به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، تولید کفش چرم یکی از صنایع بومی ایران است و ظرفیت‌های بسیار زیادی که در این زمینه وجود دارد، که کشورمان را به یکی از برترین‌ها در حوزه تولید کیف و کفش چرم در دنیا تبدیل کرده است. تولیدات این صنعت پرقدمت، سال‌های سال است که کیفیت و مرغوبیت خود را به مصرف‌کننده داخلی و خارجی ثابت کرده‌اند. این در حالی است که صنعت چرم به دلایلی، هنوز از تمام ظرفیت‌های خود برای رقابت در عرصه بین‌المللی و حتی بازار داخل کشور بهره نبرده است. نگاهی به وضعیت فروشگاه‌های کیف و کفش چرم نشان‌دهنده رکود بازار است. کارشناسان، تولیدکنندگان و فروشندگان، دلایل مختلفی را برای این رکود ذکر می‌کنند؛ دلایلی که بخشی به شرایط اقتصادی کنونی کشور، بخش دیگر به فراهم نبودن زیرساخت‌های تولید و بخشی به قوانین حوزه تولید، واردات و صادرات بر می‌گردد.
بین 80تا90میلیون جفت کفش در سال تولید و وارد بازار می‌شود که این میزان نیمی از تولیدات چرم کشور را مصرف می‌کند، با وجود این، کفش‌های وارداتی هم بخشی از بازار را به‌خود اختصاص داده‌اند. کفش‌های وارداتی به دلایلی از قبیل قیمت مناسب‌تر و طراحی بهتر مورد استقبال مصرف‌کنندگان ایرانی قرار می‌گیرند.
کفش چرم و به‌طور کلی محصولات چرم همیشه از قیمت بالاتری نسبت به انواع دیگر آن محصول برخوردار بوده‌اند اما در یکی،دو سال اخیر افزایش قیمت مواداولیه، نرخ تمام‌شده کیف و کفش چرم را بیش از پیش بالا برد و این محصولات را از دسترس بخش زیادی از مردم خارج کرد. این در شرایطی است که واردات کفش نیز بسیار محدود شده و چنین شرایطی در مجموع رکود بازار را رقم زده است.
نارضایتی فروشنده و خریدار
یک فروشنده کیف و کفش چرم در خیابان ولی‌عصر تهران با اشاره به افت 50تا60درصدی فروش امسالش در مقایسه با سال پیش، می‌گوید: مردم به‌دلیل کاهش قدرت خرید از برخی اجناس استقبال نمی‌کنند و ما هم به‌ناچار از عرضه بعضی از کالاها صرف‌نظر می‌کنیم. وی با ابراز نارضایتی از شرایط رکود حاکم بر بازار ادامه می‌دهد: خرید یک کیف یا کفش چرم مردانه از تولیدکننده برای ما 400تا 500هزار تومان هزینه دارد اما با توجه به اینکه مردان خرید برای فرزندان و همسرشان را در اولویت قرار می‌دهند، کمتر پیش می‌آید که چنین مبلغی را برای خود هزینه کنند. این فروشنده مشکلات دسترسی به مواداولیه را از دلایل افزایش قیمت محصولات چرم عنوان می‌کند و می‌افزاید: برای تولید کفشی که توان رقابت با انواع خارجی را داشته باشد، تولیدکننده باید به چرم باکیفیت دسترسی داشته باشد درحالی‌که چرم دباغی و رنگ‌آمیزی شده در داخل کشور با انواع خارجی آن از لحاظ کیفیت فاصله دارد.
