خودشناسی یکی از بخش‌های روانشناسی است که برای اکثریت افراد بسیار جذابیت دارد و بحث شیرین و دوست داشتنی است. روانشناسان الگوهای مختلفی برای خودشناسی ارائه کرده‌اند و نظریه‌های زیادی در این مورد موجود است.
نوعی شخصیت شناسی وجود دارد که بر اساس صفات افراد صورت می‌گیرد برای مثال وقتی کسی از شما می‌خواهد شخصیتش را توصیف کنید به صبر، مهربانی، زود عصبانی شدن یا خیلی صفات دیگر از این قبیل که در او سراغ دارید اشاره می‌کنید. استفاده کردن از صفات بارز افراد تنها راه توصیف شخصیت آن‌ها نیست اما رایج‌ترین آن‌هاست.
هر کدام از روانشناسان معروف نظریه‌ای در این مورد دارند و هرکدام از طریقی شخصیت افراد را شناسایی و تحلیل می‌کنند. برای مثال فروید به ناخودآگاه و تاثیرات پنهان و ماندگار دوران کودکی معتقد است. یک سری دیگر که روانشناسان رفتارگرا نامیده می‌شوند نحوه تربیت افراد را مورد بررسی قرار می‌دهند. عده‌ای دیگر در مورد دوره تکامل انسان و اینکه هر فرد در کدام بخش از مسیر شکوفایی خود قرار دارد بحث می‌کنند.
یکی دیگر از راه‌های خودشناسی که بسیار رایج شده و کارگاه‌های روانشناسی زیادی را به خود اختصاص داده و کتاب‌های بسیاری در این مورد وجود دارد تحلیل رفتار متقابل است. تحلیل رفتار متقابل نظریه‌ای در روانشناسی اجتماعی است که توسط اریک برن به وجود آمده است که حالات خود را می‌شناسید و با دانستن آن‌ها و شناخت خود سعی می‌کنید بالغانه رفتار کنید.
خودشناسی یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که انسان باید در طول زندگی خود آن را کسب کند تا بتواند فرآیندهای ذهنی درونش را کنترل کند. خودشناسی به شما کمک می‌کند تا الگوهای فکری مخرب و عادتهای ناسالمتان را بشناسید و آن‌ها را اصلاح کنید و با به دست آوردن این مهارت می‌توانید تصمیم‌های بهتری در زندگیتان بگیرید و عاقلانه‌تر رفتار کنید و به سوی آینده قدم بردارید.
هزاران تمرین برای اینکه به سمت خودشناسی قدم بردارید وجود دارد که ما در این مطلب تعدادی از آن‌ها را در اختیار شما قرار می‌دهیم.
1. گسترش واژگان عاطفی
اولین مسئله‌ای که می‌توانید در آن مهارت خوبی پیدا کنید این است که دایره واژگان عاطفی خود را گسترش دهید. احساسات انسان‌ها فقط به خوشحالی یا ناراحتی خلاصه نمی‌شود و رفتارها و واکنش‌های بسیار و گوناگونی وجود دارد که پیچیده‌تر از این دو حالت هستند. بیان کردن احساسات از طریق زبانی تاثیر مثبت بر ذهن دارد. هنگامی که قادر به بیان احساسات خود نباشید به راحتی دچار استرس می‌شوید. به همین دلیل ما به شما توصیه می‌کنیم که هر روز یک واژه جدید یاد بگیرید و تاثیر مثبت بر حال خود و اطرافیانتان بگذارید.
2. تمرین نه گفتن به خود
مهارت دیگری که داشتن آن بسیار خوب است تمرین نه گفتن است. برای اینکه دستاوردهای بزرگ و پایداری داشته باشید نیاز است که از خوشی‌های زودگذر بگذرید برای این کار باید تمرین کنید و به خود نه بگویید. هنگامی که یک سری تفریحات یا کارهای کوچک مانند تلویزیون، فضای اجتماعی و ... وقت شما را می‌گیرد و به فعالیت‌های اصلی خود کمتر می‌پردازید باید به خود نه بگویید و ببینید بعد از یک مدت چقدر در روند زندگیتان تاثیر گذاشته است.
3. کنترل احساسات و هیجانت
موقعیت‌ها را بسنجید و خودآگاه به آن‌ها پاسخ دهید. ممکن است شرایطی برای شما به وجود آید که سریع از کوره در بروید و عصبانی شوید و واکنش‌های نامناسبی از خود نشان دهید. اگر در این شرایط قرار گرفتید یک نفس عمیق بکشید و آرامش خود را کنترل کنید و بعد از آرام شدن و سنجیدن موقعیت تصمیم بگیرید که چه بگویید یا چه کاری انجام دهید.
4. خودشناسی و رفع ایرادها
این که هیچکس کامل و بی نقص نیست را همه می‌دانیم و پذیرفتیم ولی مسئله مهم‌تری که وجود دارد این است که بعد از این پذیرفتن باید ایرادهای خود را پیدا کنیم و مسئولیت آن‌ها را بپذیریم و سعی کنیم آن‌ها را رفع کنیم و عاقلانه و بالغانه رفتار کنیم. این کار به ما کمک می‌کند تا عیب‌های خود را ببینیم و کمتر به دنبال نقص دیگران باشیم.
