از نیمه دوم سال گذشته تلگرام به یکی از اساسی‌ترین مشکلات کشور در فضای مجازی تبدیل شد.
عدم همکاری مدیران تلگرام با ایران، سواستفاده کشورهای بیگانه از این پیام‌رسان برای پیش‌برد اهداف خود، عدم دسترسی حاکمیت به سرورهای این پیام‌رسان، انتقال کلان داده‌های ایران به خارج از کشور، راه اندازی بلاک‌چین و در نهایت طراحی ارز دیجیتال گرام از عمده‌ترین مشکلاتی بود که شورای عالی فضای مجازی را مجاب کرد حکم به فیلترینگ این پیام‌رسان_رسانه بدهد.
پس از محدودیت برای تلگرام موضوع پیام‌رسان‌های داخلی بسیار داغ شد و این پیام‌رسان‌ها توانستند در مدت کوتاه سه هفته‌ای بالغ بر 15 میلیون کاربر جذب کنند.
بررسی‌های «بصیرت» نشان می‌دهد نه تنها پیام‌رسان‌های داخلی کم‌تر از تلگرام نیستند بلکه مزایای بیشتری نسبت به آن دارند.
1) اینترنت رایگان پیام رسان‌های داخلی: سروش به کلی برای کاربران خود رایگان است و پیام‌رسان‌های ایتا، بله، بیسفون و گپ با هزینه‌ای معادل یک سوم قیمت اینترنت مورد نیاز تلگرام محاسبه می‌شوند.
2) افزایش امنیت و عدم انتقال اطلاعات به خارج کشور: تلگرام به دلیل اینکه تابع قوانین هیچ حکومتی نبوده و به کلی قاعده خاصی بر روی پروتکل‌های این پیام‌رسان وجود ندارد، هیچ الزامی برای حفظ اطلاعات کاربران خود ندارد اما پیام‌رسان‌های داخلی طبق قانون حفظ حریم شخصی در فضای مجازی مصوبه هیات دولت و دستور مقام معظم مبنی بر صیانت از اطلاعات شخصی، موظف به حفظ اطلاعات کاربران خود هستند.
3) قابلیت پسندیدن: یکی از نواقصی که تلگرام داشت رابطه یک طرفه در کانال‌ها بود که این موضوع در پیام‌رسان‌های داخلی اصلاح شده است،در حال حاضر پیام‌رسان‌های بله، سروش و گپ از این موضوع بهره می‌برند.
4) انجام عملیات‌های بانکی: یکی از مزایای ویژه‌ای که در پیام‌رسان‌های داخلی وجود دارد انتقال وجه، استعلام موجودی، خرید شارژ و صورت حساب‌گیری در فضایی امن است. این مزیت در بله و گپ وجود دارد و در آینده‌ای نزدیک این قابلیت در دیگر پیام‌رسان‌ها نهادینه می‌شود.
5) فروشگاه‌های آنلاین: یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های حاضرین در بخش اقتصادی فضای مجازی قابلیت فروش کالا است؛ پیام‌رسان‌های داخلی با شناسایی این موضوع شرایطی را ایجاد کرده‌اند که کسب و کارهای نوپا و یا قدیمی می‌توانند محصولات خود را بدون هزینه تبلیغ کنند و حتی خریداران به صورت آنلاین آنها را خریداری کنند. گپ و بله پیشگام این خدمت در بین پیام‌رسان‌های داخلی بودند.
6) تماس صوتی و تصویری: تلگرام هیچگاه قابلیت تماس تصویری را برای کاربران خود راه اندازی نکرد، تماس صوتی این پیام‌رسان هم در اکثر کشورها مانند انگلیس و امارات و حتی ایران مسدود است اما اکثر پیام‌رسان‌های داخلی هم از مزیت تماس صوتی و هم از مزیت تماس تصویری بهره می‌برند.
منافع ملی در استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی
فارغ از مزایای فنی بهره‌گیری از پیام‌رسان‌های داخلی برای کاربران این پیام‌رسان‌ها حافظ منافع ملی در بلند مدت هم خواهند بود.