وضعیت بازار برای فروشندگانی که خود تولیدکننده هستند هم چندان بهتر نیست. فروشنده‌ای که در خیابان ستارخان در غرب شهر‌تهران مغازه کیف و کفش دارد، می‌گوید: کلیه اجناس مغازه تولید خودمان است و به همین دلیل نسبت به فروشگاه‌های چرم دیگر قیمت‌های مناسب‌تری داریم اما افزایش هزینه‌های زندگی، خرید کفش خوب را از سبد خرید مردم خارج کرده و ناچارند اجناسی با کیفیت پایین‌تر و البته قیمت کمتر را جایگزین کفش چرم مرغوب ایرانی کنند. او به هزینه‌هایی که قیمت تمام‌شده کفش را چندبرابر کرده اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: هزینه بالای اجاره و آب و برق در کنار مالیات و گرانی مواداولیه در افزایش قیمت مؤثر بوده است. بسیاری از مواداولیه در کشور موجود نیست و باید وارد شود، آنچه هست هم، روزبه‌روز گران‌تر می‌شود و امکان دپوی آن برای تولیدکننده وجود ندارد. در چنین شرایطی سودجویی برخی فروشندگان مواداولیه به وضعیت نامناسب بازار دامن می‌زند. این فروشنده در توضیح ادعای خود می‌گوید: ازحدود 20روز پیش، مواداولیه در بازار کمیاب شده و این اتفاقی است که هرساله در نیمه دوم سال شاهد آن هستیم. تنها دلیل این امر هم زمینه‌چینی برای گران کردن این مواد در آستانه شب عید است. فروش ما از لحاظ تعداد نسبت به سال قبل کاهش 40تا50درصدی داشته و گرانی‌ها این فروش را باز هم کاهش خواهد داد.
مشکلات تهیه مواداولیه
افزایش قیمت مواداولیه ظاهرا نخستین متهم گرانی کفش است. رئیس اتحادیه کیف و کفش دست‌دوز تهران با تأیید این مطلب می‌گوید: قیمت مواداولیه صنعت کفش در 2سال اخیر بین 250تا 300درصد افزایش یافته و طبیعی است که قیمت تمام‌شده محصولات چرمی هم چندبرابر شود.
رسول شجری ادامه می‌دهد: امکان تهیه همه مواداولیه مورد نیاز این صنعت در داخل کشور فراهم نیست و برای واردات مواداولیه هم مشکلاتی داریم، به‌طور مثال کارخانه‌ای که چسب مورد نیاز صنعت کفش را تامین می‌کند در کشور فعال است ولی مواداولیه همین کارخانه باید از خارج کشور تامین شود. او می‌افزاید: کارخانه‌ها برای فراوری چرم گاوی نیازمند مواداولیه وارداتی هستند تا محصولشان توان رقابت با تولیدات خارجی را داشته باشد.
او به مشکلات تامین چرم نیز اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: در شرایط عادی امکان تامین چرم مورد نیاز تولیدکنندگان کیف و کفش در داخل کشور فراهم است اما با کاهش کشتار دام که در پی گران شدن گوشت اتفاق افتاد، تولید چرم نیز کاهش یافت. در عین حال با توجه به رکود حاکم بر بازار کفش و غیرفعال بودن بخش زیادی از ظرفیت تولید کفش کشور، مقدار مواداولیه هم‌اکنون کافی است، اما در صورتی که شرایط بازار بهبود پیدا کند و تولید افزایش یابد در تامین مواداولیه دچار مشکل خواهیم شد.
هم‌اکنون به‌دلیل نبود زیرساخت‌ها و مواداولیه مورد نیاز، چرم ایران برای فراوری به ترکیه می‌رود و تولیدکنندگان داخلی همان چرم را به چندین برابر قیمت اولیه از ترکیه وارد می‌کنند. رئیس اتحادیه کیف و کفش دست‌دوز ضمن تأیید این موضوع، انجام آن را با توجه به اختلاف قیمتی که بین چرم خام و فراوری شده وجود دارد، نوعی خودزنی برای صنعت چرم و کفش کشور می‌داند. شجری می‌گوید: ارزش افزوده‌ای که ترکیه از این راه به‌دست می‌آورد، رقم بسیار بالایی است. ترکیه هر فوت چرم خام را فقط 2دلار از ما می‌خرد و تولیدکننده داخلی ناچار است برای خرید دوباره همان چرم بعد از پردازش، چندین برابر قیمت اولیه هزینه کند درحالی‌که این میزان ارزش افزوده می‌تواند با افزایش نقدینگی واحدهای تولیدی داخلی و به‌روز کردن فناوری در اختیار تولیدکنندگان کشور قرار گیرد.
