به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) تغییر در ساختار هر نهادی ولو اینکه بالاترین نهاد اجرایی کشور باشد امری طبیعی است و این تغییر در دفتری در مجموعه حوزه علمیه هم امری غیرطبیعی نیست، ولی مدیریت تغییر و نحوه آن مسئله‌ای است که توجه به آن از سوی هر مدیر و نهادی ضروری است.
دفتر قرآن و عترت حوزه تنها مرکز قرآنی متولی ترویج قرآن در حوزه است که با تشکیل چندین کارگروه در زمینه‌های مختلف تفسیری، ترجمه، حفظ و قرائت و ... فعالیت دارد و یکی از نمادهای قرآنی بودن حوزه و اهتمام حوزات علمیه محسوب می‌شود، اما بلاتکلیف شدن آن، آن هم همزمان با برگزاری مسابقات مرحله کشوری حوزه‌های علمیه روند مناسبی را به نمایش نمی‌گذارد.
دفتر قرآن و عترت حوزه که مصوبات آن در شورایی قرآنی و با حضور بهترین استادان قرآنی بررسی و نهایی و پیشنهادات آنان به شورای عالی قرآن ارایه می‌شود، توانسته با وجود انتقاداتی که می‌توان به فعالیت‌های آن داشت، کارهای قرآنی خوبی را در حوزه پایه‌ریزی کند که ثمرات آن قطعا در آینده خود را بیش از پیش نشان می‌دهد.
فعالیت 6 ساله دفتر
مرکز قرآن و عترت از سال 88 در حوزه راه‌اندازی شد و در دوره تصدی حجت‌الاسلام مصطفی حسینی که امروز سکاندار امور قرآن سازمان اوقاف است در قالب یک اداره فعالیت می‌کرد و با اجازه آیت‌الله مقتدایی، مدیر وقت حوزه‌های علمیه بحث مرکز مطرح و ساختمانی برای آن اختصاص یافت که هم اکنون هم اعضای دفتر در آن مستقر هستند.
علی مقنی، مدیر دفتر قرآن و عترت حوزه درباره فعالیت‌های صورت گرفته دفتر در شش سال اخیر می‌گوید: تاکنون شش دوره مسابقات قرآن و عترت سراسری، نزدیک به 80 دوره تربیت معلم رشته‌های مختلف قرآنی و کارگاه‌های متعدد آموزشی برگزار شده است و راه‌اندازی دفاتر قرآن و عترت در استانها و واحدهای قرآن و عترت در مدارس از دیگر فعالیت‌های این مرکز محسوب می‌شود.
وی می‌افزاید: البته دفاتر قرآن و عترت سرنوشت و فرجام مورد انتظار را طی نکرد و عقیم ماند، زیرا در حد یک رابط دفتر تنزل پیدا کرد و به علت مشکلات بودجه‌ای نقش دفتری نیافت و در نهایت در ساختار حوزه چیزی با عنوان دفاتر قرآن و عترت دیده نشد؛ اگرچه قرار بود دفاتر در حوزه‌های هر استان ایجاد و هر دفتر نیز واحدهای قرآن و عترت را در مدارس علمیه ایجاد کند.
حجت‌الاسلام مقنی درباره این دفاتر می‌گوید: تعدادی دفتر قرآن و عترت راه‌اندازی شد اما در ساختار حوزه این مسئله تعریف نشد ولی این به معنای کم شدن فعالیت‌های قرآنی در استانها نبوده وما این کمبود ساختاری و فیزیکی را با مدیریت جهادی برطرف کرده‌ایم به گونه‌ای که شاهد توسعه فعالیت‌های قرآنی در استانها هستیم و مسابقات نیز هر سال در مرحله مقدماتی در حوزه‌های استانی برگزار می‌شود و نفرات برتر آنها به مرحله کشوری راه یافته‌اند؛ مضاف بر اینکه امسال شاهد افزایش سه برابری تعداد شرکت‌کنندگان هستیم.
تربیت 20 قاری و 40 حافظ درجه یک
مقنی ادامه می‌دهد که تربیت قاری و حافظ از دیگر برنامه‌هایی است که از ابتدا در دستور کار این مرکز قرار گرفت و امروز رونقی را در این عرصه شاهدیم اگرچه با انتظارات مردم از حوزه که مهد قرآن و علوم دینی و اسلامی است، فاصله دارد.
مقنی در این زمینه می‌گوید: براساس مصوبه 81 شورای عالی قرآن، برای ارج نهادن به مقام حافظان قرآن آزمون سالانه حفظ هر ساله از سوی مرکز قرآن و عترت برگزار شده و در حال برگزاری است. قبل از سال 89 آزمون فقط در قم برگزار می‌شد اما از سال 90 استانی شده و همه استانها خودشان به صورت همزمان با قم این آزمون را برگزار می‌کنند و استقبال فراوانی هم از این برنامه صورت می‌گیرد.
وی ادامه می‌دهد: نزدیک به 20 قاری درجه یک و 40 حافظ کل خوب در سال‌های اخیر در حوزه تربیت شده‌اند و در چند سال اخیر بسیاری از رتبه‌های برتر استانی مسابقات اوقاف مربوط به قاریان و یا حافظان طلبه است.
