هایپوگلایسمی در بیماران دیابتی
شیوع و اثرات: چنانچه خطر بروز هایپوگلایسمی وجود نداشت، درمان دیابت توسط تجویز مقادیر کافی انسولین یا داروهای موثر دیگر به حدی که غلظت گلوکز پلاسما را به حد طبیعی یا پایین‌تر از آن برساند، به سادگی امکان پذیر بود اما به سبب نقایص موجود در تمامی رژیم‌های جایگزین انسولین موجود، افراد مبتلا به دیابت نوع یک، در معرض خطر دوره‌هایی از هایپرانسولینمی نسبی و هایپوگلایسمی حاصل قرار دارند و افرادی که سعی می‌کنند قند خون را نزدیک به حد طبیعی کنترل کنند ممکن است چندین اپیزود هایپوگلایسمی بدون علامت یا علامتدار را در هفته تجربه کنند.
در 10 درصد موارد سطح گلوکز پلاسما ممکن است به کمتر از mg/dl 50 برسد. چنین بیمارانی از یک یا دو حمله هایپوگلایسمی شدید و ناتوان کننده موقتی در سال رنج می‌برند که با تشنج و کوما همراه است. اگرچه بهبود کامل این شرایط به عنوان یک قاعده محسوب می‌شود. احتمال بروز نقایص شناختی پایدار افزایش می‌یابد اما نقایص نرولوژیک دائمی نادر می‌باشند.
هایپوگلایسمی در دیابت نوع دو از شیوع کمتری برخوردار است. اما با این حال در افراد تحت درمان با انسولین یا سولفونیل اوره رخ می‌دهد، گاه بیماران تحت درمان با سولفونیل اوره‌های طولانی اثر نظیر گلی‌بن کلامید ممکن است اپیزودهای هایپوگلایسمی را تجربه کنند که تا مدت 24 الی 36 ساعت به طول می‌‌انجامد.
علل هایپوگلایسمی در بیماران دیابتی
زیاد بودن مقدار انسولین یا قرص مصرفی اشتباه کردن در تزریق مقدار صحیح انسولین تزریق اشتباه یک نوع انسولین به جای نوع دیگر تزریق عضلانی انسولین حذف و یا به تعویق انداختن زمان مصرف وعده‌های اصلی غذا و یا میان وعده‌‌ها فعالیت ورزشی شدید یکی از مواردی که اهمیت خاصی در مبحث هایپوگلایسمی دارد افت قندهای شبانه است. این حالت در افرادی که از تزریق شبانه انسولین استفاده می‌کنند پیش می‌آید و معمولا ناشی از سه علت است زیاد بودن مقدار انسولین تزریقی در شب عدم مصرف میان وعده قبل از خواب فعالیت ورزشی شدید بعدازظهر.
درمان هایپوگلایسمی: آموزش نحوه پیشگیری و درمان هایپوگلایسمی یکی از مهم‌ترین پایه‌های کنترل صحیح دیابت است. این امر نه تنها جهت بیماران دیابتی لازم است بلکه اعضای خانواده و دوستان نزدیک بیماران دیابتی نیز باید با علائم هایپوگلایسمی و درمان آن آشنا باشند.
2اصل مهم در درمان هایپوگلایسمی در بیماران دیابتی باید مدنظر باشد.
1-هایپوگلایسمی بعد از ظهور به سرعت پیشرفت می‌کند، لذا اقدامات لازم جهت درمان آن باید بلافاصله بعد از ظهور علائم شروع شود.
2- درمان یک حمله هایپوگلایسمی باید به صورت کاملا کنترل شده انجام شود تا از بالا رفتن قند خون به دنبال حمله افت قند خون و نوسانات زیاد قند خون جلوگیری شود.
مراحل درمان یک حمله هایپوگلایسمی
اگر بیمار در حال فعالیت است، حتما آن را متوقف کرده و در یک جا استراحت کند.
مواد قندی و شیرین مصرف نماید (آب سیب یا آب پرتقال نصف تا یک لیوان، قند 2 تا 3 عدد، شکر یا عسل 2- 1 قاشق غذاخوری و یا شیر 2- 1 لیوان) با توجه به این که در دسترس‌ترین این مواد قند است لذا بیماران دیابتی باید همیشه مقداری قند همراه خود داشته باشند. در صورتی که بعد از 10 دقیقه همچنان علائم باقی بود می‌توان مقادیر ذکر شده را مجددا مصرف نمود.
بعد از برطرف شدن علائم اگر تا زمان صرف وعده غذایی بعدی بیشتر از یک ساعت باقی است، مقداری غذای جامد حاوی نشاسته مثل نان نیز مصرف شود.
هیچ‌گاه تا بهبود کامل علائم هایپوگلایسمی و اطمینان از بازگشت قندخون به مقدار طبیعی فعالیت خود را آغاز نکنند.با توجه به این که در موارد شدید هایپوگلایسمی فرد بی‌هوش می‌شود و درمان هایپوگلایسمی در این موارد بر عهده اطرافیان است که شامل تزریق آمپول گلوکاگن است.
لذا لازم است کلیه بیماران دیابتی حداقل یک آمپول گلوکاگن در منزل و محل کار خود داشته باشند و کلیه وابستگان نزدیک بیمار و همکاران وی باید از این موضوع مطلع باشند. آمپول گلوکاگن در شیشه‌های 1میلی‌گرمی عرضه می‌شود و در صورت نیاز نصف و یا تمام آن به صورت عضلانی تزریق می‌گردد معمولا بعد از 15 دقیقه از تجویز گلوکاگن فرد به هوش می‌آید. در غیر این صورت می‌توان همان مقدار را دوباره تجویز نمود و یا بیمار را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی اورژانس رساند. بعد از به هوش آمدن شخص لازم است تا مقداری غذای جامد حاوی نشاسته (نان یا برنج) به وی خورانده شود.
بنابراین کلیه بیماران دیابتی باید بر این امر واقف باشند که اگرچه هایپوگلایسمی در ایجاد عوارض دیابتی نقش دارد حملات هایپوگلایسمی نیز خطرناک است لذا باید جهت تنظیم مقدار قند خون در حد ایده‌آل تحت نظر پزشک مربوطه بوده و توصیه‌های درمانی (دارویی و رژیم درمانی) را به طور جدی انجام دهند.
برای خواندن بخش اول- برخورد با هایپوگلایسمی- اینجا کلیک کنید.