بر این اساس اکثر کشورهای جهان اعم از چین، کره جنوبی، انگلستان و روسیه به دلیل حمایت از اقتصاد برآمده از فضای مجازی و موضوعات فرهنگی «پروژه اینترنت ملی» خود را شروع کرده‌اند که این موضوع شامل مرورگر ملی، پیام‌رسان ملی و شبکه اجتماعی ملی می‌شود.
با توجه به رشد روز افزون اقتصاد ایجاد شده در فضای مجازی نیاز به پلتفرم‌هایی بومی که سرمایه گذاران و مدیران اقتصادی ایرانی بتوانند با اعتماد کامل به سمت آنها حرکت کنند بسیار احساس می‌شود.
پلتفرم‌هایی مانند تلگرام و یا مانند آن که از بیرون ایران مدیریت می‌شوند و مدیران آن هیچ تعهدی به کاربر ایرانی ندارندنمیتوانند بستر مناسبی برای اقتصاد فضای مجازی ایران باشند زیرا بسیار تحریک‌پذیر و غیر قابل اعتماد هستند.
حفظ کلان داده‌ها
یکی از اساسی‌ترین مزایای بهره گیری از پیام‌رسان‌های داخلی حفظ کلان داده‌ها در داخل کشور است. در عصر انقلاب چهارم صنعتی داده به عنوان نفت در هر کشور است.
کلان داده‌ها مجموعه کنش‌های اکثریت شهروندان در فضای مجازی است که نشان دهنده ذائقه و تمایل فکری آنها است و بر اساس آن می‌توان برای یک کشور تصمیم گرفت.
این کلان داده‌ها تقریبا در سراسر دنیا به عنوان اسرار ملی شناخته می‌شوند و از آنها به عنوان ثروت ملی نام برده می‌شود.
تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و اینترنت، کار نظارت و ارزیابی پیشرفت یک کشور را نسبت به گذشته بسیار ساده‌تر کرده که این امر به‌واسطه دسترسی به حجم انبوهی از اطلاعات شخصی کاربران امکان‌پذیر است؛ اما هم‌اکنون با فناوری داده‌های بزرگ قدرت‌ها قادر خواهند بود از این اطلاعات به‌طور مداوم برای نظارت رفتارهای کاربران خود، در زمان وقوع (و تقریبا به صورت بلادرنگ) استفاده کنند و این به آنها در ارائه خدمات، منابع و سیاست‌گذاری مناسب‌تر کمک می‌کند.
اهمیت امنیت در پیام‌رسان‌های داخلی
امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی) در زمینه حفظ حریم خصوصی و امنیت مردم در پیام‌رسان‌ها فرموده‌اند: «مسئولان باید امنیت و حریم داخلی مردم و کشور را حفظ کنند. تعرض به امنیت و حریم داخلی مردم «حرام شرعی» است و نباید انجام شود.»
محرمانگی داده‌ها، جامعیت داده‌ها و قابلیت دسترسی داده‌ها سه اصل در ارتباطات شبکه‌ای است؛ به عبارتی، در بحث پیام‌رسان‌ها، ما هنگامی می‌توانیم به یک پیام‌رسان لقب ایمن بدهیم و آن را پیام‌رسان مطمئن بدانیم که این پیام‌رسان، اول؛ محرمانگی و خصوصی بودن پیام‌های ما را حفظ کند. دوم؛ پیام‌های ارسالی ما را گیرنده به همان صورتی که فرستنده ارسال می‌کند، دریافت کند. به عبارت دیگر پیام در حین انتقال دچار تغییر یا خرابی نشود. سوم؛ این اطمینان وجود داشته باشد که کاربران پیام‌رسان، به درستی به تمامی سرویس‌هایی که برای آنها فراهم شده است دسترسی داشته باشند.
به منظور آشنایی مخاطبان در ادامه بین برخی پیام‌رسان‌های داخلی مقایسه‌هایی صورت گرفته است.
