشود. لازم به ذکر است که ورزش برای درد سیاتیک نیز بسیار موثر بوده و نوع درمان هایی که برای آسیب های عصب سیاتیک صورت می گیرند بسته به مکانیسم ایجاد آن دارند.
در موارد آسیب هایی که بدنبال زخم های باز ایجاد شده و احتمال پارگی عصب زیاد است درمان آسیب عصب سیاتیک بصورت جراحی و ترمیم عصب پاره شده است.درد سیاتیک درمان پذیر است و معمولا بوسیله استراحت ،گرما،سرما، ماساژ،مسکن های درد، انجام حرکات کششی سبک درمان می شود. استفاده از بسته ای یخ به مدت 20 دقیقه، چندین مرتبه در یک روز در طول 45 تا 72 ساعت برای کاهش التهابات و انجام ورزش برای سیاتیک پا بسیار موثر است .
همچنین گرفتن یک دوش آب گرم واستفاده از یک پد گرم و نشستن در ارتفاع کم باعث آرامش بدن می شود. ماندن مدت کمی در رختخواب برای کاهش درد سیاتیک بسیار مناسب است اما اگر این زمان بیشتر از چندروز طول بکشد به جای اینکه برای شما مفید باشد بسیار مضر خواهد بود.اگراین مراقبت ها تاچند روز باعث کاهش درد شما نشد باید به پزشک مراجعه کنید.
عمل جراحی
برای درمان درد سیاتیک کمر و پا ، جراحی به ندرت انجام می شود مگر در مواردی که ماهیچه های شما ضعیف شده باشد ،فتق دیسک کمر داشته باشید یا مبتلا به سندروم کودا اسبی باشید و یا دردهایی که با مسکن های بدون استروئید رفع نشده و شما را آزار می دهند که ممکن است از جراحی بسته ستون فقرات در درمان استفاده شود . جراحی فتق دیسک کمر که به اصطلاح دیسکتومی گفته می شود با حذف قست هایی ازدیسک ،عصب ستون مهره ها فشرده می شوند. افراد مبتلا به استنوسیز ممکن است از این پراکندگی عصب ها سود ببرند.
دارو و قرص
داروهای بدون استروئید مانند استامینوفن ،ایبوپروفن ، ناپروکسین برای درمان درد پایین کمر و سایر علائم دردناک سیاتیک کمر و پا تجویز میشود. شل کننده عضلات هم برای گرفتگی عضلات کمر و سایر قسمت های بدن بسیار موثر است. اگر درد بیمار شدید تر بود مسکن هایی تجویز می شود که با مسکن ها وشل کننده عضلات که در بالا ذکر شده مصرف شود.
تزریق
استروئید می تواند التهاب وتورم عصب ها راکاهش دهد. این ماده می تواند یا درطول یک دوره 5 روزه خورده شود و یا در محل درد تزریق شود. استروئید درطول 24 ساعت باعث کاهش درد سیاتیک کمر و پا می شود.
فیزیوتراپی
برای درمان درد سیاتیک کمر و پا یک برنامه منظم حرکتی از همان آغاز درد تنظیم می شود.فیزیوتراپی به شما کمک می کند تا بتوانید به زودی به طور کامل فعالیت ها خود را انجام دهید و آسیب مجدد مفصل شما جلوگیری می کند.پزشک فیزیوتراپی به شما نحوه صحیح بلندکردن شی،راه رفتن ، و تمریناتی برای استقامت و کشش عضلات پشت ،ساق پا و شکم به شما نشان می دهد.اقداماتی چون ماساژ و گرما وحرارت و انجام حرکات کششی برای یک دوره کوتاه می تواند اثر بخش باشد.همچنین یوگا،کایروپراکتیک و طب سوزنی هم برای درمان درد سیاتیک کمر و پا مفید است.
لیزر
لیزر درمانی که با استفاده از نور متمرکز برای کمک به تحریک بافت سلول را شامل می شود. این نور توسط دستگاهی خاص که بر روی طول موج خاصی برای استفاده های درمانی تنظیم شده است کنترل می شود. از کشف این فناوری تنها چند دهه می گذرد و همین آن را در مقایسه با ماساژ و دیگر گزینه های متداول کنترل درد به یک گزینه نسبتا جدید در درمان کمر درد از جمله لیزر درمانی دیسک کمر تبدیل می کند.
