مسمومیت پرتوی نوعی مسمومیت جدی و کشنده است ولی احتمال ابتلا به آن بسیار کم است. در این مطلب قصد داریم در مورد علت، علائم و تشخیص مسمومیت پرتوی صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
علت، علائم و تشخیص مسمومیت پرتوی
مسمومیت پرتوی نوعی مسمومیت جدی و کشنده است که به دلیل قرار گرفتن در برابر میزان زیادی از پرتو در مدت کوتاهی ایجاد می شود. میزان تشعشع جذب شده توسط بدن یا دوز جذبی، مشخص می کند شدت آسیب و مسمومیت چه اندازه است.
البته این نوع مسمومیت احتمال بروز کمی دارد. به مسمومیت پرتوی مسمومیت با اشعه گفته می شود. همچنین به عنوان سندرم حاد پرتو نگاری هم شناخته می شود. البته دقت کنید مسمومیت با اشعه در تصویربرداری سی تی اسکن و اشعه ایکس که از دور کم استفاده می کنند ایجاد نمی شود. در ادامه به علت، علائم و تشخیص مسمومیت پرتوی می پردازیم.
علت مسمومیت با اشعه چیست؟
هر چند مسمومیت با اشعه اغلب کشنده است ولی احتمال بروز آن خیلی کم است. از زمان بمباران هیروشیما و ناکازاکی ژاپن در طی جنگ جهانی دوم، اکثر موارد مبتلا به مسمومت با اشعه در اثر حوادث صنعتی هسته ای مثل انفجار سال 1986 و آتش سوزی نیروگاه هسته ای اوکراین به آن مبتلا شده اند.
پرتو در واقع انرژی است که از اتم به صورت موج یا ذره از ماده خارج می شود. مسمومیت با اشعه هم در اثر قرارگیری در معرض دوز بالا اشعه یا قرار گرفتن طولانی مدت در مقابل این پرتوها رخ می دهد.
کدام منابع دوز پرتویی بالایی دارند؟
منابع احتمالی تابش اشعه با دوز بالا عبارت است از:
- حمله به مرکز صنعتی هسته ای
- حادثه در تاسیسات صنعتی هسته ای
- انفجار یک دستگاه رادیو اکتیو کوچک
- انفجار سلاح هسته ای استاندارد
- انفجار دستگاه انفجاری معمولی که مواد رادیواکتیو را پراکنده می سازد.
چه زمانی مسمومیت با اشعه رخ می دهد؟
وقتی پرتوهای پر انرژی سبب آسیب به سلول های خاصی از بدن فرد شوند، مسمومیت با اشعه رخ داده است. برخی از نواحی خاص بدن آسیب پذیری و حساسیت بیشتری در مقابل پرتوها دارند. به طور مثال سلول های داخل روده، معده و سلول های سازنده مغز استخوان بیشتر آسیب پذیر هستند و در اثر آسیب این نواحی، مشکلات غیرقابل جبرانی برای بدن ایجاد می شود.
علائم مسمومیت با اشعه
علائم بیماری و شدت آن با توجه به میزان جذب اشعه توسط بدن فرد متفاوت است. البته میزان جذب به موارد مختلفی مانند میزان انرژی تابیده شده، مدت زمان تابش اشعه، فاصله بین فرد و منبع اشعه بستگی دارد.
ضمنا علائم ناشی از اشعه می تواند بر بخشی یا تمام بدن فرد تاثیر بگذارد و به آن ها صدمه وارد کند. شدت بیماری پرتو به میزان حساس بودن بافت آسیب دیده هم بستگی دارد. به طور مثال دستگاه گوارش و مغز استخوان در مقابل پرتو دریافتی حساس تر از دیگر بخش های بدن هستند.
علائم اولیه مسمومیت با اشعه معمولا حالت تهوع و استفراغ می باشد که خوشبختانه قابل درمان خواهند بود. مدت زمان بین در معرض بودن تابش پرتو و بروز این علائم اولیه می تواند به تشخیص میزان پرتو جذب شود توسط فرد بسیار کمک کند.