بله
اپلیکیشن «بله» یک پیام‌رسان ایرانی با خدماتی متفاوت است. اصلی‌ترین ویژگی این پیام‌رسان ارائه خدمات مالی است که در بستر خود به کاربران ارائه می‌دهد. این پیام‌رسان یکی از زیرمجموعه‌های بانک ملی ایران به حساب می‌آید که افزون بر قابلیت گفت‌وگو، می‌تواند پرداخت‌های آنلاین شما را انجام دهد. انتقال پول، خرید آنلاین، درخواست پول، خرید شارژ، پرداخت قبوض و غیره از جمله اموری است که از طریق پیام‌رسان بله قابل انجام و پیگیری است. اغلب به واسطه باتهای نوشته شده ویژگی‌های خاصی برای بله مقدور می‌شوند تا بله مطابق خاستگاهش، در تبادلات مالی خوب ارزیابی شود و همچنین، شباهت خاصی به تلگرام و باتهای فعال بر بستر آن پیدا کند.
اپلیکیشن بله را می‌توان امن‌ترین پیام‌رسان ایرانی معرفی کرد. این برنامه چند کاره، در هنگام ارسال بسته‌های داده‌ای، کل Packet ارسالی را با استفاده از پروتکل‌های رمزنگاری معروف رمزنگاری کرده و از این نظر بدون داشتن کلید ارتباط، به هیچ وجه نمی‌توان به متن پیام دسترسی داشت.
آی‌گپ
پیام‌رسان «آی‌گپ» یکی از اپلیکیشن‌هایی است که به خوبی می‌تواند جای خالی تلگرام را پر کند. این برنامه قابلیت ارسال فایل را نیز دارد و برای استفاده از کاربرانش خود هیچ هزینه‌ای دریافت نمی‌کند. پیام‌رسان آی‌گپ به جز اندروید و آیاواس روی سیستم عامل‌های ویندوز و لینوکس نیز نصب می‌شود تا ارتباطی بدون حد و مرز را به شما ارائه دهد.
این برنامه از قابلیت‌های مختلفی پشتیبانی می‌کند و بسیار شبیه به تلگرام طراحی شده است. بنابراین برنامه آی‌گپ می‌تواند یکی از بهترین برنامه‌های جایگزین تلگرام باشد. ضمناً این برنامه با سیستم عامل‌های اندروید، آیاواس و ویندوز سازگاری دارد.
طبق توضیحاتی که برای این اپلیکیشن ارائه شده، ظاهراً آی‌گپ از سیستم رمزگذاری AES256 برای افزایش امنیت پیام‌های ارسالی مخاطبان خود استفاده می‌کند. این پیام‌رسان نیز در بررسی‌های صورت گرفته تمام پیام ارسالی را رمزنگاری می‌کند و از این رو هکر به محتوای پیام بدون دسترسی به کلید رمزنگاری دسترسی نخواهد داشت. طبق بررسی‌ها امنیت پیام‌ها در پیام‌رسان آی‌گپ با پروتکل رمزنگاری AES256 تامین می‌شود که همان پروتکل رمزنگاری متقارن به کار رفته در تلگرام است.
سروش
پیام‌رسان «سروش» هم یک اپلیکیشن ایرانی است، که علاوه بر امکان چت فردی و گروهی، امکانات دیگری همچون تماس صوتی، ایجاد کانال‌های تعاملی، پرداخت قبض، خرید شارژ آسان و پرداخت پول را به کاربران خود می‌دهد. برای سروش می‌توان تم‌های مختلفی ساخت و از تم‌های ساخت شده موجود نیز استفاده کرد. اپلیکیشن سروش افزون بر اندروید، روی سیستم عامل‌های آیاواس، ویندوز، لینوکس و MacOS نیز قابل نصب است و هر کسی با هر سیستم عاملی می‌تواند از آن استفاده کند.
اپلیکیشن سروش شبیه‌ترین برنامه به تلگرام است که در آن به شما اجازه ساخت گروه، کانال و مواردی از این دست داده می‌شود.
