تحریریه دنیای سلامت
وابستگی به دارو، ترک آن و تداخلات دارویی
بنزودیازپین‌ها، قدیمی‌ترین نوع از داروهای خواب‌آور هستند که امروزه نیز استفاده از آنها رایج است؛ اما به نظر می‌رسد نسبت به سایر قرص‌های خواب، وابستگی بیشتری ایجاد می‌کنند.
در اکثر موارد از این قرص برای درمان اختلالات اضطرابی استفاده می‌شود.
بعضی از انواع این قرص عبارتند از: کوازپام (Quazepam)، استازولام (Estazolam)، فلورزپام (Flurazepam)، تمازپام (Temazpam)، تریازولام (Triazolam) استفاده از این قرص‌ها به دلایل زیر می‌تواند مشکل آفرین باشد.
فرد را هم از نظر روحی و هم جسمی وابسته می‌کنند، به‌طوری که پس از مدتی دیگر نمی‌تواند بدون این قرص‌ها بخوابد و دچار اضطراب و بی‌خوابی می‌شود.
با مصرف مکرر و روزانه داروهای خواب‌آور، به تدریج حساسیت گیرنده‌های مغز نسبت به تأثیر این قرص‌ها، کاهش می‌یابد و در کمتر از 3 الی 4 هفته، تأثیر خود را از دست می‌دهند و فرد مجبور می‌شود از قرص‌های بیشتر و قوی‌تری استفاده کند. کیفیت خواب کاهش می‌یابد و خواب عمیق به حداقل می‌رسد و فرد از دیدن رویا نیز محروم می‌شود. روز بعد نیز ممکن است حالت خماری وجود داشته باشد.
حتی اگر دارو مؤثر واقع شود، با قطع آن، دوباره بی‌خوابی باز می‌گردد. برخی از داروهای جدید ساختاری متفاوت از بنزودیازپین‌ها دارند، اما در عمل روی همان منطقه از مغز تأثیر خواهند گذاشت. به نظر می‌رسد که نسبت به نبز و دیازپین‌ها عوارض جانبی کمتری داشته، تحت کنترل شخص هستند و وابستگی کمتری ایجاد می‌کنند.
برخی از انواع این گروه داروها عبارتند از:
زالپون (Zalepon)، اسزوپیکلون (Eszopiclone)، زولپیدم (Zolpidem) و ...
اگرچه این نوع از داروها در مقایسه با بنزودیازپین‌ها اثرات جانبی کمتری دارند، ولی این بدان معنا نیست که هیچ عوارض جانبی ندارند. عوارض این داروها به قرار زیر است:
ضعف جسمی هنگام صبح
تحمل و مقاومت دارویی
سردرد، سرگیجه، حالت تهوع
در موارد نادر، ایجاد رفتارهای خطرناک مرتبط با خواب، مثل رانندگی در حال خواب آلودگی
نوع دیگری از داروها هم وجود دارند که با عملکردی شبیه هورمون ملاتونین و تنظیم آن، خواب می‌آورند. این داروها وابستگی فیزیکی ایجاد نمی‌کنند، ولی عوارض جانبی دارند و مدت زمان خوابیدن را هم افزایش نمی‌دهند؛
مثل راملتئون (Ramelteon). شایع‌ترین عارضه جانبی این دارو، ایجاد سرگیجه است و افرادی که ناراحتی کبد دارند، نباید از آن استفاده کنند. در ضمن این دارو موجب تشدید علائم افسردگی می‌شود.
داروهای ضد افسردگی
اگر چه تا به حال تأثیر مثبت داروهای ضد افسردگی در خوابیدن اثبات نشده و FDA نیز این موضوع را تایید نکرده است، ولی گروهی از پزشکان معتقدند که بی‌خوابی به بیماری افسردگی مرتبط است.
اگر قصد دارید ازداروهای خواب‌آور استفاده کنید، حتماً به نکات زیر توجه داشته باشید و با پزشک خود در مورد مسائل زیر صحبت کنید: اگر از هر نوع داروی شیمیایی و یا گیاهی دیگری استفاده می‌کنید، حتماً به پزشک خود بگوئید، زیرا گاهی اوقات تداخل داروها بسیار خطرناک است.
قبل از قطع مصرف داروهای خواب حتماً با پزشک مشورت کنید، زیرا در برخی مواقع جهش بی‌خوابی ایجاد شده و قطع ناگهانی دارو، عوارض جانبی زیادی به همراه خواهد داشت.
به منظور کاهش اثرات جانبی و منفی‌دارو و افزایش کارایی آن بهتر است به‌طور متناوب و حتماً تحت نظر پزشک مصرف شود. برخی از داروهای خواب‌آور عوارض جدی برای بیماران مبتلا به فشار خون بالا، کبدی، افرادی که چشم‌شان ضعیف است، بیماری افسردگی و بیماری‌های تنفسی دارند.
اگر به هر یک از این بیماری‌ها مبتلا هستید، حتماً این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید. به خاطر داشته باشید که فقط زمانی قرص خواب بخورید که حتماً وقت کافی برای خوابیدن داشته باشید؛ در غیر این صورت اگر مجبور باشید فردا صبح زود از خواب بلند شوید، حتماً کسل و خواب آلود خواهید بود.
با دقت برگه داخل جعبه قرص را مطالعه و به عوارض جانبی آن دقت کنید. نوشیدن الکل همراه با مصرف قرص خواب بسیار خطرناک است. هرگز بعد از خوردن قرص خواب رانندگی نکنید. خوردن برخی از غذاها، همراه با قرص خواب ممنوع است؛ در این مورد حتماً از پزشک خود راهنمایی بخواهید...
برای خواندن بخش اول - نیازمندی های سلامت - اینجا کلیک کنید.
