آیا شیطان برهمه سلطه دارد یا محدود است؟

جز مخلصین، بر دیگران نوعی سلطه دارد، ولی سلطة او (به هر شکلی تفسیر شود) بر غیر مخلصین هم به صورت مطلق نیست، بلکه مشروط به «تولی» شیطان و تبعیت از اوست. یعنی که این افراد، اگر قدم در راه پیروی او گذارند، میتواند سلطة خود را اعمال کند و اگر انسانی، از روز نخست قید تبعیت و تولی او را بزند، نسبت به وی سلطهای نخواهد داشت. چنانکه در آیاتی به آن تصریح شده است:
1- «إن عبادی لیس لک علیهم سلطان إلا مناتبعک من الغاوین». حجر/42. ]تو بر بندگان من سلطهای نداری، مگر بر گمراهانی که از تو پیروی کنند[.
2-«إنه لیس له سلطان علی الذین آمنوا و علی ربهم یتوکلون».
3-«إنما سلطانه علی الذین یتولونه و الذین هم به مشرکون». نحل/99-100. ]برای او سلطهای بر افراد با ایمان، و آنان که بر پرودگار خود توکل میکنند نیست، سلطة او فقط بر افرادی است که ولایت او را گردن نهند و به خدا شرک آورند[.
سلطة او محدود است و حتی در افراد پیرو وی، بهگونهای نیست که زمام بندگان گمراه را به دست بگیرد. نوع این تسلط زیبا جلوه دادن باطل، تبلیغ و دعوت به کارهای زشت است. و مسلماً این نوع سلطه، هر چند در تحریک عواطف و غرایز مؤثر است، ولی آنچنان نیست که زمام اختیار آنان را بهدست گیرد. آیات قرآن بر این نوع سلطه، گواهی میدهند.
قرآن در بیان کیفیت سلطة ابلیس، بر بنیآدم از الفاظ: «لأزینن لهم فی الأرض»، «یوسوس فی صدور الناس»، «ما کان لی علیکم من سلطان إلا أن دعوتکم»، «قل رب أعوذ بک من همزات الشیاطین» و مانند اینها بهره میگیرد که همگی حاکی از سلطة او در حد آرایشگری و تشویق و ترغیب است. نه اینکه بتواند در بدن و روح انسان تصرفی کند و او را مغلوب خود سازد.