سروش امکانات بسیاری دارد و از نظر تعداد کاربران ایرانی نیز در صدر محصولات ارتباطی قرار می‌گیرد.
اپلیکیشن سروش با رتبه ممتازش در فهرست الکسا، محبوب‌ترین و پرکاربردترین نرمافزار وطنی لقب گرفته است؛ پیام‌رسانی که با قابلیت‌هایی مانند پرداخت درون برنامه‌ای، پرداخت قبض، خرید شارژ، کانال‌های تعاملی و دسته‌بندی شده (که می‌توان مطالب‌شان را لایک کرد یا روی‌شان کامنت گذاشت) تا حد زیادی منحصربه‌فرد شده است.
سروش در زمینه رمزنگاری پیام‌ها از پروتکل‌های نسبتاً مطرحی استفاده کرده که تاکنون شکسته نشده و در وضعیت خوبی به سر می‌برند. این پیام‌رسان کل محتوای پیام ارسالی را رمز کرده و فقط گیرنده و فرستنده پیام می‌توانند به محتوای آن دسترسی داشته باشند.
بیسفون
«بیسفون» زیبایی و سادگی را در کنار هم دارد و با ظاهری مدرن ممکن است نتوانید تشخیص دهید که از یک آپ ایرانی استفاده می‌کنید. امکان برقراری تماس صوتی در بیسفون وجود دارد. جالب‌تر‌ین بخش بیسفون قسمت عمومی آن است که می‌توانید چند صفحه برگزیده و مهم را انتخاب کنید و پست‌های آنها را مشاهده کنید، ولی نمی‌توانید پست گذاشته یا پستی را لایک کنید. امکان ساختن گروه هم در بیسفون وجود دارد و با استفاده از این امکان می‌توانید به راحتی به صورت گروهی با دوستان خود چت کنید. در کل، بیسفون در کلاس جهانی تولید شده و توانسته ترکیب مناسبی از زیبایی و کارایی را در اختیار شما بگذارد و امکاناتی نظیر استیکرهای متنوع و زیبای فارسی در کنار محیطی جذاب، می‌تواند شما را در جایگزینی آپ‌هایی چون وایبر و واتس‌آپ همراهی کند.
به این دلیل که بیسفون زیرمجموعه یکی از اپراتورهای تلفن همراه در کشورمان است، همواره کم بودن هزینه‌هایش برای کاربرانش را در شعارهایش تکرار کرده است. یکی از ویژگی‌هایی که مدیران این نرمافزار بر آن تاکید دارند، بهره‌مندی بیسفون پلاس از پروتکل اختصاصی این اپلیکیشن وطنی است.
این پیام‌رسان نیز در بخش امنیت می‌تواند تا حدودی نیازهای کاربران را رفع کند. البته در بررسی‌های انجام شده از سوی برخی منابع، چنین به نظر می‌رسد که این پیام‌رسان دارای یک سری ضعف‌های امنیتی باشد که به سرعت قابل حل است.
ایتا
پیام‌رسانی ایرانی که در سال 96 معرفی شد. این پیام‌رسان شباهت بسیاری به پیام‌رسان تلگرام دارد. دیگر ویژگی این اپلیکیشن، امکان ایجاد و راه‌اندازی ربات‌های هوشمند است که همانند اپلیکیشن محبوب ایرانی‌ها، یعنی تلگرام، کاربران می‌توانند نسبت به راه‌اندازی ربات اقدام کرده و با این قابلیت بسیاری از نیازهای تجاری یا غیر تجاری خود را مرتفع کنند.
به یقین امنیت ایتا به معنای فنی آن چیزی نیست که به این سادگی‌ها به خطر بیفتد؛ چرا که شرکت‌های قدرتمند و بزرگی پشت آن هستند. به طور حتم برنامه ایتا و همه پیام‌رسان‌های داخلی برای 95 درصد کاربران بدون مشکل خواهد بود.
البته درباره این اپلیکیشن‌ها شایعاتی وجود دارد، ولی قطعاً نرم‌افزارهای خارجی نیز مشکلاتی دارند که نمی‌توان آن را انکار کرد.