پس از بروز علائم اولیه این مسمومیت، فرد مبتلا ممکن است برای مدتی دیگر هیچ علامتی نداشته باشد اما دوباره این علائم را با شدت بیشتر تجربه کند. اگر فرد تحت تابش خفیف اشعه باشد ممکن است علائم مسمومیت پس از ساعت ها یا هفته ها نمایان شوند.
ولی علائم در معرض تابش شدید پرتو بودن، ممکن است بعد از چند دقیقه بروز یابند. از علائم احتمالی مسمومیت با اشعه عبارت است از:
- اسهال
- تب
- سردرد
- عفونت
- تهوع و استفراغ
- مشکلات گوارشی
- سرگیجه
- استفراغ خونی
- ریزش مو
- خستگی و ضعف
- مدفوع خونی
- مشکلات تعادلی
- فشار خون پایین
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
حادثه ای که سبب بروز مسمومیت با اشعه شود بی شک توجه همه را به خود جلب می کند و همه متوجه رخداد آن خواهند شد. در صورت بروز این اتفاق، برنامه های تلویزیونی، رادیویی و آنلاین دستورات اضطراری بعد از وقوع حادثه را اطلاع رسانی می کنند از این رو بهتر است رسانه ها را دنبال کرد.
اگر فرد متوجه قرارگیری بیش از حد در معرض اشعه شد بهتر است سریعا با اورژانس تماس بگیرد یا به بیمارستان مراجعه نماید.
عوارض مسمومیت با اشعه
ابتلا به مسمومیت با اشعه مشکلات سلامتی، روانی، ترس و نگرانی کوتاه مدت و بلند مدت را به همراه دارد. این نگرانی ها به علت موارد زیر هستند:
- سوگواری برای دوستان یا اعضای خانواده از دست رفته
- تجربه حادثه یا حمله رادیو اکتیوی
- نگرانی در باره خطر ابتلا به سرطان بعد از ابتلا به به مسمومیت با اشعه
- درگیری با بیماری کشنده و عجیبی که تاکنون تجربه نشده است.
چگونه از مسمومیت با اشعه جلوگیری کنیم؟
در صورت رخداد این حوادث، برنامه های تلویزیونی و رادیویی همه اقدامات مراقبتی را اطلاع رسانی می کنند. اقدامات توصیه شده به شرایط ایجاد شده کاملا بستگی دارد. به طور مثال ممکن است گفته شود که در منازل مانده یا سریعا محل سکونت را ترک کنید.
اگر توصیه شده که در منزل بمانید موارد زیرا را رعایت کنید:
- تمام درب و پنجره ها را بسته و قفل کنید.
- حداقل 24 ساعت در محل توصیه شده پناه بگیرید.
- حیوانات خانگی را به داخل منزل بیاورید.
- دودکش شومینه ها را مسدود کنید.
- به اتاق های داخلی یا زیر زمین بروید.
- اخبار و برنامه های تلویزیونی و رادیویی را دنبال کنید.
- سیستم های تهویه و گرمایشی که از بیرون منزل هوا را به منزل وارد می کنند، خاموش کنید.
در صورتی که دستور تخلیه منازل صادر شده سعی کنید آرامش خود را حفظ کرده و سریعا با نظم از منطقه خارج شوید. همچنین بهتر است وسایل زیر را هنگام تخلیه منزل به همراه داشته باشید:
- چراغ قوه
- لباس اضافه
- باتری
- قوطی باز کن دستی
- جعبه کمک های اولیه
- رادیو قابل حمل
- داروهای مورد نیاز
- کارت های اعتباری
- غذاهای بسته بندی شده
تشخیص مسمومیت با اشعه
وقتی فردی در معرض اشعه شدید قرار بگیرد پرسنل پزشکی برای تعیین دوز تابش جذب شده اقداماتی را انجام می دهند. اطلاعات به پزشک کمک می کند میزان قرارگیری فرد در برابر تابش پرتو را بداند و برای زنده ماندن فرد مبتلا روش ها و اقدامات ضروری را به کار بگیرد.
در پایان از همراهی شما متشکریم. همچنین پیشنهاد می شود در صورت تمایل برای اطلاع از علائم مسمومیت با سرب و مسمومیت با جیوه از این مقالات هم بازدید نمایید.