مشکلات تولیدکنندگان چرم
شهرک صنعتی چرمشهر تبریز یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان چرم است که مسئولان آن مدعی‌اند به تنهایی می‌توانند چرم مورد‌نیاز صنعت کیف و کفش کشور را تامین کنند اما آنها هم با مشکلاتی مواجهند. مدیرعامل این شهرک با بیان اینکه انواع چرم تولیدی تبریز توان رقابت با چرم ترکیه را دارد، می‌گوید: هم‌اکنون به‌دلیل کاهش کشتار دام و نبود پوست، تولید چرم سنگین کاهش یافته است. برای جبران این کمبود از دولت درخواست کردیم برای واردات پوست مجوز صادر کند اما با سختگیری‌های سازمان دامپزشکی، این مجوز فقط در اختیار واحدهای حقوقی قرار می‌گیرد درحالی‌که 95درصد واحدهای تولیدی در صنعت چرم، حقیقی‌اند. مهدی امینی، می‌افزاید: دشواری‌های جابه‌جایی پول به‌دلیل شرایط تحریم و اجبار تولیدکننده به خرید نقدی، در کنار کمبود تولید داخلی پوست، قیمت چرم سنگین را بالا برده و باعث شده قیمت تمام‌شده تولیدات چندبرابر شود.
او از تعطیلی بیش از نیمی از واحدهای تولیدی به‌دلیل رکود اقتصادی، تحریم‌ها و... خبر داده و می‌افزاید: تبریز قطب صنعت چرم ایران است و در شهرک چرمشهر حدود 360 واحد تولیدی فعالیت دارند اما هم‌اکنون 60 درصد واحدها تعطیل شده‌اند و واحدهای فعال نیز با 50 درصد ظرفیت خود کار می‌کنند.
چشم‌انداز پیش‌رو
شرایط نامطلوب بازار کفش چیزی نیست که از دید مسئولان و کارشناسان پنهان باشد و رفع مشکلات موجود نیز دشوار به‌نظر نمی‌رسد. جلوگیری از واردات درصورتی که بتواند به بهبود شرایط تولید داخلی بینجامد، راهگشاست اما به‌نظر می‌رسد هم‌اکنون بار سنگین عدم‌مدیریت مشکلات تولیدکنندگان داخلی در کنار افزایش تعرفه واردات تنها به مصرف‌کننده وارد می‌شود. آمار رسمی واردات کفش تا 2سال پیش 500میلیون دلار بود و آمار واردات غیررسمی تا 800میلیون دلار هم می‌رسید اما آمارها می‌گوید هم‌اکنون بیش از 50میلیون دلار واردات نداریم. کاهش واردات در کنار کاهش تولید و گرانی تولیدات داخلی قطعا نمی‌تواند شرایط مطلوبی را رقم بزند کما اینکه در حال‌حاضر هم تولیدکننده از شرایط موجود ناراضی است، هم واردکننده و هم مصرف‌کننده. گفته می‌شود اگر مواداولیه مورد‌نیاز تولیدکنندگان داخلی تامین شود ایران جزو 10کشور برتر تولیدکننده کفش دنیاست؛ بدون شک این ظرفیت وجود دارد اما به‌نظر می‌رسد گام اول برای بهره‌گیری از این ظرفیت حل مشکلات موجود است.
نبض بازار
خرید یک کیف یا کفش چرم مردانه از تولیدکننده برای ما 400تا 500هزار تومان هزینه دارد اما با توجه به اینکه مردان خرید برای فرزندان و همسرشان را در اولویت قرار می‌دهند، کمتر پیش می‌آید که چنین مبلغی را برای خود هزینه کنند
کمبود مواد اولیه
مدیرعامل شهرک صنعتی چرمشهر تبریز: تبریز قطب صنعت چرم ایران است و در شهرک چرمشهر حدود 360 واحد تولیدی فعالیت دارند اما هم‌اکنون 60 درصد واحدها تعطیل شده‌اند و واحدهای فعال نیز با 50 درصد ظرفیت خود کار می‌کنند
مواد اولیه تولید
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان کفش دست‌دوز: با توجه به رکود حاکم بر بازار کفش و غیرفعال بودن بخش زیادی از ظرفیت تولید، مواداولیه کافی است، اما درصورتی که شرایط بازار بهبود پیدا کند در تامین مواداولیه دچار مشکل خواهیم شد