ایجاد 6 کارگروه قرآنی
مقنی به شورای قرآن و عترت زیر نظر معاونت تهذیب اشاره می‌کند و می‌افزاید: یکی از کارهای مرکز قرآن و عترت، تشکیل شش کارگروه قرائت، حفظ، ترجمه و تفسیر، حدیث، دعا و مناجات و ترویج فعالیت‌های قرآنی است که برخی فعال‌تر بوده و برخی هم فعالیت کمتری دارند. این کارگروه‌ها طرح‌های خود را ارایه می‌دهند و در شورای قرآن و عترت، بررسی می‌شود. طرح درسی پایه یک تا ده حوزه از جمله این طرح‌ها بوده است که در کارگروه‌ها بررسی و در شورای قرآن و عترت تایید و حتی به رهبر معظم انقلاب اسلامی هم عرضه شد، اما مدت‌های مدیدی است که طرح روی میز شورای عالی حوزه خاک می‌خورد؛ گرچه به گفته حجت‌الاسلام هادی حسینخانی، معاون تهذیب حوزه‌های علمیه برخی موارد این طرح در نظام جدید آموزشی اعمال شده است.
اما اعزام اساتید به مدارس علمیه استانها و تربیت کادر برای توسعه فعالیت‌های قرآنی در حوزه نیز از چشمان مدیران مرکز قرآن و عترت مغفول نمانده و این کار در قالب دوره‌های کوتاه‌مدت در حال انجام است.
مقنی تصریح می‌کند: تنها 400 استاد در سال 93 به مدارس علمیه سراسر کشور اعزام شده‌اند و البته باید تعداد قابل توجه دیگری را هم به این آمار مربوط به سال‌های قبل از آن داد که اقدامی است که نباید به سادگی از کنار آن گذشت.
برپایی کرسی‌های تلاوت
مقنی کرسی تلاوت قرآن را هم از برنامه‌های دیگر این مرکز برمی‌شمارد و می‌گوید: این کرسی‌ها روبه افزایش بوده و هست و هر مدرسه بنا بر بضاعت خود اقدام به برپایی آنها کرده و می‌کند.
اگر چه این فعالیت‌ها در نگاهی منصفانه و قضاوتی عادلانه اتفاقات اندکی آن هم در فضایی که فقه قوت رایج آن است، نیست ولی از دیگر سو باید به انتظارات طلاب و مدیران مدارس هم نگریست؛ انتظاراتی که امروز با شکل‌گیری این مرکز رو به ازدیاد است و به گفته مقنی «طلاب و مدیران مدارس از ما انتظار بیشتری نسبت به گذشته دارند و می‌خواهند که کمک بیشتری در اجرای برنامه‌های قرآنی به آنها داشته باشیم» و طبیعتا برآوردن این انتظارات مستلزم همراهی بیشتر مدیران کلان حوزه و مدیریت کلان این نهاد علمی است.
واقعیت آن است که اگر در حوزه‌های علمیه، فقاهت در اوج اهداف این نهاد علمی دینی است و حتی معتقد باشیم سایر علوم حوزه مرابطه چندانی با قرآن ندارند که دارند، قرآن مهمترین درس حوزوی هست و باید باشد زیرا نه کلامی به اتقان و اعجاز آن وجود دارد و نه منبعی برای تحول در علوم انسانی کشور به اندازه قرآن می‌تواند مورد استفاده و بهره باشد.
لزوم تقویت و بازسازی ماموریت‌های مراکز قرآنی حوزه
متاسفانه هم اکنون مباحث قرآنی در حوزه به برپایی ده‌ها کلاس تفسیری ساده و البته چندین کلاس تخصصی تفسیر در سطوح برخی بزرگان محدود شده است در حالی که انتظار از این نهاد علمی با وجود مراکزی مانند انجمن قرآن‌پژوهی، دفتر قرآن و عترت و مرکز تخصصی تفسیر ورود شجاعانه به عرصه‌های میان رشته‌ای قرآن و علوم و بحث تحول در علوم انسانی است.
در این شرایط انتظار آن است که مراکز موجود قرآنی حوزه ضمن بقاء، به ارتقاء جایگاه و نقش و بازتعریف فعالیت‌ها برسند و حرکت جهشی حوزه در دو مقوله عنوان شده شکل گیرد؛ مسئله‌ای که با بلاتکلیفی هر کدام از بخش‌های قرآنی حوزه و یا کم کردن سطح و فعالیت آنان سازگاری ندارد، بلکه اگر قرار است تغییری در آن اعمال شود باید در راستای مطرح شده یعنی برای تحول در علوم انسانی و ورود شجاعانه به مباحث جدید و میان رشته‌ای صورت گیرد.
دفتر قرآن و عترت در دو راهی انحلال یا ارتقاء
دفتر قرآن و عترت حوزه این روزها در بلاتکلیفی است و گاهی زمزمه‌هایی مبنی بر کم رونق‌تر شدن فعالیت‌های آن شنیده می‌شود که بوی انحلال می‌دهد. اگرچه برای قضاوت دقیق‌تر باید روزهای بیشتری را به انتظار نشست تا ببینیم سرنوشت تنها مرکز قرآن و عترت حوزه معلوم شود که آیا قرار است گامی رو به جلو بردارد و آن طور که حجت‌الاسلام هادی حسینخانی، معاون تهذیب حوزه می‌گوید، قرار است به مرکزی مستقل تبدیل شود و یا قرار است بلاتکلیفی آغازی بر انحلال آن باشد. اگر چه گزینه سومی نیز مطرح شده و آن اینکه با همین وضع موجود به معاونت آموزش حوزه سپرده شود که با توجه به فعالیت‌های گسترده این معاونت و مشکلات این بخش که به ویژه در دوره معاونت سابق آموزش حوزه بروز و ظهور کرد، بعید است این دفتر بتواند حتی دفتری بماند چه رسد به آنکه بخواهد به مرکزی مستقل تبدیل شود که البته اگر به این سمت برود فاتحه فعالیت‌های ترویجی قرآنی را که دفتر در چند سال اخیر با نمره قابل قبولی آن را به ثمر رسانده باید خواند، فعالیت‌هایی که معبر جذابی برای ورود به عرصه‌های تخصصی‌تر قرآن به ویژه تدبر و عمل است.
