ویتامین آ یا رتینول یکی از ویتامین‌های محلول در چربی و یک آنتی اکسیدان قوی است که نقش حیاتی در بینایی افراد در نور کم، سلامتی پوست و حفظ سلامت چشم دارد. این ویتامین مثل باقی آنتی اکسیدان‌ها به استحکام استخوان‌ها، کاهش التهاب و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. ویتامین آ به دو نوع تقسیم می‌شود. نوع اول، رتینوئید است که ریشه حیوانی دارد اما نوع دوم به نام کاروتن، از گیاهان به دست می‌آید. در ادامه درباره فواید این ویتامین بیشتر صحبت خواهیم کرد.
فواید ویتامین آ
- فعالیت سالم قلب و عروق
- تنظیم فشار خون
- درمان جوش‌ها و زخم‌های پوستی
- بهبود صدا‌های گوش در دوران سالمندی
- نگهداری از سلول‌های بدن و شادابی آن‌ها
- جلوگیری از پیری زودرس
- درمان بیماری‌های دستگاه تنفسی و سلول‌های مخاطی
- بهبود مقاومت بدن در برابر بیماری‌های عفونی
- افزایش روند رشد ونمو در کودکان
- درمان زگیل و دانه‌های پوستی
منابع ویتامین آ
زرده تخم مرغ، گوشت، جگر، روغن کبد ماهی، شیر غنی شده، خامه، قلوه، ماهی کاد از منابع حیوانی ویتامین آ هستند که به غیر از شیر غنی شده، همه آن‌ها مقادیر زیادی کلسترول و چربی اشباع دارند. اما منابع گیاهی این ویتامین یا بتا کاروتن در چه میوه‌ها و سبزیجاتی موجود است؟
میوه‌های نارنجی و زرد مثل زردآلو، گریپ فروت، انبه، هویج و طالبی و سبزیجاتی مثل کدو تنبل ، شلغم، اسفناج، شوید، مرزنگوش، چغندر خام، کلم بروکلی و برگ بو جز منابع گیاهی این ویتامین هستند. هر چقدر این میوه‌ها و سبزیجات پر رنگ‌تر باشند، میزان بتا کاروتن در آن‌ها نیز بیشتر است هم‌چنین میزان چربی و کلسترول در منابع گیاهی صفر درصد است.
اکثر افراد می‌توانند میزان ویتامین آ مورد نیاز خود را از طریق غذا تامین کنند، اما کسانی که از کمبود این ویتامین رنج می‌برند، به خصوص زنان باردار یا شیرده باید به پزشک مراجعه کرده و مقدار مشخصی مکمل‌های ویتامین آ بنا بر دستور پزشک معالج مصرف کنند زیرا مصرف بیش از حد ویتامین و کپسول‌های ویتامینی به طور همزمان عوارض جانبی و اثرات بدی روی بدن دارد.
مصرف بیش‌از‌حد مکمل‌های ویتامین آ به‌تنهایی یا همراه سایر آنتی‌اکسیدان‌ها، می‌تواند باعث بروز نقص عضو نوزاد در مادران باردار، کمتر شدن تراکم استخوان و مشکلات کبدی هم‌چنین حالت تهوع، کاهش اشتها، ریزش مو، مشکلات عصبی و بیماری‌های کلیوی شود.
خشکی پوست، درد مفاصل، سردرد و کنفوزیون (نوعی حالت گیجی و کاهش هشیاری) از علائم مسمومیت ناشی از مصرفِ زیادِ ویتامین آ هستند. مکمل‌های ویتامین آ ممکن است با برخی قرص‌های ضدبارداری، داروهای ضدانعقاد خون (مانند کومادین)، داروهای ضدآکنه (مانند آکوتان)، داروهای سرطان و بسیاری از داروهای دیگر تداخل دارویی داشته باشند.
مقدار ویتامین آ مورد نیاز کودکان در روز
1 تا 3 سال: 300 میکروگرم
4 تا 8 سال: 400 میکروگرم
9 تا 13 سال: 600 میکروگرم
مقدار ویتامین آ مورد نیاز زنان بزرگسال در روز
14 سال به بالا: 700 میکروگرم
دوران بارداری: 750 تا 770 میکروگرم
دوران شیردهی: 1200 تا 1300 میکروگرم
مقدار ویتامین آ مورد نیاز مردان بزرگسال در روز
14 سال به بالا: 900 میکروگرم در روز
- لازم به ذکر است، این ویتامین به دلیل آن که محلول در چربی است، بهتر است همراه چربی و پروتئین مصرف شود؛ بنابراین اگر مقدار پروتئین دریافتی در بدن کم باشد، منجر به کمبود ویتامین A می‌شود.