لیزریکی ازدرمان هایی است که باعث کاهش التهابات بافت های اطراف عصب سیاتیک وکاهش التهابات درماهیچه های پریفورمیس piriformis میشوددرنتیجه باعث کاهش فشارعصب سیاتیک وکاهش دردمیشود.درمان بالیزرمیتواندباایجاداستقامت درناحیه خارجی دیسک های ستون مهره هاباحفظ حالت وعملکردآن باعث کاهش بیرون زدگی دیسک کمرشود.
باروش شکاف برروی لبه وطراحی های خاص لیزر وباتحریک کردن بافت های آسیب دیده وازبین بردن التهاب ماهیچه ها وستون مهره ها باعث بازگشت طبیعی جریان خون به بدن وترمیم مرکزسلولها وبازسازی بافت ها ،ازبین بردن گرفتگی ماهیچه ها ، کاهش التهابات وکاهش دردمیشود.
درمان بالیزرهیچ گونه سوختگی یا شکافی برروی پوست ایجادنمیکندوهیچ اثرات جانبی به همراه ندارد. این روش بسیارامن است وتاثیرات بهبودی آن بسیار افزاینده است این بدین معنی است که زمانی که بهبودی کامل پیداکردید به درمان های کمتری نیازداریدوبدن شما برای انجام تمرینات استقامتی کاملا آماده است تا بتواندباعث کاهش دردکمرشود.
طب سوزنی
طب سوزنی روش درمانی قدیمی برای مشکلی امروزی است. این روش عموما یک روش درمانی غیرسنتی برای کمر درد و گردن درد در نظر گرفته می شود. با وجود اینکه اغلب مواقع طب سوزنی اولین گزینه درمانی برای کمر درد بارداری و گردن درد نیست، تعداد زیادی از بیماران و پزشکان از آن به عنوان ابزاری برای کاهش کمردرد و گردن درد استفاده می کنند. این روش درمانی شکلی از طب چینی است که به حداقل 2500 سال قبل برمی گردد. فرضیه عمومی این روش مبنی بر این است که بدن الگوهای جریان انرژی دارد.
انرژی حیاتی یا نیروی زندگی بدن چی نامیده می شود و جریان مناسب چی برای حفظ سلامتی ضروری در نظر گرفته می شود. نظریه طب سوزنی مبنی بر این است که بیش از 2000 نقطه در بدن انسان وجود دارد که با 20 مسیر به هم متصل می شود. این مسیرها انرژی حیاتی را در سراسر بدن به جریان می اندازند. در این روش، سوزن های فلزی بسیار باریک در ترکیب های مخصوصی از این 2000 نقطه به منظور اصلاح و یا حفظ جریان طبیعی چی وارد بدن می شوند.
دراین روش باآزادکردن انرژی درمسیرهای بدن میتواندباعث بهبودبیمارشوید بافروکردن سوزن هایی درپوست دراطراف ناحیه آسیب دیده که معمولا هیچ دردی به همراه ندارد میتوان باعث کاهش دردشد.طب سوزنی موردتایید سازمان اف دی ای آمریکا برای درمان کمر درد است وسازمان بین المللی سلامت، طب سوزنی رایک درمان موثربرای کاهش درد کمر وسیایتیک میداند.
ماساژ
درمان های مخصوص با ماساژ درمانی برای کاهش دردکمربسیارموثراست باماساژدادن میتوان باعث افزایش جریان خون ، شل شدن ماهیچه ها وآزادکردن ایندورفین (ماده ای که باعث کاهش درد دربدن میشود)باعث کاهش درددربدن شد.
تمرینات ورزشی ونرمش
بعد از کاهش علائم سیاتیک زیر نظر فیزیوتراپ شما نرمش های کششی و تقویتی را یاد خواهید گرفت و انجام خواهید دارد که تاثیر بسیار مهمی در درمان قطعی بیماری سیاتیک شما دارند. درمان سیاتیک با ورزش بدون انجام این نرمش ها ناقص بوده و درد سیاتیک ممکن است بزودی عود کند. این نرمش ها باید هرچه زودتر بعد از فروکش کردن درد حاد سیاتیک شروع شوند.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی
